Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Antropojen Kaynaklı Holosen Kitlesel Yok Oluşu: 6. Büyük Kitlesel Yok Oluşun İçerisindeyiz!

An İtibariyle, Milyonlarca Yıl Önce Yaşananlara Benzer, Kitlesel Bir Yok Oluşun İçinde Olabiliriz!

6 dakika
24,747
Antropojen Kaynaklı Holosen Kitlesel Yok Oluşu: 6. Büyük Kitlesel Yok Oluşun İçerisindeyiz!
Tüm Reklamları Kapat

Artık şüphe kalmadı: insanların da varlığını tehdit eden kitlesel bir yok oluşun içerisine girmekteyiz! Bir diğer deyişle insanlık, Dünya'daki tüm yaşamın yarısını 200 milyon yıl önce yok eden yıkıcı bir kitlesel yok olma olayını tekrar yaşama riskiyle karşı karşıya.

Stanford Woods Enstitüsü'nde biyoloji ve popülasyon araştırmaları ayrıcalıklı profesörü olan Paul Ehrlich'in ve sonrasında Nature Communications dergisinde yayınlanan ikinci bir araştırmanın sonuçlarından öğrendiğimiz kötü haber bu.

Önce Ehrlich ve eş yazarlarının çalışmasıyla başlayalım. Bu araştırma, soyu tehdit altında olan türleri, popülasyonları ve yaşam alanlarını hızla koruma altına almamız gerektiğini bildiriyor; ancak bunu yapsak bile gidişatı geri çevirebilmek konusunda geç kalmayacağımız zamanın da geçmek üzere olduğunu belirtiyor. Şöyle söylüyor:

Tüm Reklamları Kapat

Araştırma, geride hiçbir şüphe bırakmaksızın altıncı büyük kitlesel yok oluşun başladığını gösteriyor.

Aslen insan popülasyonları üzerindeki çalışmalarıyla ün kazanmış olsa da, Ehrlich aynı zamanda yok oluşlar üzerine de fazlasıyla mesai harcamış bir isim. Bunun izlerini 1981 senesinde yayımladığı "Yok Oluş: Türlerin Kayboluşunun Nedenleri ve Sonuçları" isimli kitabına kadar takip etmek mümkün. Araştırmalarını uzun süredir karşılıklı evrim, ırklar, cinsiyet ve ekonomik adalet, nükleer kış, vahşi popülasyonlar ve tür kayıpları çerçevesinde sürdürüyor.

Bilim insanları arasında, en son 66 milyon yıl önce dinozorların yok oluşu sırasında gördüğümüzle paralel yok oluş oranlarının olduğu konusunda geniş bir fikir birliği bulunuyor. Ancak bazı araştırmacılar, bu teoriye meydan okuyorlardı. Onların fikrine göre, daha önceki tahminler, var olan krizi olduğundan abartılı gösteriyordu.

2015 yılında Science Advances dergisinde yayınlanan araştırma ise, aşırı tutucu tahminlerle bile türlerin yok olma hızının, kitlesel yok oluşlar arasındaki durgun dönemlerdeki oranlardan 100 kata kadar fazla olduğunu gösteriyor! Bu "normal" oranlara "arka plan oranı" adı veriliyor. Meksika Bağımsız Üniversitesi'nden Gerardo Ceballos şöyle söylüyor:

Eğer bu gidişata izin verirsek, yaşamın kendi kendini tamir etmesi milyonlarca yıl alacaktır. Muhtemelen bu sürecin daha başlarındayken kendi türümüz de yok olacaktır.

Fosil kayıtları ve türlerin yok oluşuna dair eldeki kayıtlara bakan araştırmacılar, fazlasıyla tutucu hesaplamalar yaptılar. Bu hesaplamalarda, daha önceki analizlerde kullanılandan 2 kat daha yüksek bir arkaplan oranı kullanıldı. Bu sayede, şu anda devam eden yok oluş oranları ile tüm zamanlara ait ortalama yok oluş oranları birbirine oldukça yakın tutulabildi.

