Covid-19 için 'farklı ortamlarda şu kadar hayatta kalır' ifadeleri yanlış bir kullanım değil midir?

Yabancı yayınlarda virüsün ya da virüs genetik maddesinin (RNA) "saptanması" şeklinde ifade edilmekte genellikle.

Hayatta kalır ifadesi konusunda dilimizde yanlış bir kullanım söz konusu gibi görünse de bazen kullanılan dili genel populasyonun anlayacağı seviyeye çekmek gibi stratejiler de izlenebiliyor.

Doğrusunu bildikten sonra bilimsel kaynaklarda rastlamadığımız sürece sıkıntı olmaz diye düşünüyorum.

Konu ile alakalı verilerin paylaşıldığı makaleyi paylaşıyorum.

Hayatta kalır ifadesi aslında sıklıkla bulaşma yeteneğine sahip anlamında kullanılıyor- ingilizce'de viable sözcüğü ile karşılanıyor. Virüslerin canlı olup olmaması da aslında oldukça rastgele tanımlanmış bir kavram.

Bu makalelerde ölçülen aslında virüsün yüzde kaçının belirli bir süreden sonra hala bulaşma yeteneğine sahip olduğu - genellikle titrasyon yöntemiyle ölçülüyor. Bu yeteneğin kaybının pek çok sebebi olabilir - virüsün DNA ve protein denature olabilir (UV, işi ya da diğer enerji kaynatları yüzünden), ya da bazı virüslerin dışında bulunan yağ zarı çözülebilir. Bu yeteneğin kaybı geri dönüşümü olmayan bir süreç olduğu için aslında bizim aklımızdaki yaşam/ölüm kavramıyla oldukça örtüşüyor.

Virüslerin bu "viable" oldukları süreçler büyük farklılıklar gösterebilir. Mesela Çiçek hastalığı belki de sınırsız süreler de kendini koruyabiliyor. Ama Grip ve Coronovirüslerin -ömür demek istemiyorum- çok daha kısa etkin süreleri var.