Dilimiz ve dilimizin temasda bulunduğu metal aslında 5. sınıftan beri gördüğümüz "Isı Alışverişi" konusuyla bağlantalıdır, Metal iyi bir iletken olduğu için ısı geçişi hızlıdır, bu hız nedeniyle dilimizi temas ettiğimiz metalden çekemeyiz.
Dilimiz ve dilimizin temasda bulunduğu metal aslında 5. sınıftan beri gördüğümüz "Isı Alışverişi" konusuyla bağlantalıdır, Metal iyi bir iletken olduğu için ısı geçişi hızlıdır, bu hız nedeniyle dilimizi temas ettiğimiz metalden çekemeyiz.
Kısa cevap, dilinizdeki suyun dilinizin üzerindeki deri ile soğuk metal arasında donarak katılaşmasıdır. Bu yapışmanın gerçekleşmesi için metalin sıcaklığının 0 C'nin altında olması gerekir, aksi takdirde su donamaz. Metalin sıcaklığı ne kadar düşükse diliniz o kadar çabuk yapışacaktır. Eliniz biraz terliyse eliniz bile soğuk metale yapışabilir, elinizi sıcak bir eldivenden çıkarıp soğuk bir metal tutarsanız bunu görebilirsiniz.
Peki elimizi son derece soğuk bir plastiğe veya kauçuğa koyduğumuzda neden bir yapışma gerçekleşmemektedir? Bu sorunun cevabı maddelerin termal iletkenlik adı verilen bir özelliği ile ilgilidir. Yüksek ısı iletkenliğine sahip maddeler, daha yüksek bir sıcaklıktan daha düşük bir sıcaklığa çok fazla ısı aktarır. Yani daha yüksek sıcaklıktaki maddeden (bu durumda diliniz) daha düşük sıcaklıktaki maddeye (metal) iletilen ısı, termal iletkenlik çarpımının iki madde arasındaki sıcaklık farkına eşittir. Suyun dilinizde donması için, sıcaklığını donma noktasına (0 C) düşürmek üzere sudan ısı çekilmesi gerekir. Ancak diliniz sıcaktır ve vücudunuz kan dolaşımınız aracılığıyla dilinize sürekli ısı sağlar. Dolayısıyla bir yapışmanın gerçekleşebilmesi için dokunduğunuz madde, dilinizden kan dolaşımının ısıttığı hızdan daha yüksek bir hızla ısı çekebilecek bir termal iletkenlik düzeyinde olmalıdır.
Özetle cevap bu noktada tahmin ettiğiniz gibidir. Metaller, dilinizdeki suyun donmasına neden olacak kadar yüksek bir ısı iletkenliğine sahiptir. Ancak plastikler ve kauçuklar yaklaşık yüz kat daha düşük ısı iletkenliğine sahiptir ve bu maddeler çok soğuk olsa bile (sizinle arasında büyük bir sıcaklık farkı olsa bile) dilinizdeki ısıyı suyun donmasını sağlayacak bir hızda çekemezler.
Dolayısıyla dilinizi soğuk bir şeyin üzerine koyacaksanız, öncelikle bu maddenin düşük ısı iletkenliğine sahip olduğundan emin olun. Bu arada, bir buzlu şeker veya bir göletteki buz yeterince soğuksa, diliniz aynı şekilde bu maddelere de yapışacaktır. Buzun ısı iletkenliği metaller ile plastikler arasında bir yerlerdedir.[1]
Çünkü dilimizin ucunda nem tabakası vardır. Ve bu nem tabakası çok soğuk bir cisimle etkileşince donar.
Metaller de iyi bir iletken olduğu için ısı geçişi hızlı şekilde gerçekleşir ve dilimiz yapışır.
Metalin ısıyı çok hızlı ileten bir iletken olması ve soğuk havada çok düşük sıcaklıklara hızla ulaşabilmesidir. Dilimizdeki ısı, metale temas ettiğinde metal tarafından hızla emilir ve dilimizin yüzeyindeki nem donar. Bu, dilimizi metal yüzeye mikroskopik seviyede dondurarak yapışmasına neden olur. Ayrıca, metalin yüzeyi genellikle pürüzlüdür, bu da donmuş nemin daha da derin bir yapışma oluşturmasına imkan tanır.
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.