Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Breaking Bad Dizisindeki Metamfetamin Üretim Yöntemi Bilimsel Olarak Gerçekçi mi?

Breaking Bad Dizisindeki Metamfetamin Üretim Yöntemi Bilimsel Olarak Gerçekçi mi?
6 dakika
255,088
Evrim Ağacı Akademi: Bilimde Sanat, Sanatta Bilim Yazı Dizisi

Bu yazı, Bilimde Sanat, Sanatta Bilim yazı dizisinin 5. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Yıldızlararası (Interstellar) Filminin Bilimsel Arka Planı ve Kuramsal Analizi" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Eminiz ki okurlarımız arasında hatırı sayılır bir çoğunluk merakla Breaking Bad'i izlemiştir ve sonlandığı için derin ve tedavi edilemez bir üzüntü duyuyordur. Biz de onlara yönelik olarak, anılarını tazelemek ve hayranlıklarını geliştirmek amacıyla ufak bir çeviri derlemesi yapmak istedik. Hikayeyi bilmeyenler için çok ufak bir özet geçelim: 

İlerleyen yaşlarında olan Walter White isimli bir kimya öğretmenine, tedavi edilemez düzeyde akciğer kanseri teşhisi konur ve bu, öğretmenin hayatını değiştirir. Çünkü ömrünün sonlarına yaklaşırken, o güne kadar sıradan ve normal bir öğretmen hayatı sürmüştür, ancak hem ailesinin onun ölümünden sonra rahat yaşayabilmesi, hem de ömrünün son yıllarında biraz "aksiyon" yaşayabilmek adına, çılgınca bir işe kalkışır ve diziye de adını veren olay gerçekleşir: yoldan çıkar. Eski bir öğrencisiyle, Dünya'nın en etkili ve tehlikeli uyuşturucusu olarak bilinen metamfetamin üretimine ("meth pişirmek" olarak bilinir) girer ve kimya bilgilerini kullanarak, neredeyse %100 saf metamfetamin üretir. Bu derecede saf meth piyasada bulunmadığından, çok hızlı şekilde para kazanmaya başlar, ancak tabii bu süreçte başına binbir türlü iş açılır ve dizi bunun üzerinden ilerleyen bir "kara drama"dır. 

Tüm Reklamları Kapat

Metamfetamin... 1 Kere Bile Denemeyin!
Metamfetamin... 1 Kere Bile Denemeyin!

Peki Walter White üzerinden dönen bu hikayenin kimyasal tarafı ne kadar bilimsel? Gerçekten %100 saflığa yakın metamfetamin üretilebilir mi? Hikaye kurgusu içerisinde değinilen noktalar bilimsel temele sahip mi? Bu soruların cevabını, bir analitik kimyacı ve internet yazarı olan Jonathan Parkinson şöyle özetliyor:

Breaking Bad bilimsel açıdan çok başarılı bir grafik sergiliyor. Yazarların ev ödevlerini iyi yaptığını söyleyebiliriz.

Normalde metamfetamin, herkesin kolaylıkla erişebileceği dekonjektan etkili Sudafed'in kimyasal süreçlere tabi tutulması sonucunda üretilebiliyor. Bu sebeple Sudafed tüketimi, birçok ülkede yakından takip ediliyor. Ancak dizideki kimya öğretmeni Walt, bu metot yerine P2P adı verilen bir yönteme başvuruyor. Analitik kimyacı Parkinson asla meth pişirmeyi denemediğini söylese de, P2P isimli metodun bilimsel olarak geçerli olduğunu söylüyor.

Tüm Reklamları Kapat

Metamfetamin... 1 Kere Bile Denemeyin!
Metamfetamin... 1 Kere Bile Denemeyin!

Walt'un Tarifi

Uyarı: Sevgili uyuşturucu müptelaları, lütfen heveslenmeyiniz. Burada tüm detayları vermeyecek ve en önemli birkaç basamağı atlayacağız. Evrim Ağacı'nı zehirli emellerinize alet edeceğimizi sanmıyordunuz, değil mi?

Sudafed'in methe dönüştürülmesi bahsettiğimiz gibi tamamen doğru bilinen bir süreçtir. Sudafed içerisindeki aktif bileşen olan psödoefedrin, meth ile neredeyse aynı kimyasaldır. Dolayısıyla birini diğerine dönüştürmek birkaç basit adımdan ibarettir. Kibrik kutularındaki kibriti yakmaya yarayan şeritten elde edilecek kırmızı fosfor ve iyodine erişimi olan herhangi biri Sudafed'i methe dönüştürebilir. Çünkü bu iki kimyasal, Sudafed'in içerisindeki oksijen ve hidrojeni ayırarak geriye sadece "metamfetamin" denen kimyasalı bırakır. Parkinson şöyke diyor:

Ancak dizide bahsedilen P2P yöntemi çok daha karışık. Molekülleri tek tek birleştirmenizi gerektiriyor.