Tüm Reklamları Kapat

Elimizdeki fosil kayıtların büyük bir kısmını oluşturan omurgalı hayvanlara odaklanan araştırmacılar, yaptıkları tahmin pencerelerinin en alt limitlerini bile dikkate alacak olsalar, insanların "küresel bir biyoçeşitlilik kaybına neden olduğu" sonucuna varabilecekleri kadar net sayılara ulaşabildiklerini ileri sürüyorlar. Makalede şöyle belirtiliyor:

Altını önemle çizmek isteriz ki, bizim yaptığımız araştırmalar şu anda içerisinde bulunduğumuz yok oluş krizini muhtemelen normalde olduğundan daha iyiymiş gibi gösteriyor. Çünkü bizim hedefimiz, insanların biyoçeşitliliği yok etme hızına yönelik güvenilir bir alt sınır belirlemekti.

Yani türler, muhtemelen makalenin öngördüğü muazzam hızdan çok daha hızlı yok oluyor! Bunun sorumlusu, hızla çoğalan insan nüfusu, kişi başına düşen devasa tüketim oranları ve ekonomik eşitsizlik dolayısıyla değişen veya yok edilen doğal yaşam alanları... Doğaya yaptığımız bütün etkilerin arasında şunlar göze çarpıyor:

  • Tarım için arazilerin açılması, ağaç kesimi ve yerleşik yaşam
  • İşgalci türlerin ait olmadıkları yaşam alanlarına taşınması
  • İklim değişimi ve okyanus asitlenmesine neden olan karbon salımları 
  • Ekosistemleri zehirleyen toksik maddelerin kullanımı

Soyu tehdit altında olan veya tükenen türlerin listesini tutan IUCN'in belirttiğine göre şu andaki yok oluş tehdidi, tüm amfibi türlerinin %41'ini ve tüm memelilerin %26'sını kapsıyor. Ehrlich şöyle söylüyor:

Dünya'nın dört bir yanında, 'yaşayan ölüler' olarak tanımlayabileceğimiz çok sayıda tür bulunuyor.

Türler yok oldukça, kritik ekosistem dengeleri de bozuluyor. Örneğin arıların tarım ürünlerini tozlaştırması veya sulak alanların suları temizlemesi gibi... Makale ve Ehrlich şöyle söylüyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Şu andaki tür yok oluş oranları devam edecek olursa, insanlar sadece 3 nesil içerisinde biyoçeşitlilikten edindikleri faydaların tamamını yitirecekler. Bindiğimiz dalı kesiyoruz. Bu iç karartıcı tabloya rağmen, takip edebileceğimiz anlamlı bir yol da var. Gerçek bir altıncı kitlesel yok oluşu önlemek, aşırı hızlı ve yoğun bir şekilde tehdit altındaki türleri korumak ve onların popülasyonları üzerindeki baskıları azaltmak ile mümkün olabilir. Bu baskılardan en önemlileri yaşam alanı kayıpları, ekonomik kar amacıyla aşırı yıkımın durdurulması ve iklim değişikliğinin önüne geçilmesi...

Araştırmacılar bu süreçte yapacakları çalışmalarla koruma girişimlerini arttırmayı ve ekosistemleri kurtaracak politikaların devreye girmesini tetiklemeyi hedefliyorlar.

Yeni Araştırmalar da Bu Sonucu Destekliyor!

İnsanlık, Dünya'daki tüm yaşamın yarısını 200 milyon yıl önce yok eden yıkıcı bir kitlesel yok olma olayını tekrar yaşama riskiyle karşı karşıya.

Dünya üzerinde beş tane kitlesel yok oluş gerçekleşti. Nisan 2020'de Nature Communications dergisinde yayınlanan bulgulara göre de altıncı kitlesel yok oluş çoktan başladı: “Antropojen Kaynaklı Yok oluş.”

Triyasik dönem, yaklaşık 252 milyon yıl ile 201 milyon yıl önceki zaman dilimini ifade eder. Bu dönem ayrıca, kitlesel yok oluşun gerçekleştiği dönemdir. Bunun sebebini araştırmacılar, Merkez Atlantik Magmatik Eyaletindeki (CAMP) bazalt taşlarında buldu. ABD, Kanada, Fas ve Avrupa'dan 200'den fazla CAMP bazaltik lav tarandı.

CAMP, Triyasik döneminin sonuna yakın süper kıta Pangea'nın dağılmasından önce bazalt taşları barındıran yedi milyon metre karelik alana sahip magmatik bir bölgedir. Analiz edilen ve taranan bazalt taşlarının CO2 barındıran atmosfer kaynaklı köpükler içerdiği tespit edildi. Köpüğün boyutu, köpüğün oluştuğu Triyasik dönemde havadaki CO2 miktarının tespit edilmesinde yardımcı oldu. Triyasik dönemindeki CO2 miktarının 21. Yüzyıl için tahmin edilen ile neredeyse eşit olduğu görüldü.

