Hatalı olduğunu açıkça bildiğimiz "Düz dünya" görüşü örneği özelinde konuşabiliriz.
A kişisi dünya düzdür diyor
B kişisi bilimsel olarak kanıtlanmış geoit yapıyı kabul ediyor olsun.
B A'ya saygı duymalı mıdır?
Açıkçası evet. A her ne kadar duygusal ve bilimdışı karar veriyor olursa olsun bu onun hakkıdır. Şayet "saçma" yada "uçuk" düşüncelere faşistçe yaklaşacak olursak bize daha az yanlış veriyi veren yolu aydınlatan pek çok fikri hiçe saymamız gerekir.
Başka bir örnek olarak "Kalorik Teorisini" ele alabiliriz. 19.yy'a kadar ısının kalorik adı verilen su benzeri fakat kütlesiz ve renksiz bir madde ile sıcak olandan soğuk olana doğru aktığı kabul ediliyordu. O zamanki bilgi ile aslında bugün bile oldukça sağlam sayılabilecek bir iddia.
Alıntı;
"Kalorik kaybettikçe cismin sıcaklığı azalıyor, kazandıkça artıyordu. Isı akışının bir çok özelliği böyle bir sıvı fikriyle açıklanabildiği halde kalorik teorisinin deneyle uyumsuz olduğu ortaya çıktı.
Kalorik kavramına karşı en cesur fikirler genellikle Benjamin Thompson'a (Bavaria Rumford Kontu olarak da bilinir) atfedilir. Fransız İhtilalinin yayılmasından çekinen Bavaria yöneticisi ona sınırların korunması için imal edilen topların imalatını denetleme görevini vermişti. Rumford top delinirken topun, toptan kopan metal parçalarının ve delme aletinin sıcaklığının arttığını fark etti. Yani ısı, kalorik teorisine göre korunması ve birinden diğerine geçmesi gerektiği halde ortada bariz bir kalorik kaynağı olmadan hepsinde sürekli olarak artıyormuş gibi görünüyordu.
Rumford delme işinde kör bir delgi aleti kullanıldığında ortaya çıkan sıcaklık değişmelerini ölçerek nicel deneyler yaptı. Deneylerin birinde delgi aletini ve topu soğutmak için su kullanılıyordu. Rumford sudaki sıcaklık değişmesini ölçtü ve "ortada ateş olmaksızın ısınarak kaynayan soğuk suyun miktarını gören izleyicilerin yüzlerinde okunan şaşkınlığı" gözledi."
Görüldüğü gibi "Kalorik Teorisi" gibi bu zamanlarda yanlışlığı ispat edilmiş "uçuk" bir fikir bile sırf kendisinin yalanlamaya çalışanların çabaları ile bizi göreceli olarak daha doğru olana ulaştırmıştır.
Bu tartışmanın tek sınırı şudur ki şayet A kişisi bana fikrini dayatıyor, çocuklara zorla bunu öğretiyor ve fikrine inanmayanları düşman ilan ederek ötekileştiriyor ise saygı duymak bir yana dursun bilimin gösterdiği yolda ilerlemek için direnmek gerekir.
Özetle her fikre saygı duyulmalı ve son öğrendiğimiz bilimsel veri ve metodlarla gerçekliği sınanmalıdır. Yanlış ise neden yanlış olduğunu ispat etmek bile oldukça önemlidir.
Sevgiler.
Kaynaklar
- Yazar Yok. Ankara Üniversitesi. (26 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 26 Eylül 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
- Yazar Yok. Düz Dünya Platformu. (26 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 26 Eylül 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
- Yazar Yok. İstanbul Teknik Üniversitesi. (26 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 26 Eylül 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı