Antik Gümüş Sikkeler Güneydoğu Asya'nın Bin Yıllık Ticaret Ağlarını Ortaya Çıkarıyor!

Antiquity dergisinde yayınlanan bir çalışmada ilk bin yıla tarihlenen 200'den fazla gümüş sikkeyi inceleyen arkeologlar, bu paraların o dönemde Güneydoğu Asya'da ne kadar geniş ekonomik bağlar olduğunu gösterdiğini ortaya çıkardı.^[1] Aynı zamanda günümüz Bangladeş'inde bulunan bir sikke ile yaklaşık 1.600 kilometre uzaktaki Vietnam'da keşfedilen bir sikkenin de aynı kişi tarafından basıldığı düşünülüyor.

İkinci yüzyıla kadar uzanan erken dönemlere ait Çin kayıtları, hükümet politikalarının ve ticaret ağlarının bölge genelinde geniş çaplı ticareti kolaylaştırdığını gösteriyor. Bu rotalar, doğu Akdeniz'den ve Afrika'nın kuzey kesimlerinden Çin'e kadar binlerce kilometre uzanıyordu. Arkeolojik kanıtlar bu belgeleri destekliyor. Güneydoğu Asya’daki kazılarda Hint takıları, Roma cam eşyaları ve Pers, Çin ile bölgenin diğer yerlerinden çanak çömlek örnekleri bulundu. Tek yüzünde yükselen güneş, diğer yüzünde ise Hint kökenli dini geleneklerin erken bir sembolü olan Srivatsa'yı betimleyen gümüş sikkeler, bu tür buluntularla sıklıkla ilişkilendiriliyor.

Arkeologlar bu sikkeleri, günümüz Bangladeş'inden başlayıp güneyde Vietnam’a kadar uzanan ve Hint kültürünün etkisi altında kalan Güneydoğu Asya’nın neredeyse tamamını kapsayan geniş bir bölgede ortaya çıkardı. Ancak Hint, Roma veya Orta Asya sikkeleri kadar iyi incelenmediğinden dolayı bu gümüş sikkeler hâlâ görece az biliniyor. Çalışmanın ortak yazarı ve Singapur Ulusal Üniversitesi'nde arkeolog olan Andrew Harris yaptığı açıklamada şu ifadelere yer veriyor:

Ancak bu sikkeler, bütüncül bir arkeolojik veri seti olarak neredeyse hiç incelenmedi. Araştırmacılar çoğunlukla bu sikkeleri, modern ulus-devlet sınırlarıyla uyumlu belirli kültürel-tarihsel gruplarla ilişkilendirmişti.

Bu bilgi boşluğunu doldurmak için ekip, müzelerde bulunan Güneydoğu Asya'dan 245 sikkeyi topladı ve bunları modern sınırlardan bağımsız, daha geniş bir ekonomik ve kültürel ağın parçası olarak nasıl bir ilişki içinde olduklarını inceledi. Ekip, tüm bölge genelinde bu madeni paralar arasında birkaç yönden bağlantı olduğunu keşfetti. Bu bulgular, para birimi temelli ekonomilerin ve bunları kolaylaştıran siyasi bağlantıların zaman içinde büyük değişiklikler geçirdiğini gösteriyor.

Örneğin, Bangladeş'ten bir sikkenin ve Vietnam'dan başka bir sikkenin ana yüzünün aynı baskı kalıbı kullanılarak üretildiğine inanılıyor. Bu kalıplar, boş bir metal disk üzerine tasarımı basarak paranın her iki yüzünü şekillendirmek için kullanılıyordu. Muhtemelen aynı kalıpla üretildikleri için, aralarında yaklaşık 1.600 kilometre mesafe olmasına rağmen sikkeler aynı kişi veya grup tarafından basılmış olabilir. Harris, durumu şöyle açıklıyor:

Bu durum, geniş çaplı uzun mesafeli dolaşım için çok güçlü bir kanıt sunuyor.

Bu aynı zamanda, bu gümüş paralar gibi antik sikkelerin Güneydoğu Asya'da ticaret ve kültürel bağların şekillenmesinde çok önemli bir rol oynadığı anlamına geliyor. Bu durum, Roma, Hindistan, Orta Asya ve muhtemelen Viking Çağı da dahil olmak üzere, para ekonomisine sahip diğer antik medeniyetlerde meydana gelenleri yansıtıyor. Çalışmanın ortak yazarı ve Singapur Ulusal Üniversitesi istatistikçisi Maria De Iorio, konuya dair şu eklemeyi yapıyor:

Burada ortaya koyduğumuz kalıp çalışması, Güneydoğu Asya'nın erken dönem ticaret ağlarını anlamak, önemli liman ve yerleşim yerleri hakkında bilgi sağlamak, eski ticarette ağırlıklı gümüşün rolünü daha ayrıntılı olarak değerlendirmek ve Güneydoğu Asya anakarasındaki para birimi tabanlı ekonomilerin genişlemesi ve daralmasını, bunları basan siyasi yapılarla birlikte haritalandırmak için önemli çıkarımlarda bulunmamızı sağlıyor.

Bu tür çalışmalar, 2021'de başlayan Myanmar iç savaşı gibi çatışmalar karşısında yağmayı önleyebilir ve bölgenin önemli kültürel mirasını koruyabilir. Sikkeler genellikle yağmalanır, yasa dışı yollarla alınıp satılır ve sonunda ya eritilir ya da özel koleksiyonlarda saklanır. Sikkelerin kökenini tam olarak belirlemek için baskı kalıplarını ve diğer yöntemleri kullanan araştırmalar, uzmanların sahte paraları tespit etmesine ve etik dışı uygulamaları ortaya çıkarmasına yardımcı olabilir. Harris, çalışmanın sonuçlarını şöyle özetliyor:

Kalıp çalışmaları, Myanmar'dan gelen sikkelerin kökenini daha iyi izlememize yardımcı olacak, tarihsel sikke kullanımı ve basım uygulamaları hakkındaki anlayışımızı ilerletirken, bu bölgedeki antika sikke koleksiyonculuğunun yasa dışı yollarla yapılmasını engellemeye de yardımcı olacak.