Kendi sözüm üzerinden anlatmaya çalışayım. Bana göre, evren de dünya da birer olasıklılar cehennemidir.
yani demeye çalıştığım şu: maddeler birbirinden bağımsız hareket eder gibi görünür fakat evrenin var oluşundan sizin doğumunuza kadar her olay birbirini tetikleyerek, olmasına sebep olarak, o yöne iterek oldu.
Örneğin, insanların şans veya yazgı olarak baktığı herhangi bir kaza olayının arka tarafında neler olduğunu inceleyelim.
Saat 18.47de gerceklesen bir kaza, bir taraf eski model bir araba ve diger taraf arkasinda cocuk tasiyan bir baba.
Eski arabaya sahip adamın o saate kadar neler yaşadığına bakalım, ilk olarak.
Adam arkadaşıyla 18.30'a 2 gün önceden buluşma ayarladı fakat kaza günü sabahı sevgilisiyle kavga etti, bu sebeple tüm gün gergin ve düşünceliydi. İşe biraz geç kaldı, işte de azar yedi, eve geldi biraz kafa dinlemek için aç karnına uzandı ve uyuyakaldı. Bir uyandı ki saat çoktan 18.20 olmuş hemen kalktı hazırlandı 18.35 gibi ancak çıkabildi. Karnı aç olduğundan şekeri düşük ve dikkati dağınık, uykulu olduğundan dalgın ve refleksleri tam çalışmaz halde, sevgilisiyle gereksiz kavgası yüzünden de düşünceliydi. 18.42'de bir ışığa yakalandı, ışıkta 2 dk bekleyip yoluna devam etti dalgın olduğundan döneceği yerden son anda hızlıca döndü ve karşı şeride girdi...
şimdi diğer tarafın arka taraftaki durumunu inceleyelim.
Çocuk okuldan gelip direkt oyun oynamaya çıkmıştı. Daha babasının gelmesine yaklaşık 1 saat vardı ancak arkadaşlarına uyarak farklı bir yere gidip evden biraz uzaklaştı. Oyuna dalmıştı, saatin kaç olduğunun farkında değildi ama saat 17.50 olmuştu 10 dk sonra babası çoçuğu oynadığı yerde bulup eve getirdi. Yemek yediler, hazırlandılar ve çıktılar. Saat 18.30 olmuştu.Çocuk oyunda ayakkabısını kirlettiği için babası bir süre onu temizledi sonra yola çıktılar yol yaklaşık 20 dk idi ancak saat 19.00 olmadan orada olmalıydılar, kurs o saatte başlıyordu. Baba biraz aceleciydi ancak "şansa" bak ki hiç bir ışığa takılmadan hızlıca ilerleyebildiler son bir kaç dönüşten birine hızlıca yaklaştı, baba ancak, kimse çıkmaz bu saatte, diye düşünerek biraz fazla çıkmaya yeltendi caddeye fakat durmak üzereyken karşıdan geniş ve hızlıca dönen bir araçla burun buruna çarpıştı. Direkt çocuğa baktı iyi misin diye sordu...
Şimdi bu olayda anlatmaya çalıştığım, günlük hayatta yaşadığımız pek çok olayı şans, şanssızlık veya kader olarak adlandırırız ancak geniş çaplı düşündüğümüzde bunların saçmalıktan ibaret olduğunu, aslında tek olayın asla hesaplanamayacak olasılıklar olduğunu görürüz.
Örneğin; baba, hiç kırmızıya yakalanmamasını bir şans olarak görüp mutlu olmuştu fakat 1 ışıkta bile dursa bu kaza gerçekleşmeyecekti. Ya da öte yandan adamın sevgilisi iş yerindeki ailevi sorunları olan patronunun mobbingine maruz kalmasa adamla gereksiz yere tartışmayacaktı vs. vs.
Hesaplattırılırken sinir olduğum basit olasılıklar da aynı şekilde.
Örneğin adamın biri fanustan rastgele bir top çekecek 5 tane siyah 6 tane mavi 4 tane kırmızı top varsa beyaz top çekme olasılığı kaçtır gibi aşırı varsayılan durumlar da aslında hesaplanamaz.
Sebebi; toplardan biri veya bir kaçı daha soğuk olabilir, toplar güneşte kalmıştır ve siyah renkliler daha çok ısınmıştır ya da toplardan biri hafif daha yumuşaktır vs.
O an adamın aklından geçenler de çok önemli seçeceği top konusunda.
Son olarak olasılıkların karmaşıklığını göstermek için yine aklıma gelen bir sorunu yazayım.
Örneğin evinizde oturuyorsunuz ve iki gün önce bugün geleceği kesin olan bir kargonuz, bugün rastgele saatte size gelecek olan bir arkadaşınız ve şehir dışından gelen kardeşiniz var. Bir anda kapınız çaldı. Gelen kişinin kargocu olma ihtimali kaç, 33.33333333% mü, 50% mi? Tamam hepsi 17.00'de geleceğini söylemiş olsun. Bu kez gerçekten olasılık 33.33333% mü? ama evinizin kapısının önünden geçen biri için aslında kapınızı çalan kişi kimse onun çalma ihtimali aynı anda 100% olur. Ya da kardeşinizin geldiği otobüs arızalandı ve 1 saat zaman kaybettiler. Sizin için kapıyı çalanın kardeşiniz olma olasılığı da postacı olma olasılığı da 33.33333333% iken gerçekte kardeşinizin gelme olasılığı 0%'dır.
Bu yüzden bence aşırı varsayılan basit olasılıklar dışında neredeyse hiçbir olasılık hesaplanamaz.
Evren de bence aynen böyle. Başka birinin sorusunda da belirttiğim gibi başlangıcını ve ilk olayı ancak tahmin edebiliriz, tam olarak bilemeyiz, ancak evrenin oluşumundan beri süregelen olaylar, hatta 1.7 milyar yıl önce evrende savrulan rastgele bir göktaşı dahi şu an evrende var olan veya var olamayan bir çok varlığın hatta canlının sebebidir. Yani soruna vereceğim yanıt; Sadece hesaplanamayan trilyonlarca olasılık var, evrenin başlangıcından beri.
Hatalarım olmuşsa mazur gör. Çok düşünen ama cahil bir insanım.
