Atom bombasını uçaktan atan pilot, bunu yapmasının emredilmesi yönüyle masum olarak görülebilir mi?

Sorunu, yalın haliyle ele alırsak, göreve katkı sağlayan herkes, pilot da dahil suçludur.

Diğer yandan, savaş esnasında, saldırmak, belirli bir bölgeyi savunmak, düşmanı öldürmek suç sayılmayacağı gibi, insani açıdan da göreceli olarak yüceleştirilir. Çünkü düşman veya diğer ülkeler nazarında suç işlenmiş olarak görünse de, aksine halk arasında saygı duyulacak bir davranış haline gelir hatta devlet tarafından ödüllendirilir. Yani suç, hangi topluma dahil olduğunuz, olaya ne taraftan baktığınız ile yakından alakalıdır.

Kendi ceza kanunlarımızdan yola çıkarak olaya bakarsak: TSK'nın 477 sayılı Kanununda emir ile ilgili kıstaslar açıkça belirtilmiş 48. Maddesinde ise "emre itaatsizlik" durumuna açıklık getirilmiştir. Emre itaatsizlik suçunun oluşabilmesi için şu şartların oluşması gerekir:

• Emrin hizmete ilişkin olması
• Emrin suç olmaması (üst astına suç işlemesini emredemez)
• Kasıt veya ihmal ile emri tam olarak yerine getirmemek,
• Emri değiştirerek yerine getirmek veya
• Emrin sınırlarını aşarak (emredilenden fazlasını) yerine getirmek.

Görüldüğü gibi emrin suç olmaması şartı aranır. Özgür iradenin açık olduğuna atıfta bulunan bir maddedir. Ast'ın verilen emri yerine getirmeden önce, olayın insani yönünü tartması, gerektiğinde yerine getirmemesi demektir.

Ne yazık ki, askeri kanunlar harp esnasında değişir. Cephede en ufak bir emri bile yerine getirmemenin cezası infazdır. Savaş esnasında, devletin verdiği atom bombasını sivillerin üzerine atma emrini, insani açıdan red etmek, bir sonuç doğurmayacaktır. Çünkü emir, toplumda suç unusuru olarak görülmez. Savaş vardır ve kazanmak için bu hamle uygun görülmüştür. Yerine getirmediğiniz emir için idam edilebilirsiniz.

Sonuçta ne insani açıdan, ne de kanunlar nezdinde pilotun suçlu olduğunu söyleyemeyiz ama savaş suçlusu olarak diğer ülkelerce yargılanabilir hatta ceza alabilir. Bu da değer yargılarımızın, toplumlar tarafından şekillendirildiğine en iyi örnektir.