P2P adını phenyl-2-propanone (fenil-2-propanon) sözcüğünden alıyor. Bu, dizideki Walter karakterinin kimyasal süreç içerisinde ürettiği ara maddelerden biri. P2P molekülü de Sudafed ve meth ile benzer bir kimyasal yapıya sahip. Tıpkı bir anahtar gibi halkasal bir karbon düğümüne ("fenil halkası" adı veriliyor) ve kısa bir karbon boynuna sahip (aşağıda görülebilir). Bunlara da öbek halinde bazı kimyasal gruplar bağlı. P2P'yi methe dönüştürmek için tek yapmanız gereken, anahtarın dişlerini değiştirmek...

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Ancak dizide, Amerikan Uyuşturucuyla Mücadele Dairesi (DEA) de P2P yönteminden haberdar ve bu yüzden bu yöntemi de yakından takip ediyor. Dolayısıyla Walter, yakalanmamak adına P2P'yi Parkinson'un deyimiyle "sodyumu olan her kimyagerin üretebileceği, kötü kokulu bir diğer kimyasal" aracılığıyla üretiyor. Bu kimyasalı tepkimeye sokarak yukarıda bahsettiğimiz diş yapısını değiştiriyor ve metamfetamin sözcüğündeki "met" ("meth") kısmını üretiyor.

"Kimya, teknik olarak, maddenin bilimidir. Ama ben kimyayı değişimin bilimi olarak görmeyi tercih ediyorum. Düşünün. Elektronlar enerji seviyelerini değiştirir. Moleküller bağlarını değiştirir. Elementler, bir araya gelir ve bileşiklere dönüşür. Bu... Bu, yaşamın ta kendisidir, değil mi? Durağandır, döngüdür... Çözmedir, çözülmedir... Tekrar ve tekrar, devamlı. Birikim ve sonra yıkımdır ve sonra da dönüşümdür. Büyüleyicidir, gerçekten..." Walter White (Breaking Bad dizisinin efsanevi kimya öğretmeni)
"Kimya, teknik olarak, maddenin bilimidir. Ama ben kimyayı değişimin bilimi olarak görmeyi tercih ediyorum. Düşünün. Elektronlar enerji seviyelerini değiştirir. Moleküller bağlarını değiştirir. Elementler, bir araya gelir ve bileşiklere dönüşür. Bu... Bu, yaşamın ta kendisidir, değil mi? Durağandır, döngüdür... Çözmedir, çözülmedir... Tekrar ve tekrar, devamlı. Birikim ve sonra yıkımdır ve sonra da dönüşümdür. Büyüleyicidir, gerçekten..." Walter White (Breaking Bad dizisinin efsanevi kimya öğretmeni)

Burada dizinin gereksiz yere dramatize ettiği ve abarttığı bir noktayı verelim: Dizide Walter sürekli olarak kimya laboratuvarından metilamin çalıyor. Parkinson şöyle diyor:

Gerçekte Walt gibi bir kimyacı bunu herkesin erişimi olan basit kimyasallarla üretebilir. Yapması çok kolay. Sanıyorum metilamini laboratuvardan çalmak çok daha havalı.
Metamfetamin... 1 Kere Bile Denemeyin!
Metamfetamin... 1 Kere Bile Denemeyin!

Walt'un tarifinin son basamağı ise, kimyasala bir grup hidrojen atomunu bağlamak. Buna indirgeyen aminasyon adı veriliyor ve yine, gerçek hayatta kullanılan bir yöntem. 

Kısaca özetlersek, Walter'ın tarifinin her basamağı gerçek bir kimyasal sürecin taklidi ve dolayısıyla gerçek. Peki, doğru sıcaklık, zamanlama ve yöntemlerle, gerçekten de %100 saflığa yakın meth pişirmek mümkün mü?

Ayna Moleküller

Walt metilamin kimyasalını P2P'ye eklediğinde aslında 2 farklı kimyasal elde ediyor ve bunlar birbirinin ayna görüntüsü şeklinde. Bunun sebebi metilamin'in anahtarın iki tarafına da bağlanabiliyor olması ve bunu bir kimyager kontrol edemiyor. Dolayısıyla Parkinson, "50-50'lik bir karışım elde edebilirsiniz." diye özetliyor.

