Erratum: "Evrim Kuramı ve Mekanizmaları" - Hatalar ve Düzeltmeler

2014'e girmemizle birlikte Evrim Ağacı olarak hızla büyümeye devam ediyoruz. Kuşkusuz en büyük atılımlarımızdan birisi, ilk basılı içeriğimiz olan ve Evrensel Basım Yayın tarafından çıkarılan Evrim Kuramı ve Mekanizmaları: Evrimin Temelleri ve Nasıl İşlediği Üzerine başlıklı kitabımız oldu. Kitabımıza çok yoğun bir ilgi gösterildi, sadece birkaç haftada piyasaya çıkarılan kitapların %70 civarı tüketildi. Bu yüzden gurur ve mutluluk duyuyoruz, çok teşekkür ederiz!

Her kitapta ve yazıda olduğu gibi, bu kitapta da bazı dizgi ve yazım hataları bulunuyor. Bunların tamamının istemsiz olarak yapılan yazar hataları olduğunu belirtmek isteriz. Tüm akademik kitaplarda (ve hatta makalelerde) çoğu zaman bu hatalar fark edildiğinde Erratum (Latince Errata corige, yani "hata düzeltmesi" kalıbından gelir, çoğulu Errata'dır) adı verilen bir "düzeltmeler metni" yayımlanır. Bunların içeriği birbirinden çok farklı olabilir. Örneğin Applied Mathematics and Computation (Uygulamalı Matematik ve Hesaplama) dergisinde yayımlanan bir makale için yayımlanan hata bildirisinde veya Physics Letters B dergisinde yayımlanan bir makale için yayımlanan hata bildirisinde olduğu gibi oldukça teknik içerikli olabileceği gibi, Ring Theory (Halka Teorisi) başlıklı kitapta gördüğümüz gibi daha uzun bir metin şeklinde, sayfa sayfa düzeltme şeklinde de olabilir. Ancak bunlar tabii ki makaleler ya da makale dergileridir (jurnaller). Söz konusu daha uzun kitaplar, derlemeler, vb. olduğunda hatalar da birikerek artabilmektedir. Örneğin bu hatalar kimi zaman koca bir bölümün başlığının tamamen hatalı yazılması şeklinde olabileceği gibi, Stanford Üniversitesi tarafından basılan Probabilistic Robotics (Olasılıksal Robotik) kitabındaki gibi sayfalar dolusu olabilir. Dolayısıyla bu hatalar sıklıkla oluşabilmekte ve araştırmacılar tarafından düzeltilmektedir. Hatta tam bir sayı vermek gerekirse, 22 Şubat 2014 tarihi itibariyle ScienceDirect makale arama motorunda 4359, SpringerLink makale arama motorunda 71.417 errata (hata bildirim) yazısı bulunmaktadır.

Ne yazık ki bu durumu popüler bilim kitaplarında görememekteyiz. Basılan popüler bilim kitaplarında genellikle birçok yazım, çeviri ve anlatım hatası olmasına ve bunların kitabevlerine bildirilmesine rağmen neredeyse hiçbir zaman hata bildirimi yapılmamakta, bir sonraki basım beklenmektedir. Yurtdışındaki basılı kaynaklar, popüler bilim için bile bu düzeltme metinlerini yayınlamaktadır, örneğin Nicola Terry tarafından yazılan Energy and Carbon Emissions: The Way We Live Today (Enerji ve Karbon Salınımı: Günümüzdeki Yaşam Biçimi) başlıklı kitapta bunun bir örneğini görebilmekteyiz. Benzer şekilde William Rosen tarafından kaleme alınan The Most Powerful Idea in the World (Dünya'daki En Güçlü Fikir) başlıklı kitapta böyle bir düzeltme metni görülmektedir. İşte biz, Evrim Ağacı olarak bu kültürü Türkiye'ye taşımayı umuyoruz. Bu sebeple, ilk kitabımızda istemsiz olarak yapılan bazı hatalara burada sayfa sayfa yer vereceğiz. Böylece okuyucu kafasına takılan bir soru işaretini öncelikle buradan kontrol ederek soru işareti doğma sebebinin kendisinde mi, yazarda mı olduğunu anlama imkanı bulabilecek. Ayrıca böylesi bir şeffaflığın dürüstlük ve güvence yolunda da önemli bir adım olduğu inancındayız. Elbette bu hataların neredeyse tamamı yazım veya dizgi hataları, bilgiye yönelik çok göze çarpan bir hata tespit etmedik (konuyu açmanın faydalı olduğunu tespit ettiğimiz bazı noktalar haricinde). Yine de gözümüze çarpan ve okurlarımız tarafından bize iletilen tüm önemli düzeltmeleri burada listelemek istiyoruz. Buradakiler elbette gözümüzden kaçanlara bağlı olarak zaman içerisinde artabilir. 