Triyasik dönemde CO2 miktarının bu kadar fazla olmasının nedeni milyonlarca yıl boyunca gerçekleşen volkanik patlamalardı. Artan CO2 ; küresel ısınma, okyanuslardaki asit seviyesinin artması ve deniz seviyelerinin yükselmesine neden olmuştu. Özellikle okyanus asidifikasyonu, gerçekleşen büyük çapta kitlesel yok oluşun en büyük sebebiydi. Yeryüzündeki kara ve denizlerdeki canlı türlerinin %75’i bu dönemde ortadan kayboldu. Bir teoriye göre bu nedenle dinozorlar yeryüzünün baskın türü haline geldi.

Tüm Reklamları Kapat

Dinozorlar Triyasik dönemde baskın hale geldi.
Dinozorlar Triyasik dönemde baskın hale geldi.
Pixabay

Triyasik dönem sonundaki volkanik patlamaların, yeryüzü sıcaklığını 2oC kadar yükseltmiş olabileceği tahmin ediliyor. Bu değer, insan popülasyonunun hızla arttığı, endüstriyel aktivitelerin bilinçsizce sürdürüldüğü, doğal kaynakların tükendiği, birçok türün hızla haritadan silindiği 21. yüzyıl için öngörülen ile aynı. Özellikle fosil yakıt kullanımı, havadaki CO2 seviyesini sadece 200 yılda %40'dan fazla arttırdı. Bu artış, Triyasik Kitlesel Yok Oluş'a sebep olan CO2 değerlerine bizi hızla yaklaştırmakta.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
9
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Korkutucu! 8
  • Tebrikler! 3
  • Bilim Budur! 3
  • Üzücü! 3
  • Muhteşem! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Grrr... *@$# 2
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Phys.org | Arşiv Bağlantısı
  • G. Ceballos, et al. (2015). Accelerated Modern Human–Induced Species Losses: Entering The Sixth Mass Extinction. Science Advances. | Arşiv Bağlantısı
  • M. Capriolo, et al. (2020). Deep Co2 In The End-Triassic Central Atlantic Magmatic Province. Nature Communications. | Arşiv Bağlantısı
  • B. Yirka. Volcanic Eruptions During Mass Extinction Produced Same Amount Of Co2 As Predicted To Be Emitted Over 21St Century. (8 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 14 Nisan 2020. Alındığı Yer: Phys.org | Arşiv Bağlantısı
  • J. Pinkstone. Carbon Dioxide Levels Are On Track To Reach The Same Catastrophic Level As 200 Million Years Ago When Volcanic Eruptions Drove Half Of All Life On Earth To Extinction, Study Finds. (7 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 14 Nisan 2020. Alındığı Yer: DailyMail | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/11/2024 02:51:04 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3715

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göz
Fil
Mitler
Hominid
Sinirbilim
İklim Değişikliği
Karar Verme
Veri Bilimi
Charles Darwin
Hayvan Davranışları
Kanıt
Maske Takmak
Entomoloji
Kimya
Kırmızı
Kurt
Kelebek
Astronomi
Etimoloji
Yılan
Protein
Geometri
Arkeoloji
Pandemik
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. University, et al. Antropojen Kaynaklı Holosen Kitlesel Yok Oluşu: 6. Büyük Kitlesel Yok Oluşun İçerisindeyiz!. (20 Haziran 2015). Alındığı Tarih: 6 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3715
University, S., Bakırcı, Ç. M., Delibalta, . (2015, June 20). Antropojen Kaynaklı Holosen Kitlesel Yok Oluşu: 6. Büyük Kitlesel Yok Oluşun İçerisindeyiz!. Evrim Ağacı. Retrieved November 06, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3715
S. University, et al. “Antropojen Kaynaklı Holosen Kitlesel Yok Oluşu: 6. Büyük Kitlesel Yok Oluşun İçerisindeyiz!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 20 Jun. 2015, https://evrimagaci.org/s/3715.
University, Stanford. Bakırcı, Çağrı Mert. Delibalta, . “Antropojen Kaynaklı Holosen Kitlesel Yok Oluşu: 6. Büyük Kitlesel Yok Oluşun İçerisindeyiz!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 20, 2015. https://evrimagaci.org/s/3715.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close