Neden saçlarımız var?

İnsan olmayan tüylü primatlarda kıllar, soğuk iklimde ısıyı tutmaya ve sıcak bir ortamda ısıyı dışarıda tutmaya hizmet eder, böylece Afrika Savana mozaik habitatında meydana gelen aşırı iklim değişiklikleri altında türlerin korunmasında hayatta kalma değeri olan termoregülasyona yardımcı olur. Vücudu travmaya ve ayrıca ultraviyole hasarına karşı korur. Tüy rengi yırtıcılara karşı kamufle olmaya yardımcı olur ve bazı durumlarda erkek aslanın yelesi gibi cinsel bir çekici görevi görür. Sinir lifleriyle zengin bir şekilde donatılmış olan kılların dokunsal ve iletişimsel işlevleri vardır. Bazı hayvanlarda ayrıca deride, dudaklarda, burunda ve kaşların üzerinde özelleşmiş sinüs kılları bulunur. Vibrissae adı verilen bu dokunsal kıllar 2000'den fazla duyusal sinir ucuna sahiptir ve gece hayvanlarında neredeyse göz işlevi görebilir. Pilo ereksiyonu ya ışık durumunu ya da saldırıyı işaret edebilir. İnsan olmayan primatlarda kıllar aynı zamanda yeni doğanın anneye tutunmasını da sağlar. Dolayısıyla, hayvanlarda kıllar yalnızca hayatta kalma değerine sahip olmakla kalmaz, aynı zamanda türlerin çoğalmasına da bir ölçüde yardımcı olur

Primatlarda bu kadar önemliyken, neden erken hominidlerde kıl örtüsü azalmıştır? Aslında insandaki kıl sayısı maymunlardan çok daha az değildir, çıplak derimizde cm2 başına yaklaşık 60 kıl vardır. Ancak bu insan kılları küçük, minyatürize ve maymunlara göre daha az pigmente sahip. İnsanlarda kılların yoğunluğunun ve boyutunun azalması, terleme yoluyla buharlaşarak ısı kaybıyla termoregülasyona yardımcı olur. Tüysüz deri buharlaşmaya karşı bir engel oluşturmazken, bol miktarda tüy buharlaşmayla ısı kaybını azaltacaktır. İlkel insanın bolca terleme yeteneği, Afrika Savanaları'nın sıcak yazlarında yiyecek aramasını sağlamıştır. Dolayısıyla, günün sıcağından kurtulmak için terleme işlevi, ilkel insanın kökeninin olduğu varsayılan Afrika kıtasının sık ormanlarının serin gecelerinde kalın kıllarla ısıyı muhafaza etmekten çok daha önemli olmuş olmalıdır.

İnsanlarda, göz kirpikleri ve burun deliklerinin içindeki ve dış kulaklardaki kıllar gibi özelleşmiş kıllar çevreden bir miktar koruma sağlar. Kaşlar terin göze girmesini önler. Saçlı deri kılları beynin sıcaklığının dengelenmesine yardımcı olabilir. Kıllar ayrıca arsenik gibi zehirli maddeleri dışarı atabilir ve bu nedenle adli tıpta kullanılır. Her dermatoloğun bildiği gibi, saçların psikolojik işlevleri ölçülemez

Saç folikülü, temel biyolojik problemleri incelemek için önemli bir model sistemdir. İnsanlar memelilerden çok daha uzun bir anajen ve daha kısa bir telojene sahiptir. Kıl folikülü kök hücrelerinin, daha kolay bulunabilirlik, bolluk ve etik sorunların olmaması nedeniyle geleceğin hücreleri olarak embriyonik kök hücrelerin yerini alması muhtemeldir. Kıl folikülü epidermal homeostaz, yara iyileşmesi ve deri tümör oluşumunda rol oynar. Genetik çalışmalar folikül oluşumu, büyümesi ve döngüsünde yer alan çok sayıda geni ortaya çıkarmıştır. Vitiligo lekelerindeki repigmentasyon genellikle kıl folikülleri etrafında başlar.

Dolayısıyla, Darwinist gözle bakıldığında kılların Homo sapiens'te artık hayatta kalma değeri kalmamış olsa da, yine de yararlı işlevleri vardır ve tamamen körelmiş değildirler!^[1]

Öncelikle ortalama bir insan vücudunda ve ortalama bir şempanze vücudunda neredeyse eşit sayıda kıl bulunur. Evrimsel süreçte biz insanlar ter bezlerine ihtiyaç duyduğumuz ve kıl kökleriyle ter bezleri aynı yerde oluşamadığı için kıl köklerini küçültmeye (kıllarımızı inceltmeye) başvurduk, bu yüzden de sanki kıllarımızı kaybetmişiz gibi duruyor. Ne var ki bazı istisnalar dışında el ve ayakların büyük bir bölümü hariç her yerinizde ince/kalın kıllara rastlamanız beklenir. Peki ya neden bazı bölgelerde daha kalın ve sık kıllara rastlarız? Bu durumun saçlardaki açıklaması büyük ölçüde beyni güneşten ve soğuktan koruma amaçlı olacaktır. Sakal için birden fazla açıklama bulunuyor, bunlardan iki tanesini paylaşacağım. Sakalın testesteron ile bir bağlantısı olduğu aşikar, kadınların eş seçiminde sakalı uzun olan erkekleri seçmesinin başlıca sebebinin bu olduğu düşünülüyor. Benzer şekilde günümüzde birçok erkeğin muzdarip olduğu saç dökülmesinin de testesteron ile olan bağlantısından ötürü günümüze kadar geldiği düşünülüyor. İkinci olarak ise sakalın o özellikle erkeklerin devamlı savaş içerisinde olduğu dönemlerde çene gibi önemli bir bölgeyi darbelerden koruduğu, darbeleri kaydırdığını savunan bazı makaleler var. Kaşlar için öncelikle gözü koruma amaçlı varolduğu ancak ileriki dönemlerde avcılık esnasında sessiz iletişimi sağlamak amaçlı kullanıldığı düşünülüyor. ^[1]