Ernst Mayr: Evrim, Bilim İçin Neden Önemli?

Evrimsel biyolog Ernst Mayr, 20. yüzyılın en büyük bilim insanlarından birisi olarak kabul edilir. Evrimsel biyolojinin yanısıra taksonomi, tropik araştırmalar, kuşlar ve belki de hepsinden önemlisi bilim tarihi ile yakından ilgilenmiştir. Yaptığı çalışmalar, genetik ile Evrim Teorisi'ni tek bir çatı altında toplayan Modern Sentez'e müthiş katkılar sağlamıştır. Sadece bununla kalmamış, bugün liselerde halen yaygın olarak okutulan biyolojik tür tanımını geliştirmiştir (her ne kadar günümüzde bu tanımın yerini evrimsel tür tanımı aldıysa da...).

Yaptığı çalışmalarla Charles Darwin'in göremediği birçok noktayı tespit etmiş, analiz etmiş ve sonuçlandırmıştır. Örneğin, Darwin'in tam olarak izah edemediği türleşme sürecini "Sistematik ve Türlerin Kökeni" isimli kitabında harika bir şekilde açıklamayı başarmıştır. Bu kitabında, türleri morfolojik benzerliklere sahip canlılar olmaktan çıkarmış, evrimsel süreç içerisinde biyolojik olarak birbirlerinden çiftleşebilirlik bazında ayırt edilebilir canlı grupları haline getirmiştir. Böylece, eskiden açıklanamayan ve tanımlanamayan birçok türün tanımlanmasını mümkün kılmıştır. 

Mayr hakkında daha söylenebileceklerin ucu bucağı yoktur. Örneğin modern biyoloji felsefesinin babası olarak kabul edilmesinden bahsetmedik bile! Ya da modern türleşme teorilerinin birden fazlasını tek başına inşa etmesinden...

Ancak bunlardan öte, bilim hakkındaki engin bilgileri ile döneminin sayısız bilim insanına yön vermiş, onların ufuklarını açmıştır. Bunlardan birisi de, ödüllü İngiliz bilim yazarı Roger Lewin'dir. Lewin, Mayr kadar güçlü bir bilimsel arka plana sahip olmasa da, New Scientist dergisinde 9 yıl boyunca çalışarak halka bilimi aktarmış, sonrasında Dünya'nın en önde gelen bilim dergilerinden Science'ta haber editörlüğü yapmıştır. Richard Leakey gibi Dünyaca ünlü evrimsel biyologlarla çalışmıştır (hatta onunla 3 kitap yazmıştır).

Lewin'in tek başına kaleme aldığı kitaplarından birisi, Yaşamın İpliği isimli kitaptır. Bu kitapta Dünya'nın en önde gelen bilim kuruluşlarından Smithsonian Enstitüsü'nün evrime bakış açısını ve neden önemli olduğunu düşündüklerini aktarmaya çalışmıştır.

Bu kitaptan ziyade, şimdilik sadece önsözünden bahsedeceğiz. 1982 tarihli kitabın önsözü, Ernst Mayr tarafından yazılmıştır ve evrimsel biyoloji hakkında önemli bilgilere yer vermektedir. Biz de, Evrim Ağacı okurlarına bunu aktarmak istedik. Öyleyse sözü Mayr'a bırakalım:

Charles Darwin, bu yıldan tam 100 yıl önce öldü. Buna rağmen, evrimsel biyoloji isimli bilim dalı her zaman olduğundan daha zinde, daha heyecan verici bir konumda. Bu günler, Dünya üzerindeki yaşamın güzelliği ve gizemleri ile ilgilenen günümüz akademisyenleri için heyecan verici zamanlardır. 

Tüm Reklamları Kapat

Evrimsel biyoloji bir zamanlar sadece doğa bilimcilerin ve fosil avcılarının ilgi alanıydı. Şimdi ise, çok geniş bir bilimsel disiplin ağından insanların ortak bir şekilde sürdürdüğü bir uğraştır. Hepsi, yaşayan dünyanın doğasını ve kökenini anlamak peşindedir. Bazı insanlar, doğayı bilmenin bir şekilde onun güzelliğini ve heyecanını yitirdiğini düşünerek bu hedeften sapmaktadırlar. Bu, tabii ki, korkaklıktır. Bilgi, insanoğlunun sahip olduğu değerli bir hediyedir. Canlıların inceliklerini ve onların tarihlerini öğrenmek, onlarda gördüklerimizin ve onlara duyduğumuz saygının azalmasına değil, artmasına neden olur. 

