Çünkü zihninize daha önce 'yüklenmiş' ve aralarında anlam/his eşleşmesi kurulmuş (muhtemelen hem genetiğe hem de çevreye duyarlı genetiğe dayalı) ögeler sayesinde o insanı ilk kez gördüğünüz anda direk tetikleme/nöron ateşlemesi yapar. Bunu ben profilimde bazı yüzlerin bize 'tanıdık' geleceği olarak ifade etmiştim. Diğer canlılarda da bu tetikleme unsurları tespit edilmiştir. Örneğin bir dişi tavuz kuşunu erkek kuşun o ihtişamlı kuyruğu görür görmez tetikler, cezbeder ve çeker. [1]
Burada geçen 'yüklenme' ise sanılandan çok daha kompleks bir durumdur. Hem genetik miras hem de çevresel şartlar ve daha da önemlisi her ikisinin yani hem genetik mirasın hem de çevresel etki ve şartların birlikte erken dönemde etkileşerek bir nevi zihni önceden programlamasına dayanır. Örneğin kaz yavrularında genetik olarak 'kurulmaya hazır' halde gelen nöronlar sayesinde ilk gördükleri canlı şeyi anne olarak zihinlerine damgalar veya mühürlerler. İşte burada tam da bahsettiğimiz 'yüklenme' etkisi hem çevre hem de genetiği bir arada etkileşmesi ile oluşur.
Konuyu daha da geliştirelim. Örneğin insandaki dil konusu. Asırlardır bu durum dil biliminde tartışılır. Yani dil olgusu genetik (biyoloji) sayesinde mi yoksa yetişme (çevre) sayesinde sonradan mi oluşur. Gelinen nokta şudur: zihinlerimizde dil öğrenmeye hazır halde gelen genetik miras (biyoloji) ile çevrenin kritik evrelerde (erken yaşlarda) etkileşimi sayesinde kazanılır. Yani asırlardır süren tartışmanın taraftarlarının her ikisinin tezi de tek başına doğru da değildir yanlış da değildir. Her ikisi de doğrudur ama eksiktir. Çözüm her ikisinin de rol aldığı bir süreç ile dil bilgisini zihinlerimizin kazandığıdır daha önemlisi zihinlerimize çok güçlü bir biçimde kazındığıdır.
Söz konusu zihinlerimiz olunca kritik erken evre ve dönemler bu açıkladığımız mekanizma nedeniyle her konuda ve her zaman çok çok önemli hale gelir. Bu nedenle örneğin belki de ilk görüp aşık oldugunuz kadında bazı unsurlar çocukken erken kritik evrede size iyi davrandığı için zihninizin kaydettiği veya zihninize kazıdığı bir görsele veya görsel ögelere dayalı aralarında his/anlam eşleşmesi kurulmuş unsurlara dayanıyor ve bunlar nedeniyle oluyor olabilir.
Kaynaklar
- M. Ridley. The Red Queen: Sex And The Evolution Of Human Nature. ISBN: 9780060556570. Yayınevi: Harper Perennial (HarperCollins).