İlkel İnsanlar Kemik Aletleri Sanılandan 1 Milyon Yıl Daha Önce Kullanmaya Başladı!

Taş Devri, muhtemelen 3 milyon yıl kadar önce başlayan, insan atalarımızın ve yakın kuzenlerinin kayalardan çok çeşitli aletler yontmayı öğrendikleri bir dönem olan ilk "sanayi devrimi"ydi. ncak döneme adını veren "taş" ağırlıklı bu sürecin yanı sıra, bu dönemdeki insanların kemikten de sıklıkla yararlandığı biliniyor. Bunun ne kadar erken başladığı ve ne zaman yaygın hale geldiği ise belirsizliğini koruyordu.

Ancak araştırmacıların Tanzanya'nın Olduvai Boğazı'nda buldukları kemik aletler, erken homininlerin bu sanatı 1,5 milyon yıl öncesine kadar sistematik olarak uyguladıklarını ve su aygırları, filler ve diğer büyük hayvanların iskeletlerinden ağır kesici aletler yaptıklarını gösteriyor. Nature dergisinde yayınlanan bulgu, bu eski zanaatkârların teknolojik yenilikleri bir malzemeden diğerine aktarmak için yeterli bilişsel kapasiteye sahip olduklarını da ortaya koyuyor.^[1] Çalışmaya dahil olmayan Witwatersrand Üniversitesi'nden arkeolog Lucinda Backwell, şöyle anlatıyor:

Çalışmanın en heyecan verici yönü, erken homininlerin kemik aletleri düşündüğümüzden çok daha önce ve çok daha sistematik bir şekilde şekilde üretiyor olmalarıdır.

Taş devrindekiler için kemikler cazip bir ham maddeydi. Kuvarsit, çört veya bazalt gibi taşların bulunmadığı yerlerde bol miktarda bulunabiliyordu. Ayrıca büyük hayvanların bacak kemikleri, delici aletler için ideal şekle sahipti ve aynı boydaki taşlardan çok daha hafifti. Çalışmanın baş yazarı İspanyol Ulusal Araştırma Konseyi'nden arkeolog Ignacio de la Torre, şöyle ekliyor:

Bunlardan devasa aletler yapabilirsiniz. Bulduğumuz bazı kemiklerin boyutunda olan taş aletler düşünmek bile zor.

Ekip, kemik alet yapımının ne zaman yaygınlaştığını kesin olarak belirlemenin zor olduğunu belirtiyor. Taşların aksine kemikler çoğunlukla çürüyerek yok olduğundan ilkel kemik aletleri, arkeolojik alanlarda genellikle bulunan kırılmış fosillerden ayırt etmek oldukça zahmetli olabiliyor. Araştırmacılar daha önce 1,4 milyon yıllık bir el baltası gibi erken Taş Devri kemik aletlerine dair bazı örnekler keşfetmiş olsa da çoğu uzman sistematik üretimin yaklaşık 500.000 yıl öncesine kadar başlamadığını düşünüyordu.

2015'te Olduvai Boğazı Arkeoloji Projesi ekibi, yüzeyde iyi korunmuş fosiller ve taş aletler bulduktan sonra bir kazıya başladı. Olduvai'nin insan evrimi için oldukça önemli bir alan olup 2 milyon yıllık fosil ve ilkel alet kayıtlarına ev sahipliği yapıyor. Araştırmacılar ve işçiler, eski bir taşkın ovasına biriken tortularda 8 metre derinliğe kadar hendekler kazmak için 8 yıl harcadılar. Araştırmacılar daha önce bu katmanların yaklaşık 1,5 milyon yıl öncesine ait olduğunu tespit etmişti. Bu tarih, modern insanın atalarından Homo erectus'un Acheulean endüstrisi olarak bilinen ayırt edici bir tarzda taş kesiciler ve el baltaları ürettiğini zamana denk geliyor.

Çalışmalarının dördüncü yılında kazıcılar, insanlar tarafından şekillendirilip keskinleştirildiği açıkça belli olan bir fil bacak kemiği ortaya çıkardılar. Ekibin lideri de la Torre, o anları şöyle anlatıyor:

Onu bulduğumuzda kampta büyük bir parti vardı.

Sonunda ekip çoğunlukla filler ve hipopotamlar gibi dev hayvanların kemiklerinden yapılan 27 kemik alet keşfetti. Birçoğunda kenarları şekillendirmek için küçük parçaların yontulduğu "pul çıkarma izleri" olduğundan ekip bunların alet olduğunu anlayabildi. Araştırmacılar, tortul tabakalarda bulunan taş aletlerle birlikte bu kemiklerin et kesmek ve yağlı iliği çıkarmak için kemikleri kırmak üzere ağır kesici aletler olarak kullanıldığını düşünüyor. De la Torre şöyle ekliyor:

Hayvanları yalnızca besin kaynağı olarak değil, ham madde kaynağı olarak da kullanıyorlardı.

Çalışmanın ortak yazarı ve Indiana Üniversitesi'nden paleoantropolog Jackson Njau, keşiflerin 1,5 milyon yıl önce kemik alet üretiminin, taş alet üretimiyle aynı gruplarda var olduğunu kanıtladığını vurguluyor:

Taş aletleri yapan aynı hominin topluluğu aynı zamanda kemik aletler de yapıyordu.

Aletlerin yanında hiçbir hominin kalıntısı bulunmamasına rağmen araştırmacılar bunların Homo erectus’un el işi olduğunu düşünüyorlar. Kemik teknolojileri, bir alet yapımına dair önemli bir geçiş sürecinin anlık bir görüntüsünü sunuyor. Projeyi de la Torre ile ortaklaşa yöneten Njau, şöyle anlatıyor:

Bu, bilişsel olarak büyük bir değişim. Kemiğin özellikleri taştan farklıdır ve bu farklılıkları çözmeleri gerekiyordu. Bu, Homo cinsinin evriminde önemli bir adımdır.

Etiyopya Bilimler Akademisi'nden arkeolog ve araştırmacı Yonas Beyene, yeni çalışmanın erken homininlerin alet yapmak için büyük hayvan kemiklerini kullandığını ikna edici bir şekilde gösterdiğini söylüyor.

Yazarlar, siteyi kazmada ve bulgularını yayınlamada örnek bir iş çıkardılar.

Beyene’nin ekibi daha önce Etiyopya’da bir hipopotam uyluk kemiğinden yapılmış 1.4 milyon yıllık bir el baltası bulmuştu. Olduvai, bulgularının meslektaşlarını daha da erken kemikli eserler aramaya teşvik etmesini umduğunu belirtiyor. Njau, ise araştırmacıların arayışa devam edeceğinden emin. Sözlerini şöyle bitiriyor:

Artık ne aradığımızı bildiğimiz için çok daha fazlasını bulacağız.