Bugüne kadar okurlarımızdan bize gelen destekler ve geri bildirimler için çok teşekkür ederiz. Birkaç ay sonra çıkarılması planlanan 2. Baskı'da bu hataların hepsini düzeltip, yenilerinden kaçınmaya çalışacağız. Hataları kabul etmenin en büyük erdemlerden biri olduğunu düşünen ve bilimin şeffaflığına güvenen bir ekip olarak, bu kontrol dışı hatalardan ötürü özür dileriz.

2., 3. ve 4. Basım Hatalar ve Düzeltmeler:

Sayfa 99: Ökaryotlar içerisindeki canlı grupları yazılırken "Prokaryotlar Alemi" denmiştir; doğrusu "Protistalar Alemi" olacaktır. Yazım hatası olmuştur.

Sayfa 127: Ökaryotların inceleneceği söylendikten sonra E. coli bakterisinden bahsedilmeye başlanmıştır. Ökaryotlardan bahsedilmeye paragrafın ortasında, insan örneği verilirken başlanmaktadır. Dolayısıyla ökaryotlardan bahsedileceğine dair geçiş cümlesi paragrafın ortasına kaydırılmalıdır.

Sayfa 158: Sondan 8. paragrafta "bireylerinin" sözcüğü tek sefer yazılmalıydı; ancak iki defa yazılmıştır.

***

1. Basım Hatalar ve Düzeltmeler:

Sayfa 15: "birs" sözcüğü "bir" olmalı.

Sayfa 18: "bölümdü" sözcüğü "bölümde" olmalı.

Sayfa 36: Kuantum Kuramı Maxwell'e atfedilmiş gibi anlaşılıyor, Max Planck ve Niels Bohr ön planda olmalı.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Sayfa 47: "oluşmasını" sözcüğü "oluşturmasını" olmalı.

Sayfa 48: Göze yaklaştırılan cisimle ilgili cümlede anlatım bozukluğu bulunuyor. "Peki, gözümüze aniden bir cisim yaklaştırıldığında, gözümüzü hızla kapatmayı bilinçli olarak mı yapıyoruz?" şeklinde düzeltilmeli.

Sayfa 49: "ise" sözcüğü "ize" olmalı.

Sayfa 54: Şekerlerin kendi başlarına var olmasından kasıt, kendilerini tekrar eden moleküller zinciri olmalarıdır. Genellikle proteinlerde olduğu gibi değişken aminoasit dizilerinden oluşmazlar.

Sayfa 54: Nükleik asitlerin, doğal olanlar haricinde "sentetik" ve "yapay" diye iki ayrı kategorisi vardır. Dilimizde bu iki sözcük eş anlamlı gibi kullanılsa da, arada ufak teknik farklar vardır.

Sayfa 56: "Karbosil" sözcüğü "karboksil" olacak.

Sayfa 56: "Amfifatik" sözcüğü açıklanmalı. Bir tarafı hidrofilik (su seven) diğer tarafı hidrofobik (sudan kaçan) molekül anlamına gelir. 

Sayfa 64: 1021 sayısı 1021 olarak düzeltilmeli.

Sayfa 73: 6. değişim noktası ile 12. değişim noktası birbirine çok yakın içerikli seçilmiş. 2. Baskı'da tamamen değişecek.

Sayfa 77: Türümüzün Afrika'dan çıktıktan sonra Neandertaller ile "Afrika'da" karşılaştığı yazılmış, "Avrupa'da" olacak. 

Sayfa 79: Türümüzün yaşadığı en son darboğazın 10.000 yıl önce değil, 60.000 yıl kadar önce gerçekleştiği düşünülmektedir. Türümüzün o dönemdeki popülasyon sayısı 10.000'e değil, 60.000'e kadar düştüğü düşünülmektedir. Yani iki sayı birbiriyle ters yazılmış. 2. Baskı'da bu konudaki tartışmalar daha detaylandırılacak.

