Satürn'ün Devasa, Geometrik Hava Durumu

Uzayın derinliklerinde, Satürn’ün kutup bölgesinde bir fırtına dönüyor. Ama bu sıradan bir fırtına değil. Ne rastgele kıvrılan bulutlar, ne de kaotik kasırgalar. Bu fırtına, kusursuz kenarlara sahip bir altıgen.

İlk Keşif: Gözleri Kamaştıran Bir Sürpriz

1980’lerin başında Voyager 1 ve 2 uzay araçları Satürn’ün yanından geçerken, bilim insanları hiç beklemedikleri bir manzarayla karşılaştı. Kuzey kutbunun üzerinde, Dünya’dan daha büyük bir altıgen şekil dönüp duruyordu. O an herkes aynı soruyu sordu: “Bu nasıl mümkün olabilir?”

Cassini sondası 2004’ten 2017’ye kadar Satürn’ün yörüngesinde kaldı ve altıgeni daha da yakından görüntüledi. Sonuç çarpıcıydı: Fırtına sadece oradaydı, üstelik hiç değişmeden. On yıllar boyunca aynı şekil, aynı düzen, aynı döngü.

Cassini görüntüleme bilimcisi Andrew Ingersoll, "Altıgen sadece bir hava akımıdır ve buna benzer hava olayları kötü şöhretli derecede türbülanslı ve kararsızdır" demiştir. "Dünya'daki bir kasırga tipik olarak bir hafta sürer, ancak bu on yıllardır ve kim bilir, belki de yüzyıllardır buradadır"

Boyutlar: Bir Gezegen Yutacak Kadar Büyük

• Altıgenin her bir kenarı yaklaşık 13.800 km uzunluğunda. Bu, Dünya’nın çapından daha büyük
• İçinde saatte 300 km’ye ulaşan rüzgârlar esiyor.
• Ortasında devasa bir kasırga gözü var. Bu kasırganın çapı, neredeyse tüm Dünya’yı içine alacak kadar geniş.

Böylesine devasa ve düzenli bir yapıyı gördüğünüzde ister istemez ürperiyorsunuz. Çünkü doğa genellikle düzensizlik üzerine kurulu. Ama burada gökyüzü, matematik defterinden çıkmış gibi duruyor.

Bilimsel Açıklama: Jet Akımları

Araştırmalara göre bu altıgen, Satürn’ün atmosferinde dolaşan jet akımlarının ürünü. Tıpkı Dünya’da kutup bölgelerinde görülen atmosfer akıntıları gibi, ama çok daha güçlü ve kararlı.

Laboratuvar deneylerinde bilim insanları, dönen sıvılar içinde benzer çokgen şekiller yaratmayı başardı. Yani teori şu: Satürn’ün atmosferindeki hızlı ve farklı yönlerdeki rüzgârlar, birbirine çarpışarak geometrik bir denge oluşturuyor. Bu denge de altıgen formunu doğuruyor.

Dünya'daki jet akımlarına çok benzeyen, saatte yaklaşık 300 km hıza kadar doğuya doğru akan bir jet akımı, altıgenin dış hatlarını takip ediyor gibi görünmekte. Bu jet akımının rüzgarları, bulut seviyesinde 1.440 km/sa (895 mil/saate) kadar çıkabilmekte ve gezegenin iç kısmına doğru 8.000 kilometre derinliğe kadar inebilmektedir.

Renk Değişimi

Satürn'ün kuzey kutbundaki o inanılmaz altıgen fırtına sadece büyüklüğüyle değil, zaman zaman renginin değişmesiyle de bizleri şaşırtmaya devam ediyor, değil mi?

NASA'nın Cassini uzay aracı, 2012 ile 2016 yılları arasında bu kutup bölgesinin görünümünde önemli değişiklikler gözlemledi

Düşünsenize, 2012'de mavimsi yeşil bir tondayken, Satürn 2016 yılında yaz gündönümüne yaklaştıkça sarımsı bir sis rengine büründü.

Peki bu renk değişimi neden oluyor? Bilim insanları bunun Satürn'ün mevsimlerinin bir etkisi olduğunu düşünüyor. Kuzey kutbu yaz gündönümüne doğru ilerledikçe, atmosferde güneş ışığı ve atmosferik reaksiyonlarla oluşan fotokimyasal sislerin (yani aerosollerin) üretimi artıyor. Atmosferik dolaşımdaki değişiklikler ve güneş ısınmasının mevsimsel olarak değişen desenleri de bu rüzgarları etkileyebilir.

Bugün hâlâ altıgenin tüm sırları çözülemedi. Kim bilir, belki de bir sonraki uzay misyonu Satürn’ün kuzey kutbuna indiğinde cevapları bulacağız. O zamana kadar bu dev göksel mühür, bize evrende hâlâ çözülememiş sırların ne kadar büyük ve ürkütücü olabileceğini hatırlatmaya devam edecek.