Saltanatın günümüz yönetim ve devlet şekillerine kıyasla iyi ve kötü yanları var elbet.
Devlet dediğimiz şey toplum sözleşmesiyle ortaya çıkmaz, toplumda belli başlı toplulukların (kabile, aile, cemaat, tarikat vb.) hakim güç olmasıyla ortaya çıkar. Saltanat bu bağlamda meşru bir yönetim ve devlet şeklidir, çünkü bir aile uğraşının sonucunda devletleşmeye muktedir olmuştur. Bununla birlikte devlet başkanı belli başlı çıkar ilişkilerine göre seçilmez, böylece yönetimde kimseye borcu olmayıp daha etkin olabilir. Zaten saltanatta devlet bir bakıma başkanın mülkiyetinde olduğu için her mülk sahibi gibi başkan da mülkünün zenginleşmesini, gelişmesini isteyecektir. Bu bağlamlardan bakarsak saltanat, günümüz yönetim ve devlet şekillerinden iyi.
Saltanatta devletin tek bir kişiyle kaim olması, devletin anonimliğini de ortadan kaldırır. Siyaseti ahlakla içli dışlı bir bilim dalına çevirir. Fakat devletin tek bir kişiyle kaim olmasının kişiye sunduğu güç ve imkan, kişiyi yozlaştırabilir. Günümüz devlet ve yönetim şekillerinde güç nispeten tek bir kişinin odağından çıkmıştır, bu bakımla günümüzdeki düzen daha iyidir. Buna mukabil günümüzdeki düzende devlet anonimdir, devlet başkanının seçimi ve sair siyasi durumlar belli başlı çıkar ilişkilerinin sonucundan ibaret olur. Ayrıca günümüz düzeninde devlet, insandan daha üst bir konuma yerleşmiştir.
Kanaatimce ideal sistemde devletin anonimleşmemesi, istikrarlı ve hızlı bir gelişim için tek başlı bir idare olmalı. Ancak yozlaşma gibi olumsuz durumların önüne geçmek için çoğulcu bir yönetim biçimi uygulanmalı.