Evrimsel Biyoloji ile ilgili diğer içerikler ›

• "Pandemi ve COVID-19": Katkı Sunduğumuz COVID-19 Kitabı Yayında!
• Evrimde Türleşmeyi Gözleyebilir miyiz?
• Zararlı Mutasyonlar, Yararlı Mutasyonların Popülasyonda Yayılma Hızını Artırıyor!

Günümüzde, evrimsel biyolojinin geniş ön cephelerinde, moleküler biyoloji sayesinde yakın zamanda ve büyüleyici bir şekilde birbirine bağlanan bilimlerin sayısı düşünüldüğünde, evrimsel biyolojinin nüfuz gücünün ne kadar fazla olduğu anlaşılabilecektir. Şu anda onun tarafından etkilenmeyen bilim dallarının sayısı yok denecek kadar azdır. Biyoloji için evrim, çalışma sahasını genişletici ve hükmedici bir yasadır. Yakın zamanımızda yapılan devasa genişlikteki araştırma faaliyetlerinden çıkarılabilecek müthiş bir sonuç, Darwin'in orijinal fikirleriyle şekillenen evrimsel biyolojinin kalbinin, tekrar tekrar sağlamlığının gösterildiği gerçeğidir. 

Bilim, fikirlerin birbirlerine sürekli bilenerek keskinleştiği bir sahadır. Bu sırada gayretle yapılan gözlemler, o fikirlerin yapısal araçlarını sağlar. Bilim ne kadar üretken olursa, karşıt görüşlerin sesi de o kadar gür çıkacaktır. Ne yazık ki şu anda evrimsel biyoloji sahasında yaygın olarak devam eden bir tartışma, evrimsel biyolojinin fikirlerini çarpıtarak onun yanlış anlaşılmasına neden olmaktadır. Evrimden başka hiçbir şey bu kadar gerçek olamazdı.

Bilim hakkında, hele ki evrim hakkındaki her kitap, yalnızca geçici bilgiler verebilir. Bu kitaplar yalnızca, sürekli geliştirilen yeni fikirlerin ve edinilen yeni bilgilerin o andaki bir özeti gibi olabilir. Eldeki kanıtların birbirine bağlanması, evrim gerçeğine işaret etmektedir: onun varlığına dair hiçbir şüphe yoktur. Bunun hakkında yapılan geniş açıklamalar da sayısız farklı açıdan sağlam bir şekilde temellendirilmiştir. Ancak halen keşfedilmesi gerekenler vardır. Darwin tarafından başlatılan bu entelektüel seyahat, günümüzdeki ve gelecekteki sayısız nesle yeni keşifler konusunda umut vaadetmektedir. Bu keşiflerin bazıları şu anda şüphelendiğimiz bazı noktaları doğrulayacak ve genişletecektir. Bazı diğerleri ise yanıldığımızı gösterecek ve bizi şaşırtacaktır. Dolayısıyla bu kitapta okuyacaklarınız, son durağın bir tanıtımı değildir. Bu kitap, gelecekteki keşiflere işaret eden bir yol tabelasıdır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Ernst Mayr'ın harika bir şekilde ifade ettiği sözlere aynen katılıyor; Evrim Ağacı olarak bizim de sonsuz bir yolculuktaki anlık bir kesidi Türkiye'deki ve Dünya'nın her yanındaki okurlarımıza sunmaya çalışan bir araç olduğumuzu hatırlatmak isteriz. 

Nihai cevabı bilmiyoruz. Ancak o yolda ilerlerken, gerçek olduğunu bildiğimiz bol miktarda veriye sahibiz. Bu verileri bize sağlayan, açıklamamıza ve daha fazlasını keşfetmemizi sağlayan yegane gemimiz bilim... 

O gemiden yolculuk boyunca hiçbir durakta inmemeniz, gidebildiğiniz yere kadar gitmeniz dileklerimizle...