Eskiye kıyasla zeka dediğimiz şeyin beynin birkaç beceriyi insanlara kıyasla daha efektif kullanabilmekten daha fazlası olduğunu biliyoruz. Artık zeka insan beyni içerisinde daha farklı kavramlarda ilerleyebiliyor. Basit ve bilimsel olması amaçla bir makalede verilen genel olarak baz alınan 8 zeka tipini ve faktörlerini anlatacağım.
1- Linguistic (Dilsel Zeka): Bu zeka çeşidine sahip olan bireyler beyinlerinin frontal ve prefrontal kortekslerindeki dil işlevlerine ait bölümlerinde güçlü nöral bağlara ve özellikle sol temporal lobtaki dil ve sözel işlevlerde ileri seviyeye sahiptir. Doğuştan gelen faktörlerin dışında(genetik vb.) bu kişilerin zamanla dilsel bölümlerinin gelişmesi onlara diğer insanlardan daha öte iletişim becerileri sunar.
2-Logical (Mantıksal Zeka): Bu zeka çeşidi zaten zeka olarak tanımladığımız ilk zeka çeşidiydi hem matematik hem mantık gibi daha nesnel sistemlere uyum sağlayan insanların sahip olduğu zekadır. IQ testleri tam olarak bu zekayı ölçmek için kullanılır. Bu zeka genetik faktörlerin dışında bireyin gelişiminde, nesnelliğe yönelmesi ve sebep sonuç ilişkilerini kullanması ile gelişir.
3- Spatial (Görsel Zeka): Bu tür bireyler beyinlerinin parietal lobunu kullanarak daha gelişmiş uzay algısına sahiptir. Şekilleri, renkleri, konumları ve ölçüleri diğer herkese göre daha iyi algılayabilirler. Bu zekanın gelişimi daha erken ve özellikle genetik faktörler belirler.
4- Kinesthetic (Bedensel Zeka): Bu tür zekaya sahip bireyler gelişmiş vücut koordinasyonlarıyla ön plana çıkar. Bu tür bir zekanın ortaya çıkması için pratik ve çalışma gerekir.
5- Musical (Ritmik Zeka): Bu tarz zekaya sahip bireyler olduğunu biliyoruz. Ses tınlarını ve ritimlerini çok hassas şekilde ayırt edebilme yeteneklerine sahip olmaları onlara normal bir bireyden farklı bir bakış açısı kazandırıyor. Bu tarz bir zeka geliştirilebilir ve çoğunlukla yetenek işidir.
6- Interpersonal (Sosyal Zeka): Günlük hayatta yüksek empati sahibi ve sosyal yetenekleri yüksek insanların ne kadar ön planda olduğunu biliyoruz. Bunun sebebi de bu tarz insanların sahip olduğu sosyal zekanın gelişmiş olmasıdır. Bu tarz bir zekanın gelişimi sosyal pratikte ve geri dönüşte yatar.
7-Intrapersonal (İçedönük Zeka): Bu zeka ise insana kendisi hakkında bilinç kazandıran ana unsurlardan genellikle prefrontal korteksteki özbilinç merkezinin sık sık beynin amigdala gibi duygu işleme merkezleriyle iletişimde olmasıyla gerçekleşir. Bu tür zekayı geliştirmek için nöroplastisiteyi kullanarak kendi duygu ve hislerimize yoğunlaşmamız gerekir.
8- Naturalist (Doğacı Zeka): Bu zeka daha ilkel canlılar için elzemdir. Bu sayede canlı hayatta kaldığı çevreye doğuştan altyapısı hazırlandığı bu zeka ile adapte olabilirdi. Günümüzde insanların saf bir doğayla etkileşimde olmaması bu zekanın verimini düşürüyor. (Belkide günümüzde artan depresyon ve anksiyete bu zekanın temellerinden kaynaklanıyor)
Kısacası zekayı etkileyen faktörler: Genetik ve nöroplastik gelişimdir. Genetik faktörleri saymazsak bu 8 temel zeka tipinde de pratiğin ve yoğun egzersizin zekayı geliştirmede kullanabileceğinden bahsettim.[1]
