Her sabah uyandığınızda, gözlerinizin iç kısmında ve kimi zamansa göz kapaklarınızın etrafında "çapak" adı verilen yapılar oluştuğuna dikkat etmişsinizdir. Peki "çapak" nedir? Nereden gelir? Neyin nesidir?
Çapağı oluşturan yapı "rheum" (akıntı) adı verilen bir çeşit ince mukus tabakasıdır. Bu mukuslu yapı aslında gözlerimizde, burnumuzda ve ağzımızda sürekli olarak salgılanır. Rheum içerisinde mukus, deri hücreleri, yağlar ve tozlar bulunur. Tahmin edebileceğiniz gibi bu yapının amacı dışarıdan vücudumuzun içerisine giren pislikleri ve vücudumuzda ölen deri tabakasını dışarıya atmaktır. Ola ki bu akıntı gözde oluşursa, buna "çapak" adını vermekteyiz. Çapak, farklı yörelerde "cirbik", "şibik" gibi farklı isimlerle de bilinmektedir.
İyi ama, bu yapı biz uyanıkken neden oluşmaz? Aslında oluşur. Dediğimiz gibi rheum, durmaksızın salgılanan bir mukus tabakasıdır. Gözlerinizi her kırptığınızda (ki bunu çok sık yaparsınız) bu tabaka temizlenir. Göz kapaklarınız bu akıntıyı düzenli olarak gözyaşı bezlerinize doğru iter ve rheum buradan vücut dışına atılır. Öte yandan uyurken gözlerinizi hiç kırpmazsınız bu nedenle rheum da gözlerinizin etrafında birikerek çapaklanmaya neden olur. Vücuttan atılamadığı müddetçe bu yapı katılaşır.
Tahmin edebileceğiniz gibi, ekranlı cihazlara uzun süre baktığı için gözlerini normalden çok daha az kırpan insanlarda çapak oluşumu gün içerisinde de görülmektedir. Bu nedenle "gamer" olarak bilinen bilgisayar oyunu tutkunlarında ya da bilgisayar başında uzun saatler boyunca iş yapan insanlarda gündüz de çapak oluşabilir.
Normalde çapak herhangi bir soruna neden olmaz ve son derece doğal bir yapıdır. Lakin kimi hastalıklar yağ bezlerinin aşırı çalışmasıyla veya gözyaşı bezlerinin tıkanmasıyla sonuçlanabilir. Bu gibi durumlarda gözlerde aşırı miktarda çapak oluşumu ve birikimi görülebilir. Kimi zaman bu öylesine ileri düzeydedir ki, birey uyandığında çapaklanma nedeniyle gözlerini açamaz. Genellikle basit göz damlası solüsyonları ile bu durumun önüne geçilebilmektedir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
17
-
15
-
3
-
3
-
3
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: Mental Floss | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 23/11/2024 10:56:17 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4728
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Mental Floss. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
