İlgi göstermek çok mu önemli?

Hepimiz fark etmişizdir, bazı çocuklar 1 yaşında nasıl şakır şakır konuşuyor da bazıları 3-4 yaşlarında zar zor cümle kurabiliyor ? Gösterilen ilgi ve söylenen sözlerin beyin gelişimi üzerinde bir etkisi olabilir mi?

Tabi ki her anne baba çocuğunun başarılı bir insan olmasını ister. Ebeveynleri tarafından ilgi gören çocukların daha şanslı olduğu, eğitimleri sırasında daha büyük başarılar gösterdikleri konusunda genel bir fikre sahibiz. Bu bağlantı bilim insanlarının da ilgisini çekmiş olacak ki, tam da bu konu üzerinde bir araştırma yürütmeye karar vermişler.

Dubai’de yürütülen bu deneyde çocuklar yerine bitkiler araştırıldı. Deneyde bitkiler, çevresel koşulların bir tık üzerine çıkarak güzel sözler söylenenler ve sürekli küfür edilenler olarak iki ayrı grupta inceledi.^[5] Peki sizce sonuç ne olmuştur? 30 gün süren bu deney sonucunda olumlu sözler söylenen bitkinin gelişim gösterdiği fakat olumsuz sözler kullanılan bitkinin yapraklarının solduğu ve küçük kaldığı gözlendi. İkea tarafından düzenlenen ve bitkiler üzerinde yapılan bu deney ile çevresel koşullar kadar ilginin de bir canlının hayatında aktif rol oynadığını bizlere kanıtlamış oldu. Sosyal medyada bu deneyin sonuçlarını düzmece olduğu iddiası dolanmakta olsa da, böyle bir kurmacanın düzenlendiği ile ilgili net bir delil yok.

Bitki deneyine benzer şekilde, çocukların ihmalkarlık seviyeleri ile doğru orantılı olarak beyin gelişimlerini incelemek isteyen bilim insanı Bruce D. Perry, üç yaşındaki sağlıklı bir çocuk ile aşırı ilgisizlik yaşayan iki çocuğun beyin tomografilerini kıyaslayarak araştırmasına başlıyor.^[1]

Bir bebek doğduğunda, beyninde 100 milyar beyin hücresi (nöron) vardır. Bu sayı evrendeki öngörülen galaksiler sayısı veya 10 metreküpteki kum taneciği sayısı kadardır.^[2] Bu beyin hücreleri sinaps denilen elektriksel bağlar aracılığı ile birbirlerine bağlanarak çocuğun beyin gelişimini ileri safhalara taşırlar. Kısacası çocuk beyin gelişimini tamamlayabilmek için sahip olduğu 100 milyar (nöron) beyin hücresinin arasında bir bağ kurmak zorundadır.

Beyin hücreleri arasındaki bağlantı sayısı arttıkça, çocuk da gelişim gösterir. Tıpkı bir ağacın büyüdükçe kök salması gibidir. Konuşmayı, renkleri gösterebilmeyi, yürümeyi ve daha bilumum yaşamsal aktiviteyi bu bağlantı sayılarını artırarak gerçekleştirir. İşte araştırmalar gösteriyor ki bir bebeğin içinde bulunduğu ortam koşulları ve çevreden aldığı uyarılara bağlı olarak, ebeveynlerinin ilgisi ile de orantılı şekilde çevreden aldığı uyaranlar bebeklerin bu bağlantıları kurmasını artırabilir veya azalabilir.^[3]

Çocuğa bir şeyler öğretilirken ne kadar tekrar ediliyorsa, ne kadar üzerinde sürekli bir ilgi hissediyorsa beyninin kurduğu bağlantılar da o kadar kalıcı hale geliyor ve ihmal edilen bebekler ne yazık ki bu beyin bağlantılarını kuramayıp, nöronlarını zaman içerisinde kaybediyorlar.^[3]

Erken çocuklukta yaşanan ilgi yoksunluğu, uzun vadede çocuğun beyin yapısını ve davranışlarını değiştirmektedir.^[4] Aslında bu sonuca büyüdükçe birçok şeyi daha zor öğrendiğimizi düşünürsek kendimizden bile yola çıkarak ulaşabiliriz.

Yetişkin insanlarda da belirli bir yaşı geçtikten sonra yeni şeyler öğrenmek ve hatta bir şeyleri hatırlayabilmek bile zorlaşıyor. Çünkü belirli bir yaştan sonra, tıpkı ihmal edilen çocuklarda olduğu gibi biz de zaman içerisinde beynimizde daha az kullandığımız elektriksel bağlantıları kaybetmeye başlıyoruz. O bağlantıları yeniden kurabilmek, yeni şeyleri daha kolay öğrenebilmek için aslında beynimizi formda tutmamız ve bir şey öğrenmenin nasıl bir şey olduğunu ara ara beynimize hatırlatmamız gerekiyor.

İki çocuğun beyin tomografisini araştıran bilim insanından bahsetmiştik. Sonuçlar oldukça şaşırtıcı, çünkü ilgisizlik yaşayan çocuğun beyin karıncığı genişlemiş ve beyin zarı küçülmüş olarak karşımıza çıkıyor. Bruce D. Perry’nin deney sonuçları bize ilgisizlik çocuğun erken yaşlarında ne kadar yoğunsa beyin gelişimi açısından sonuçlarının o kadar negatif olduğunu görmemiz için ışık tutuyor.

Acaba gelişen ve yenilenen Dünya’da ebeveynlerin çocuklarıyla daha çok ilgilenebilmesi için ne gibi çareler bulunacak, meslekler ortaya çıkacak? Ya da çocukların büyütülmesi ve yetiştirilmesi amacıyla yapay zekalar tarafından donatılmış robotlar geliştirebilir mi, bu da başka bir videonun konusu.