Linux Nedir? Dağıtımlar ve Özgür Yazılım Üzerine Genel Bilgiler

Linux Nedir? Dağıtımlar ve Özgür Yazılım Üzerine Genel Bilgiler

Belki çevrenizden “Linux” terimini sıkça duymuşsunuzdur ve "Bu Linux’un sonuna bir şeyler ekleyip duruyorlar, hepsi aynı mı?" diye merak etmiş olabilirsiniz. Bu yazıda, bu tür sorularınızı yanıtlamak ve Linux’un ne olduğunu açıklamak için buradayım. Öncelikle Linux nedir ve ne değildir, bunu anlamamız gerekiyor.

Linux Nedir?

Linux, birçok kişinin düşündüğü gibi bir işletim sistemi değil, bir çekirdektir. Peki çekirdek nedir? Çekirdek, bilgisayarınızın donanımı ile yazılımı (yani işletim sisteminiz) arasındaki iletişimi sağlayan temel bileşendir.

iconfinder

Örneğin, Windows işletim sisteminin çekirdeği Windows NT’dir ve macOS sistemlerinde kullanılan çekirdek XNU olarak adlandırılır. Yani, Linux da aslında bir çekirdekten ibarettir. Bu bağlamda, "Linux Mint" ya da "Linux Fedora" gibi isimler, aslında Linux çekirdeği üzerine inşa edilen işletim sistemleridir.

MiniTool

Wikipedia

Linux Dağıtımları Nedir?

Linux, özgür yazılım ve açık kaynak felsefesine dayanan bir çekirdektir. Yani, bu çekirdeğin kaynak kodunu herkes alıp kullanabilir, değiştirebilir ve dağıtabilir. Bu nedenle, birçok kişi ya da topluluk Linux çekirdeği üzerine kendi işletim sistemini inşa etmiştir. İşte bu nedenle "Linux Mint", "Fedora", "Arch" gibi farklı isimlerle anılan birçok Linux dağıtımı ortaya çıkmıştır.

makeuseof

Stackskale

netuv

Bu durumu şöyle düşünebilirsiniz: Linux çekirdeği bir arsa, işletim sistemleri ise bu arsa üzerine inşa edilen binalardır. Eğer arsaya herkesin inşaat izni varsa, farklı mimari ve özelliklere sahip birçok yapı ortaya çıkar. Ancak Windows NT veya XNU gibi çekirdekler özgür yazılım olmadığı için, bu arsalar sadece Windows ve macOS gibi belirli sistemlere özeldir.

Linux çekirdeği üzerine inşa edilen sistemlere dağıtım denir. Örneğin Ubuntu, Linux Mint ve Debian, popüler Linux dağıtımlarından bazılarıdır. Çoğu Linux dağıtımı ücretsiz ve özgür yazılım felsefesine uygun olarak geliştirilmiştir.

Özgür Yazılım ve Açık Kaynak Nedir?

Birçok kişi özgür yazılım ve açık kaynak terimlerini birbirine karıştırır. Ancak, bu iki kavram arasında ince bir fark vardır.

Özgür Yazılım Nedir?

Özgür yazılım, dört temel özgürlüğe dayanır:

Çalıştırma özgürlüğü: Herhangi bir amaçla yazılımı çalıştırma özgürlüğü.

İnceleme ve değiştirme özgürlüğü: Yazılımın nasıl çalıştığını inceleme ve gerektiğinde değiştirme özgürlüğü. Bu özgürlük, kaynak koduna erişim gerektirir.

Dağıtma özgürlüğü: Başkalarına yardımcı olmak için yazılımın kopyalarını paylaşma özgürlüğü.

Geliştirme özgürlüğü: Yazılımı geliştirip iyileştirdikten sonra bu geliştirilmiş sürümleri topluluğa dağıtma özgürlüğü.

Özgür yazılım demek, yazılımın ücretsiz olduğu anlamına gelmez. Buradaki “free” kelimesi, fiyatı değil özgürlüğü ifade eder.

Açık Kaynak Yazılım Nedir?

Açık kaynak yazılım, yazılımın kaynak kodunun açık ve herkesin erişimine açık olduğu bir geliştirme modeli ve dağıtım biçimidir. Açık kaynak yazılım lisansları, yazılımın kaynak kodunun erişilebilir ve değiştirilebilir olmasını sağlar. Genellikle ticari kullanıma da açık olurlar.

Fakat, özgür yazılım hareketinden farklı olarak, açık kaynak yazılım daha çok yazılımın geliştirilme süreci ve verimliliğine odaklanır. Özgür yazılım ise daha çok kullanıcı özgürlüğüne vurgu yapar.

Sonuç

Linux, bir çekirdek olup, onun üzerine inşa edilen birçok işletim sistemi yani dağıtım bulunmaktadır. Özgür yazılım ve açık kaynak yazılımın felsefesi sayesinde, kullanıcılar hem yazılımları özgürce kullanabilir hem de bu yazılımları geliştirebilir. Linux dağıtımları çoğunlukla bu özgürlükleri destekleyen yapılar üzerine kurulmuştur.

Bir sonraki yazıda sizlere daha detaylı bilgiler sunacağım. Görüşmek üzere!