Bilinç nedir?

Bilinç nedir sorusunu aşama aşama irdeleyeceğiz, daha doğrusu bunun dört aşamadan oluşan olgunun, bu oluşma sürecinin tamamının farkındalık durumu olduğunu söyleyeceğiz.

Aşamalarımız sırayla:

1- Bilgi toplama

Beynimiz bu aşamayı oluşturuyor; aynı bir kara delik misali etraftaki bütün girdileri topluyor ve belli bir düzene göre hafızaya kaydediyor.

(Yeni doğmuş bir hayvanın etrafı görüp, koklayıp keşfetmesi.)

2- Hafızada değerlendirme

Gelen girdilerin, önceden yaşanmış yaşantılarla ve bazı genetik aktarımlarla kaydedilen, oluşturulan hafızayla karşılaştırılıp nasıl bir tepkinin verileceğinin kararlaştırılması.

(Hayvanların annelerinden ve sürülerinden gördüklerini tekrar etmesi ya da bir zarar vericiyle karşılaşınca hatırlaması ve tekrar yaklaşmaması.)

3- Tepki

Biz hayvanlar tepkilerimizi duygu olarak gösteririz. Yaşanan olayların, bizim hafızamıza göre bizi öfkelendirmesi ya da sevindirmesi veya meraklandırması gibi birçok duygu durumundan birine çıkarır.

(Mesela bir kedinin kuyruğuna dokununca öfkelenmesi ya da boynunu kaşıyınca mutlu olması gibi.)

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Dördüncü aşamaya geçmeden önce bu üç süreci devamlı olan bir döngü olarak düşünmek daha açıklayıcı olur ve bu üç köşeli döngümüz aslında hayvanlardaki içgüdüye denk geliyor. Hayvanlar içgüdülerine göre hareket eder deriz ama ne manada, nedir içgüdü, bilinçten ne farkı vardır.

Bunu üç köşeli döngünün aşamalarıyla inceliyelim:

1- Hayvanlar doğdukları andan itibaren içindeki (genetik) ve etraflarındaki girdileri (annesinden ve sürüsünden gördüğü davranışlar ve tepkiler) belirli duyularla alır ve hafızalarında kaydederler.

2- Hafızasında biriken birikimlerin ışığında gelen girdileri belli duygularla eşleştirir.

3- Belirlenen duygunun ortaya çıkması.Ama bu durumda karıştırılmaması gereken olgu, hayvanların bu duyguları yaşaması ama anlamamasıdır. Yani bir köpek öfkelenebilir ama bunu anlamaz, anlamlandırmaz; onun için bu süreç otomatik, resmen robotik bir süreçtir. Bu minvalde görürsünüz ki iki adet köpek aniden kavga edip bir anda sakince oyun oynayabilirler, sanki olanları unutmuşçasına. Aslında hatırlıyorlar, lakin duyguları hissetmedikleri, anlamadıkları için öfke duygusu yaratan girdi ortam yok olunca otomatik duygu yani tepki de yok oluyor ve hayatlarına hiçbir şey olmamış gibi devam ediyorlar.

4- Farkındalık

Dördüncü köşe aslında bu üç köşeli döngünün farkına varmaktır. Bilinç de bu vakitte cereyan eder. Aslında bilinç dediğimiz olgu, bu döngünün farkına varıp belli bir oranda yönetebilmek, anlamak ve hissetmektir. Bilinç sahibi bizler için artık öfke, yalnızca bir duruma verilmiş tepki değil; hissettiğimiz, anladığımız bir duygudur.

Bir nevi bilince aslında farkına varılmış içgüdü diyebiliriz. Bu durumda akıllara şu soru geliyor: Hayvanlarla aramızdaki o devasa bilinç engeli aslında ne kadar saydam ve geçirgen?