Böceklerin Çiftleşme Ritüelleri: Hayvanlar Alemi'nin En Sık Bulunan Canlıları Nasıl Ürüyor?
Meltem Çetin Sever
- Özgün
- Entomoloji
- Etoloji
Böceklerin dünyasına baktığımızda çiftleşmelerinin bir hayli ilginç olabileceğini görürüz. Bazı böcek türlerinin çiftleşme öncesi veya sonrası ritüelleri çok şaşırtıcı olabilir. Erkek böcekler genlerini kuşaktan kuşağa geçirme şansını yakalamak için farklı bir şeyler yapmak zorundadır. Böceklerin çoğu diğer hayvanlarda olduğu gibi birbirine temas ederek çiftleşir ve genellikle bu temas sırasında erkek böceğin genital organının dişi böceğin genital organına girmesi ile dölleme gerçekleşir ama önce çift birbirini bulmalı ve çiftleşmeyi kabul etmelidir.
Bazı böcekler eşini bulabilmek için çeşitli sesler çıkarır; bir bakıma şarkı söylerler. Örneğin erkek cırcır böcekleri, dişi cırcır böcekleri yakınlarındayken en güzel şarkılarını söylerler. Kanatlarını birbirine sürterek rezonanslı bir titreşime ayarlayıp, dişi cırcır böceklerinin onları bulmasını sağlayan yüksek ve yoğun bir ses çıkarırlar. Dişiler bu sesi, hangi erkekleri en çok arzu edeceklerini belirlemek için kullanırlar.
Bazı böcekler eş ararken hediye vermeyi bir taktik olarak kullanır. Örneğin, Empididae familyasına ait olan dans sineklerinin (ya da balon sineği olarak bilinir) dişisi eşini seçmek için erkek sürüsünün içine dalar. Bu erkek sürüsündeki en güzel balonumsu ipek paketini sunan erkek, eş olacaktır. Bu paketlerin içinde genellikle dişi sinekler için bulunan yiyecekler vardır ama bazen zor durumda kalan erkek sinekler bu paketleri dişilere boş olarak takdim eder. Mormon cırcır böceklerinin erkekleri de, protein açısından zengin bir spermatofilaks üreterek dişi genitallerine bağlarlar.
Başka bir ilginç olay ise erkek kraliçe kelebeklerinin (Danaus gilippus), karın ucunda yer alan fırça benzeri uzantılar tarafından üretilen afrodizyak tozlarını müstakbel eşlerine silkelemesidir. Bu sihirli toz işe yararsa dişi yakındaki bir bitkiye konar. Erkek kelebek, dişinin hazır olduğundan emin olmak için onu bir kez daha tozlar ve eğer dişi hazırsa çiftleşme gerçekleşir.
Gözlenen böcek türlerinin yaklaşık üçte birinde, erkek böceklerin eşlerini ihmal etmedikleri görülmüştür. Erkek böcekler dişilerin cinsel ilişkiden memnun kaldığından emin olmak isterler. California Üniversitesi'nde entomolog olan Penny Gullan ve Peter Cranston "The Insects: An Outline of Entomology"de şöyle diyor:
Erkek, çiftleşme sırasında dişiyi tahrik etmek için çeşitli memnun edici davranışlarda bulunur. Erkek, dişinin vücuduna ya da bacaklarına vurabilir, ısırabilir, antenlerini sallayabilir, sesler üretebilir ya da cinsel organını titreştirebilir.
Fedakarlık yapan bir başka erkek örneği de ipekotu böcekleri (İng. milkweed) olan bilinen Oncopeltus fasciatuas'lardır. Bu böceklerin çiftleşmesi dişinin öne doğru yürüyüp erkeğin geriye doğru yürümesi ile birlikte birkaç saat sürebilir.
Bazı böceklerde ise temas gerçekleşmeden döllenme gerçekleşebilir. Örneğin, kanatsız bir böcek türü olan yay kuyruk böceğinde (İng. springtail, Collembola) böceklerinin erkekleri spermelerini yer üstünde sert bir kabukla örtülü bir paket haline getirir (spermatofor). Döllenmenin gerçekleşebilmesi için dişi böceğin bu paketi alıp üreme kanalına sokması gerekir. Bu böceklerin erkekleri dişinin paketi alması için dişiyi dansa davet eder veya sperm paketine yönelmesini sağlamaya çalışır. Eğer dişi dansı kabul ederse erkek spermataforu dişinin önüne bırakır. Dişi bu paketi kabul etmezse genellikle yer; eğer dişi yemezse erkek yer.
Erkek böcekler dişileri baştan çıkarmak için çok ilginç teknikler kullanırlar. Bunlardan en göz kamaştırıcı olanlarından biri de Lampyridae familyasından olan kanatlı ateş böcekleridir. Erkekler dişileri etkilemek için biyolüminesans (canlı bir varlığın kimyasal yolla ışık üretmesi) kullanırlar ve hatta bazı erkek kanatlı ateş böceği grubu senkronize olarak yanıp söner. Dişiler bu senkronize ışık gösterisine bakarak doğru eşi bulmaya çalışırlar.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
8
-
7
-
4
-
3
-
3
-
3
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- D. Hadley. How Do Insects Have Sex?. (25 Ocak 2019). Alındığı Tarih: 10 Eylül 2019. Alındığı Yer: Thought Co. | Arşiv Bağlantısı
- University of Bristol. Courtship In The Cricket World. (30 Nisan 2012). Alındığı Tarih: 10 Eylül 2019. Alındığı Yer: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
- NCSU. Behavior. (10 Eylül 2019). Alındığı Tarih: 10 Eylül 2019. Alındığı Yer: NCSU | Arşiv Bağlantısı
- M. Hickman. 7 Unusual Insect Courting Rituals. (10 Eylül 2019). Alındığı Tarih: 10 Eylül 2019. Alındığı Yer: MNN | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/12/2024 06:22:53 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5395
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