Tüm Reklamları Kapat

Tıpkı karbon moleküllerinin sadece birbirine bağlanma türüne göre bir yanda kömür, diğer yanda elmas oluşabildiği gibi, bu durumda da bir molekülün bile yerinin değişmesi, ciddi anlamda farklı özelliklerin doğmasına neden olabilir. Üretimdeki kimyasallardan birinin yerinin farklı olması, metamfetaminin "enantiyomeri" denen ikincil yapısının oluşmasına neden olabilir ve işte saflığı bozan da budur. Parkinson aradaki devasa farkı şöyle özetliyor: "Bunlardan biri sizi uçuracakken, diğeri sadece burun tıkanıklığınızı açan (dekonjestan) etki yaratır." İlginç bir bilgi, metamfetaminin ters molekülü, sıradan burun açıcılar içerisindeki aktif molekül olarak bulunmaktadır. 

Şimdi can alıcı nokta şurası: Eğer üretilebilecek metamfetamin ister istemez %50 saflıkta oluyorsa, Walter'ın pişirdikleri nasıl %100'e yakın olabiliyor? İşte burası kimya açısından biraz sıkıntılı. Çünkü metamfetamini ayna molekülünden ayırmak mümkün olsa da, bu süreç çok uğraştırıcı, çok zor, çok masraflı ve çok zaman alan bir süreç. Üstelik meth pişirme sırasında yaptıklarına bakılırsa, Walt bu yöntemlerin hiçbirini kullanmıyor.

Metamfetamin... 1 Kere Bile Denemeyin!
Metamfetamin... 1 Kere Bile Denemeyin!

Tabii ki burada yazarların özgürlüğünü ve hayal gücünü devreye sokarak sorunu çözebiliriz. Ancak işte bilim de biraz bu noktada devreye giriyor: hayal gücümüz sınırsıza yakın olsa da, bunların isabetliliğini bilgi ve gerçekler sınırlandırıyor. Bu yüzden Walt'un tarifi doğru olsa da, sonucu bilimsel olarak hatalı oluyor. En iyisi sorunu çözmek için şöyle diyelim: Walt belki de hiçbirimizin bilmediği bir saflaştırma yöntemi keşfetti ve kimseyle paylaşmak istemiyor, ne dersiniz? Parkinson anlatımını şöyle özetliyor:

Bu bilimsel hata beni rahatsız etmiyor. Çok yaratıcı bir dizi ve belki de Walt inanılmaz zekice bir şey yaptı ve biz bunu bilmiyoruz. Bence diziyi daha ilginç yapan da bu.

Bu arada, yazı boyunca methin ne kadar berbat ve ölümcül bir kimyasal olduğunu birkaç fotoğrafla anlatmaya çalıştık. ABD'de meth'e karşı kampanya, "1 kere bile denemeyin!" şeklinde yapılıyor, çünkü birkaç ay ila birkaç yıl arasındaki bir sürede bireyi bilişsel ve fiziksel olarak çökertip esiri haline getirebiliyor. Dolayısıyla:

Meth... 1 kere bile denemeyin!
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Bilimde Sanat, Sanatta Bilim Yazı Dizisi

Bu yazı, Bilimde Sanat, Sanatta Bilim yazı dizisinin 5. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Yıldızlararası (Interstellar) Filminin Bilimsel Arka Planı ve Kuramsal Analizi" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
74
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 140
  • Tebrikler! 62
  • Muhteşem! 35
  • İnanılmaz 24
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 15
  • Merak Uyandırıcı! 12
  • Korkutucu! 12
  • Üzücü! 5
  • Güldürdü 3
  • Umut Verici! 3
  • Grrr... *@$# 3
  • İğrenç! 3
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Popular Mechanics | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 10:44:28 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1365

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
W. Herkewitz, et al. Breaking Bad Dizisindeki Metamfetamin Üretim Yöntemi Bilimsel Olarak Gerçekçi mi?. (28 Ağustos 2013). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/1365
Herkewitz, W., Bakırcı, Ç. M. (2013, August 28). Breaking Bad Dizisindeki Metamfetamin Üretim Yöntemi Bilimsel Olarak Gerçekçi mi?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/1365
W. Herkewitz, et al. “Breaking Bad Dizisindeki Metamfetamin Üretim Yöntemi Bilimsel Olarak Gerçekçi mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 28 Aug. 2013, https://evrimagaci.org/s/1365.
Herkewitz, William. Bakırcı, Çağrı Mert. “Breaking Bad Dizisindeki Metamfetamin Üretim Yöntemi Bilimsel Olarak Gerçekçi mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, August 28, 2013. https://evrimagaci.org/s/1365.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close