Amelia Earhart Kimdir? Havacılık Tarihinin Yıldız Kadını Earhart, Neden Okyanusta Kayboldu?

Amelia Earhart, bir kadın olarak yaşadığı dönemin zorluklarına rağmen havacılık tarihinde çok önemli izler bırakmış ve birçok kadın için ilham kaynağı olmuştur. Atlantik Okyanusu'nu tek başına uçan ilk kadın pilot ve Amerika Birleşik Devletleri'ni tek başına ve durmadan uçan ilk kadın pilot olarak tarihe adını yazdırmıştır. Trajik bir şekilde, Dünya'nın etrafında uçmaya çalışırken kaybolmuştur. Amerikan tarihinin en çok konuşulan gizemli olaylarından biridir bu.

Çocukluk ve Gençlik Yılları

Amelia Mary Earhart, 24 Temmuz 1897'de büyükannesi ve büyükbabasının evinde, Atchison, Kansas'ta dünyaya geldi. Babası demiryolu avukatıydı ve annesi ise varlıklı bir aileden geliyordu. İki yıl sonra, kız kardeşi Grace Muriel doğdu. Amelia 12 yaşına gelene kadar, iki kız kardeş öncelikle Atchison'da büyükanne ve büyükbabalarıyla birlikte yaşadılar. Yazlarını Kansas City'de aileleriyle birlikte geçirdiler.

Amelia, maceracı ve özgür bir çocuktu. Kız kardeşi Muriel ile oyunlarla dolu bir çocukluk geçirmişti. Babası Edwin Earhart, kariyerini geliştirmek ve ailesini sağlam bir mali temele oturtmak için sürekli bir arayış içindeydi. Sürekli yer değiştirdiği için Amelia ile kız kardeşi, çocukluğunun büyük kısmını büyükanne ve büyükbabasının evinde geçirmişlerdi.

Biography

1911'de Amelia, büyükannesi kaybetti. Aynı yıl babası alkolik oldu ve işsiz kaldı. Babasının çeşitli iş denemeleri olsa da annesi Amy, eşi ile birlikte Kansas'a dönmek yerine, çocuklarını alarak Chicago'nun Tony Hyde Park mahallesindeki arkadaşlarının yanına taşındı. Earhart, 1915'te Hyde Park Okulundan mezun oldu ve ertesi yıl Philadelphia'daki Ogontz Okulu'daki bitirme okuluna gitti.

Tıme for Kids

1917'deki Noel tatilinde, kız kardeşi Muriel'i St. Margaret's College'a gittiği Toronto, Kanada'da ziyaret etti ve birçok Birinci Dünya Savaşı gazisiyle karşılaştı. Hastalarının çoğunun Fransız ve İngiliz pilotlar olduğu Spadina Askeri Hastanesinde hemşire olarak gönüllü olarak çalışmak üzere Ogontz'dan ayrıldı.

1918 yazında Toronto'yu kasıp kavuran 1918-1919 grip salgını sırasında uzun bir iyileşme dönemi gerektiren ciddi bir sinüs enfeksiyonuna yakalandı. O sonbahar, annesi ve kız kardeşiyle birlikte kız kardeşinin Smith College'a gitmeye hazırlandığı Northampton, Massachusetts'te yaşamaya başladı. İyileşme döneminde banjo çalmayı öğrendi ve otomobil bakımı kursunu tamamladı. Erahart zamanını boşa geçirmeyi hiçbir zaman sevmedi, bu yüzden hayatı koşturmakla ve bir şeyler öğrenmekle geçti.

Savaş bittikten sonra, New York'taki Columbia Üniversitesinin hazırlık programına girdi. Barışan anne ve babasının Kaliforniya'da kendileriyle yaşaması konusunda ısrar etmesi üzerine 1920'de üniversiteden ayrıldı. Yine aynı yıl, babasıyla birlikte Long Beach'te bir hava gösterisine katılan Amelia, Pilot Frank Hawk ile birlikte ilk defa uçma deneyimi yaşadı. Daha sonra bu olayı şöyle yorumladı:

Yerden iki ya da üç yüz metre yükseldiğimde uçmam gerektiğini biliyordum.

Amelia Earhart uçmayı kafasına koymuştu artık.

Uçma Aşkı ile Geçen Yıllar

Earhart ilk uçuş derslerini 1921 yılında, Güney Kaliforniya'daki tek kadın havacı eğitmen Neta Snook'tan almaya başladı. Bu arada çeşitli işlerde çalışarak para biriktiriyordu çünkü hayalindeki uçağı satın alacaktı. Altı ay sonra adını Kanarya koyduğu sarı bir Kinner Airster çift kanatlı uçak satın aldı ve hemen akabinde Ulusal Havacılık Birliği tarafından verilen uçuş lisansı sınavlarını geçti.

The Hıstory Press

1922'de, Pasadena'daki Pasifik Kıyısı Bayanlar Derbisi'nde uçtu ve kadınlar arasında yapılan 14.000 feet irtifa rekorunu kırdı. 1923'te, Fédération Aéronautique Internationale (FAI) tarafından kendisine, uluslararası pilot lisansı verildi. Bunu başaran 16. kadın olmuştu.