Sayfa 80-81: Mutasyon oranları ve gelecek nesle aktarılan mutasyon sayısı çok açık olarak anlaşılmıyor. Buradaki sayılar, genelde kullanılan baz çifti ve nesil başına mutasyon oranları değil, istatistiki olarak gün içerisinde meydana gelen mutasyon oranlarıdır. 2. Baskı'da bu konuda çok detaylı istatistikler ve makale örnekleri verilecek ve tam bir kavrayış hedeflenecektir.

Sayfa 88: "İlk bölümdekileri" söz öbeği "bir önceki bölümdekileri" ile değiştirilmeli.

Agora Bilim Pazarı

Fiziğin Temelleri 1. Kitap İçin Öğrenci Çözüm Kitabı

• Boyut: 21,5 x 27,5
• Sayfa Sayısı: 252
• Basım: 9
• ISBN No: 9786053552420

Devamını Göster

₺410.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Sayfa 94: "kimse işlerini aksatmadan yapardı" söz öbeği "herkes işlerini aksatmadan yapardı" şeklinde düzeltilmeli.

Sayfa 94: "140 yıldan bu yana" söz öbeği "140 yıldır" olmalı.

Sayfa 103: Vahşi hardal olarak bahsedilen bitki, daha yaygın olarak "vahşi lahana" olarak bilinmektedir. Lahanalar (ve lahanadan evrimleşen tüm diğer türler: brokoli, mangır, alabaş, vs.) hardalgiller olarak bilindikleri için bu şekilde bir kullanım tercih edilmiştir. Yani lahana aslında bir hardal türüdür. Dolayısıyla bazı kaynaklarda "vahşi lahana" veya sadece "lahana" olarak bahsedildiği görülürse şaşırılmamalıdır.

Sayfa 109: "Hatta bazı mantarlar" söz öbeği, "Hatta bazı karıncalar" olarak düzeltilmeli.

Sayfa 113: Evrimin insanlar tarafından 70-80 yıllık ömürde gözlenemeyeceği söylenmiş. Burada kastedilen bir türün bambaşka bir türe evrimidir. Yoksa evrimin insanlar tarafından gözlendiğine dair birçok örnek kitap boyunca verilmiştir.

Sayfa 125: "Hiçbir canlı ebeveynlerinin aynı olarak doğmaz." cümlesi daha çok eşeyli canlılar için sarf edilmiştir. Eşeysiz üreyen canlılar ebeveynlerine büyük oranda benzerler; hatta mutasyonlar ve benzeri genetik değişimler haricinde ata bireylerin kopyası olarak oluşurlar.

Sayfa 127: "İçersinde" sözcüğü "içerisinde" olmalı.

Sayfa 132: "görebildiğinizden" sözcüğü çıkarılmalı, kelime tekrarı olmuş.

Sayfa 142: E. coli'nin sorunu sitratı bünyeye alabilmekten ziyade oksijenli ortamda (yani genel yaşam alanında) onu besin olarak kullanamamasıdır. Lenski deneyinde evrimleşen bakteriler, zor koşullar altında bu kimyasalı da besin olarak sindirebilecek moleküler yolakları geliştirebilmişler, evrim geçirmişlerdir. 2. Baskı'da Lenski Deneyi daha da detaylandırılacak ve bu kısımlar geliştirilecektir.

Sayfa 148: Geyiklerin ter bezleri vardır ve terlerler. "Ter bezleri olsa terlerdi de..." cümlesi gereksiz bir cümle olmuş.

Sayfa 168: "Doğal bir ekosistem" yerine "doğadakine benzer bir ekosistem" demek daha doğru olacaktır.

Sayfa 171: "avlanan" sözcüğü, "av olan" olarak değiştirilmeli.

Sayfa 176: "daha da başarılı olacaklardır" söz öbeği "daha da uyumlu olacaklardır" söz öbeği ile değiştirilmeli.

***

Umarız okuma keyfinizi arttıracak düzenlemeler olmuştur. Sürekli baştan okuyarak yeni tespitlerde bulunmaktayız ve kitabımızı geliştirme yolları aramaktayız, gözümüze çarpan yeni hatalar veya yanlış anlaşılmalar olursa buraya ekleyeceğiz.