Sovyetler Birliği Neden Yıkıldı?

Maddi koşullar

SSCB, zenginlik ve teknoloji bakımından kabaca ABD'yle aynı seviyede değildi, çünkü unutmayalım ki, o iki dünya savaşı ve bir iç savaştan acı çekerken, rakibi o yıllarda oldukça iyi durumdaydı.

1980'li yıllara gelindiğinde SSCB Soğuk Savaş'ın etkilerini gösteriyordu. Ekonomisi büyüyordu, ancak geçmişte olduğundan daha yavaş bir hızda. İdeolojik rakibi ABD ile olan askeri rekabet, büyümeyi birçok yönden yavaşlatmıştı. Birincisi, Ar-Ge kaynakları ordu tarafından tekeline alınıyor, sivil ekonomi en iyi bilim adamlarının, mühendislerin ve takım tezgahlarının yok olmasına neden oluyordu. İkincisi, Reagan yönetiminin, açıkça Sovyet ekonomisini felce uğratmayı hedefleyen yenilenmiş bir silahlanma yarışı lehine yumuşamadan vazgeçmesini karşılamak için askeri harcamalar artmıştı. ABD saldırganlığını caydırmak için Sovyetler, GSYİH'nın cezalandırıcı derecede büyük bir yüzdesini orduya harcarken, daha büyük bir ekonomiye sahip olan Amerikalılar, mutlak anlamda daha fazlasını, ancak milli gelirden daha düşük ve daha yönetilebilir bir payla harcadılar. Üçüncü, Sovyetler Birliği, ülkeye diz çöktürecek önemli hammaddelerin yabancı ithalatına güvenmenin tehlikelerinden kendisini korumak için, hammaddeleri kendi geniş topraklarından çıkarmayı seçti. SSCB'yi kendi kendine yeterli hale getirirken, iç kaynak kullanımı ülkeyi Ricardocu bir tuzağa düşürdü. Eski, ulaşılması kolay kaynaklar tükenirken, yeni ve ulaşılması zor kaynaklardan yararlanılması gerektiğinden, ham madde üretme maliyetleri arttı. Dördüncüsü, ülkeyi daha iyi savunabilmek için Sovyetler Doğu Avrupa ve Üçüncü Dünya'da müttefikler aradı. Ancak SSCB, müttefik olduğu ülkelerden ve hareketlerden daha zengin olduğu için, diğer sosyalist ülkelerin, kurtuluş hareketlerinin ve kendilerini Batılı güçlerin yağmalamasından kurtarmaya çalışan devletlerin çıpası ve bankacısı haline geldi. Müttefiklerinin sayısı arttıkça ve Washington, Sovyet hazinesine daha fazla yük bindirmek amacıyla anti-komünist isyanları silahlandırma, finanse etme ve destekleme yönünde manevralar yaptıkça, müttefiklerini desteklemenin Moskova için maliyeti de arttı. Sovyetler Birliği'nin savunmasını sağlama ihtiyacının doğal sonuçları olan bu faktörler bir araya gelerek maliyetleri Sovyet ekonomik büyümesini ciddi şekilde engelleyecek noktaya getirdi.

Çelişkiler

SSCB atom bombasını geliştirip Batı'dan önce uzaya eşya ve insan göndermiştir ve zaten yeni bir dünya savaşının başlaması söz konusu değildir. Ancak elimizde hâlâ kapitalist üretim tarzıyla çok iyi durumda olan ve kızıl komşusunun varlığını sürdürmesini istemeyen ABD ve devrimi savunup dünya çapında yaymak isteyen URSS var. Çünkü biliyorsunuz sosyalist devletin asıl amacı, yok olmadan önce tüm dünyanın komünizme kavuşmasını sağlamaktır.

Çatışma Koşulları

Artık Soğuk Savaş ve ardından gelen vekalet savaşları ve silahlanma yarışı var. Örnek olarak silahlanma yarışına odaklanacağım çünkü çöküşün nedeni çok karmaşık ve çok fazla başka yönü var. Yukarıda da belirttiğim gibi Sovyetler Birliği, Amerika Birleşik Devletleri ve müttefikleri kadar gelişmiş değildi. Bu, büyük askeri harcamaları karşılama ve nüfusunun ihtiyaçlarını karşılama konusunda daha fazla zorluk yaşadığı anlamına geliyor. Barınma, istihdam ve sağlık konularında iyi işler yapılmış olsa da Sovyet liderlerinin sosyal politikalar ile savunma arasında doğru dengeyi bulması gerekiyordu. Tüketim mallarına ve siyasi özgürlüklere yapılan rezil derecede geç vurgunun nedeni budur. Halk daha da öfkelendi ve Gorbaçov'un aceleci reformları Sovyet aygıtına son darbeyi indirdi. Siyasi özgürlükler ve yaşam konforu arasındaki eşitsizliği vurgulamayı seven Batı propagandası işe yaramadı.