Ailenin mali durumu bozulunca uçağını satmak zorunda kalan Earhart, ebeveynlerinin 1924'te boşanması nedeniyle annesi ve kız kardeşiyle birlikte Massachusetts'e taşındı ve Boston'daki Dennison House'da göçmenler için sosyal hizmet uzmanı olarak çalışmaya başladı; Suriyeli ve Çinli göçmenlere İngilizce öğretiyor ve aynı zamanda hava gösterilerinde uçuyordu. 1927'de, Ulusal Havacılık Birliği'nin Boston şubesine katılan Earhart, gazetelerde havacılığın ve kadın pilotların savunucusu olarak yerini almıştı.

Earhart'ın hayatı, yayıncı George Putnam'ın, Atlantik'i uçakla geçen ilk kadın olması için Earhart'ı seçmesiyle dramatik bir şekilde değişti. Amelia Earhart, 17 Haziran 1928'de ilk transatlantik uçuşunu yaptığında pilot değil yolcuydu. Beş yıllık pilot lisansına sahipti ama Atlantik ötesi bir uçuşun, bir kadın pilot için korkutucu olacağı varsayılıyordu. Earhart için kontrol kendisinde olmasa bile bu yolculuğu yapmak muhteşemdi. Friendship'in arka koltuğunda, pilot Wilmer Stultz ve yardımcısı Louis Gordon'ın arkasında oturuyordu.

This Day in Aviation

Amelia Earhart, 20 saat 40 dakika sürecek uçuşun rahatsızlığına katlanmak dışında hiçbir şey yapmamıştı ama Newfoundland'den gelen o uçak Galler'e indiğinde binlerce kişi; Earhart, Stultz ve Gordon'ı coşkulu bir şekilde karşılamak için hazır bulunuyordu. Amerika Birleşik Devletleri'ne döndüklerinde üçü için New York'ta bir geçit töreni düzenlendi ve Beyaz Saray'da Başkan Calvin Coolidge ile bir resepsiyona davet edildiler. Earhart, Atlantik'i uçan ilk kadın yolcu olarak medyada bir sansasyon yarattı ve daha kendisi uçmaya kalkmasa bile kadınların neler başarabileceğinin sembolü haline geldi. Bir röportajında şunları söyledi:

Uçuşun tamamını Stultz yaptı. Ben ise patates çuvalı gibi sadece bir yüktüm.

Yayıncı George Putnam onun her zaman destekçisi oldu ve ilk kitabı 20 Hrs. 40 Min.: Our Flight in the Friendship'i 1928'de yayınladı. 1928-29 kışında yorucu bir konferans turuna çıktı ve Cosmopolitan dergisinin yardımcı editörü oldu. Havacılık konularında yazdığı yazılar büyük beğeni topladı ve havacılıkta kadınların sözcüsü oldu. İkinci kitabı The Fun of It'i 1932'de yayınlayacaktı.

Wikipedia

Earhart, Ağustos 1929'da tek motorlu bir Lockheed Vega satın aldı ve Santa Monica'dan Cleveland'a kadar Bayanlar Air Derby yarışına katılarak üçüncü oldu. Kasım 1929'da kadın havacılara yönelik ilk organizasyon olan The Ninety-Nines, Inc.'in kurulmasına yardımcı oldu ve 1931'de organizasyonun başkanı oldu. Aynı yıl yayıncı George Putnam ile evlendiler. Earthart, evliliklerini sonradan şöyle tanımlıyor:

Tatmin edici bir ikili kontrol sistemi altında yürütülen makul bir ortaklık.

Earhart, 1930 ile 1935 yılları arasında kadınlar arasında yapılan hız ve mesafe rekorlarını yedi kez kırarak başka başarılara imza attı. Temmuz 1930'da saatte 181,18 mil ile kadınların dünya uçuş hızı rekorunu kırdı. 20-21 Mayıs 1932'de Atlantik Okyanusu'nu tek başına uçan ilk kadın oldu. Newfoundland'dan ayrılan Earhart, Kuzey İrlanda'daki bir meraya inerek uçuşunu tamamladı. Bu uçuş ödülleri de akabinde getirdi; prestijli bir ödül olan National Geographic Society Altın Madalyası'nı alan ilk kadın oldu. Ayrıca, İrlanda'ya ayak bastığı yerde Amelia Earhart Merkezi adında küçük bir müze bulunuyor.

Ağustos 1932'de Kuzey Amerika kıtasını tek başına geçip geri dönen ilk kadın oldu. Ocak 1935'de Hawaii'den Oakland, Kaliforniya'ya tek başına uçan ilk insan oldu. Earhart'ın kadınlara uçma fırsatı verilmesi konusunda devam eden mücadelesi onun Purdue Üniversitesinde kadınların kariyerleri konusunda danışman olarak atanmasını sağladı. Üniversite heyeti, havacılık çalışmalarını teşvik etmek amacıyla havacılık araştırmaları için 50.000 dolarlık bir fon kurdu.

