Ahlak ve Akıl

''Erdemli olmayı her zaman ön planda tutarım, rasyonel düşünmenin her zaman insanlık yararına olacağını düşünüyorum. Ne var ki diğerlerine güvenmekte zorlanıyorum, onların akıllı (galiba kurnazca) davranarak menfaat peşinde koştuklarına dair bir izlenim edindim, yaşadığım çok sayıda deneyim beni bu düşünceye sevk ediyor.''

Aşağı yukarı bu minval üzerine yığılan kaygıların kaynağı, kendimizin ahlaklı diğerlerinin ise sahtekar, istismarcı ve menfaat peşinde koşan ve giderek ahlaki düşüş yaşayan bir toplumun üyeleri olduğu ön yargısı ile ilişkili bir yanılsamanın* hastalıklı sonuçları gibi görünüyor. Aynı atadan gelen nesiller olarak paylaştığımız bu yanılsama daha en başından sürdürülemez bir yaşantının içinde cebelleştiğimizin göstergesi olarak dikkate şayandır. Diğer taraftan ''hayvanca yaşamaktan kurtulmanın'' bir yolu ehveni şer bile olsa mutabakata varmaktan geçiyordu; son çözümlemede türümüzün hayata tutunabilmesi için başka bir çıkış yolu kalmamıştı. Kandırmaca bile olsa birbirimize güvenmek (ve bu yüzden kaygılara mahkum bir yaşantı sürmek) zorunda kaldık, diğer bütün seçenekler hayata tutunabilmek adına ümit vaat etmiyordu, bedensel gücümüzün çağdaşlarımızla rekabette yetersiz kaldığı ayan beyandı.

Kandırmaca hala sürüyor ve acılardan çıkış için arayışlarda arızaların tasfiyesi-rafine edilme çabası başarıya ulaşmış değil. Biyolojik evrimin böyle bir huyu vardır; kafasına göre ilerler, keza gen-kültür birlikte evrimi de aynı yasaya tabidir; akrebin ilerlediğini fark edemediğimiz bir yavaşlıkta ve antroposentrik yeteneğimizin bu hızı fark edemediği düzeyde.. Evrim daha tekamül etmiş olana akmaz tercihi daha uyumlu olandan yanadır, belki de ''zamana göre bir adım geri'' ve hayvanlar aleminin '' bilinçsiz'' bir üyesi olarak devam etmek yönüne..

Rasyonel düşüncemizin evrimi için verilerin erdemli olana yönelişinin negatif değerlere doğru ilerlemediğini görüyoruz ama bu demek değildir ki daha erdemli bir insan olmak için bir formüle sahibiz, çünkü evrimsel prosesin böyle bir ajandası maalesef bulunmuyor.

*: Lütfen bkz: https://dar.vin/693tt