Bilgi değerlidir önermesi, ölçüt bakımından çelişik bir çıkarımdır. Çünkü yaşamlarımızda ki her bir süreçte yeni bilgiler ediniriz, bu veriler artık bireyci kimlik halini aldığından gerçekleşecek neden-sonuç ilkeleri; yeni verilerin sonucudur. Dolayısıyla değerli olan bilgi ise değersiz olan nedir?
Bilgi aslında hiçbir değer parametresine sahip değildir. Bunun nedeninin ölçüt eksikliğinden ziyade, ne kadar çok şey bildiğimizle ilgilidir. Ne kadar şey biliyoruz ki bilgi değerlidir varsayımında bulunuyoruz. Neyin önemli-önemsiz olduğuna kim karar veriyor?
Genel kültür gibi "bilinilmesi zorunlu" kalıbına sokulan bilgi bireşimleri, bilginin bireye empoze edilmesinden farksız değildir. Zorla dayatılan bilgi ise değer ahlakı bakımından kişinin istemi dışında bulunacağından önerme pasif hale gelir. Bilinilmesi beklenilen bilgi gruplarının bilinilme zorunluluğu ehil kişilerin isteminden başka bir şey değildir. Zorunlu tutulan bilgi her zaman ön planda olacağından, "en değerli" bilgi halindedir. Ancak en değerli bilginin bile bilinmemesi insan hayatı üzerinde bir değişim sağlamaz. En değerli bilginin varlık üzerinde bir tesiri yoksa bu onu önemsiz kılar. Bu da tutarsızlık yaratır.
Değer tanımı, deneyimlediğimiz varlıkların hepsinde bulunabilen bir mekanizma. Susuz bir hayvanın suya değer vermesi ya da işe gitmek için alarm kurmak farklı parametreler olsa da temel de aynı şeylerdir. Değer ve arzu aslında bir totoloji içerisindedir. Bütün istemler bir eksiklik belirtisi olduğundan, arzu edilen her şey varlık tanımı içerisinde değerlidir. Arzu ettiğin şeyler senin çıkarın içindir, çıkarlarına hizmet eden şey veya şeyler değerlidir. Bu sayede ne kadar objektif olmaya çalışsan da temelde subjektif olarak yaşarsın. Bu ne kadar makyavelist bir düşünce olsa da, sonuç buna işaret eder. Değer aslında görelidir, yani yoktur. Değerli olanı kendin yaratırsın. Felsefeyi ne kadar değerli bulsan da, yaşam koşulları içerisinde değersiz konumdadır.
Aslında sorduğun soruların hepsi temel de aynı, o yüzden son soruya cevabımı kısa keseceğim.
Basketbol mu daha eğlencelidir yoksa futbol mu? Son soru aslında bundan oluşuyor. "Felsefe değerlidir" veya "kitap okumak değerlidir" bilgisi, hepsi bulunduğun ortam içerisindeki durumuna bağlıdır. Örneğin konserde kitap okumak veya uykun varken yüzmeye gitmek değersizdir. Değer kalıpları ortamın ve bireyin durumu ile özdeş olduğundan, bir değer yarışına girmek mantıksız.
Kaynaklar
- Ömer Yıldırım. Bilginin Değeri. (13 Ekim 2021). Alındığı Tarih: 13 Ekim 2021. Alındığı Yer: Felsefe | Arşiv Bağlantısı