Purdue Araştırma Vakfı, Earhart'ın uçuş laboratuvarı olarak kullanılacak çift motorlu Lockheed 10E Electra satın alması için toplam 40.000 dolar bağışladı. O dönemde Eleanor Roosevelt'le arkadaşlık kurdular. Earhart, Eleanor'a uçmayı öğretmeyi planlıyordu ve bunun hakkında sık sık yazışıyorlardı.

​Mart 1937'de Earhart, navigatörü Fred Noonan, Kaptan Harry Manning ve filmlerde pilot dublörlüğü yapan Paul Mantz ile birlikte Oakland Kaliforniya'dan Honolulu Hawaii'ye olan yolculuğun ilk ayağını 15 saat 47 dakikada tamamladılar. Yolculuk aslında şöyle planlanmıştı: Mantz, Honolulu'ya kadar gidecek, Noonan Howland'da kalacak ve Manning, Avustralya'nın Darwin kentine ulaşana kadar uçuşta kalacaktı. Earhart, yolculuğun geri kalanında tek başına uçacaktı. Üç gün sonra Honolulu'dan yola devam etmeye çalıştıklarında sorun çıkınca uçuşu iptal etmek zorunda kaldılar. Earhart, kalkış girişimi sırasında lastiğin patladığına inanıyordu ancak bu, hiçbir zaman kanıtlanamadı.

Amelia Earhart'ın Kaybolduğu Uçuş

Earhart, 1 Haziran 1937'de çok ayaklı bir dünya turu için navigatörü Fred Noonan ile birlikte Miami, Florida'dan uçarak ayrıldı. Uçuşun yaklaşık 22.000 mili Güney Amerika, Afrika, Hindistan ve Lae, Yeni Gine'de durarak tamamlandı.

2 Temmuz 1937'de Amelia Earhart ve Fred Noonan, Lae'den ayrıldı; ilk hedefleri, Pasifik'te küçük bir ada olan Howland Adası'na gitmekti ancak Earhart ve Noonan adayı bulamadılar. Sahil Güvenlik, kaybolduklarını anlayınca iletişime geçmek istedi ama geri dönüş olmadı.

This Day in Aviation

Amelia Earhart'ın dünyayı dolaşmaya çalıştığı uçuş girişimi sırasında Pasifik Okyanusu'nda bir yerlerde ortadan kaybolmasının gizemi günümüze kadar devam etmektedir. Dokuz gemi, dört bin mürettebat ve altmış altı uçak 16 gün boyunca Earhart ve Noonan'ı aradı. Bu arama girişimi 4 milyon dolardan fazla paraya mâl olmuştu.

Uluslararası Tarihi Uçak Kurtarma Grubu'nun (TIGHAR) başkanı Richard Gillespie, bu kayboluşun araştırmasını yapan en güvenilir isimlerden biriydi. Earhart ve Noonan'ın bulunduğuna inandığı Batı Pasifik Okyanusu'ndaki uzak bir mercan atolü olan Nikumaroro'ya çok sayıda gezi yaptı. Bu gezilerde ilginç buluntular ortaya çıkardılar; muhtemelen Electra'dan gelmiş olabilecek bir alüminyum bir panel, Electra'nın penceresi olabilecek kavisli bir cam parçası, Earhart'ın giydiği türden bir ayakkabıya benzeyen bir kadın ayakkabısı topuğu... Ancak bunların hiçbirinin Earhart ve Noonan'la ilişkili olduğu kesinliğe kavuşmadı. Daha sonra Gillespie, Finding Amelia: The True Story of the Earhart Disappearance isimli bir kitap yazdı. 5 Ocak 1939'da Amelia Earhart, Los Angeles'taki bir mahkemede yasal olarak ölü ilan edilmişti.

Sonuç

Amelia Earhart, havacılık tarihindeki başarılarıyla efsanevi bir kişilik haline gelmiştir ancak insanların bugün bile en çok konuştuğu olay, talihsiz bir şekilde ortadan kaybolmasıdır. Komplo teorilerini seven Amerikan halkı, üretilen her komple teorisine ilgiyle yaklaştığı için Earhart hâlâ Amerikan halkının gündeminde bu şekilde yer edinir. Hâlbuki en güzel şey onu başarıları ile anmak olacaktır. Kadınlar için yaptıkları ve açtığı yol son derecede önemli ve değerlidir.

Letters from Amelia isimli kitapta Amelia Earhart'ın mektuplarını derleyen Jean L. Backus, Earhart hakkında şunları söylüyor:

Amelia Earhart hem cam kadar berrak hem de süt kadar bulanıktı ve büyüklüğüyle dikkat çekiyordu. Kamuda ya da özel hayatta kendisinden istenenleri yerine getirmekte nadiren başarısız oluyordu. Dürüstlüğünden taviz vermedi, tehlike karşısında yılmadı. Sözleriyle ve eylemleriyle cinsiyetine, ülkesine, akrabalarına ve kendisine şeref kazandırdı.