Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Emre Yaşar
Emre Yaşar
1,649 UP
23 Kasım 2022 Üye
15

Zeka genetik midir ve ne kadar genetiktir?

Zeka'yı etkileyen faktörler nelerdir? Zekanın genetik kısmının hangi oranda anneden ve babadan gelir? Zeka nasıl gelişir? Zekanın gelişimde çevresel faktörler ve genetik ne oranda etkiler? Düşük veya ortalama zeka seviyesine sahip bir ailenin çocuğu dahi olabilir mi? Dâhi biri düşük zeka seviyesinde bir toplumda bulunursa zekası ne kadar etkilenir?
4,703 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
5 Cevap
Batuhan Piren
24 Haziran 2023 Öğrenci

Doğa mı yoksa yetiştirilme mi? Yüzyıllar önce, John Locke ve diğerleri, kişiliğimizin temelde doğamız tarafından şekillendirildiğini savunmaya başladılar. İçinde büyüdüğümüz çevre tarafından. Charles Darwin gibi diğerleri ise büyük ölçüde genetik olarak programlandığımıza inanıyordu. Modern davranışsal genetikçiler ise bunun daha karmaşık olduğunu, çünkü ikisinin etkileşim içinde olduğunu düşünüyor. Örneğin, yirmili yaşlarının başındaki 100 beyaz Amerikalı erkekten oluşan bir grubu ele alalım. ortalama olarak 100 IQ, 178 cm veya yaklaşık 5,8 fit boy ve on kişinin heceleme problemleri var olduğunu varsayalım. Şimdi bu 3 özellikten hangisinin genler tarafından belirlendiğini sorabiliriz. Gebe kalmadan önce, genellikle doğa olarak adlandırılır; ve çevre tarafından - her şey anneleri hamile kaldıktan sonra gerçekleşmiştir ve genellikle yetiştirme olarak adlandırılır.

Özelliklerdeki farklılıkların ölçümü Bu iki gücü anlamak için şunları kabul etmemiz gerekir. Çevresel etkilerin genellikle rastgele olduğu ve genlerin karmaşık olduğunu kabul etmemiz gerekir - tek bir gen tek bir şeyi yapmaz. Bu nedenle, bir bireydeki hangi özelliğin genetik özelliklerinin sonucu olduğu hakkında çok az şey biliyoruz. Ve hangisinin çevreden kaynaklandığını bilmiyoruz. Doğanın ve yetiştirme tarzının belirli bir kişinin özellik farklılıkları üzerindeki etkisi hakkında sadece şunları biliyoruz. Bunu öğrenmek için de kalıtılabilirliği anlamamız gerekir. Kalıtılabilirlik, bir ile sıfır arasında değişen bir faktördür. Bir genetik etkiler anlamına gelir. Çevresel faktörler için 0 etkiye sahiptir. Kalıtılabilirlik, belirli bir popülasyondaki özellik farklılıkları üzerindeki genetik etkiyi tanımlar. Belirli bir bireyin bir özelliğinin ne derece genetik olduğunu ölçemez. Örneğin disleksi, 1'e yakın bir kalıtım derecesine sahiptir. Bu, genlerin biyolojiik olarak grubumuzun yazım hatalarındaki farklılığın daha fazlasını açıkladığı anlamına gelir.

Okul, aile ya da rastgele faktörlerden daha fazladır. Bu, yukarda olan özelliklerden heceleme sorunları olan belirli bir kişinin genetik olarak bunları aldığı anlamına gelmez. Bazıları küçükken çok fazla destek almamıştır. Genler ve çevre arasındaki etkileşimin ne kadar karmaşık olduğu şu durumlarda ortaya çıkmaktadır IQ ve boy gibi görünüşte basit olan bir şeye bakıyoruz. İlk olarak boy uzunluğunu inceleyelim. 100 beyaz Amerikalı erkek öğrenciden oluşan bir grup ortalama 178 santimetre boyundadır - bu kabaca, 10 inç. Boy için kalıtsallığı yaklaşık 0,8'dir. Eğer bu gruptaki bazı erkekler 183 cm ya da 1.80 boyundaysa, kalıtımsal özellik bize bu farkın ortalama %80'inin genetik varyantlardan kaynaklandığını ve farkın %20'si yaşam tarzından kaynaklandığını gösterir. Eğer aynı grup insan sistematik kuraklıkların yaşandığı bir bölgede yetişmişse ve asla yeterince beslenemediklerinden, ortalama 178 santimetre boy potansiyelleri ulaşılmaktan çok uzaktır. Boy uzunluğu için kalıtım derecesi artık 0,8'den 0,5'e düşebilir. Doğa ve yetiştirme artık biyolojik grup farklılıklarından eşit derecede sorumludur. Bu da kalıtımsallığın değiştiği anlamına gelmektedir. Eğer bir tarafta iyi beslenmiş bir nüfus, diğer tarafta ise yetersiz beslenmiş bir grup varsa Diğer bir deyişle, beslenmenin boy farklılıkları üzerindeki etkisi %20'den 50%ye. Başka bir deyişle, yetiştirme çok önemlidir, ta ki biz onun o kadar önemli olmadığı bir noktaya ulaşana kadar. IQ'nun Kalıtılabilirliği yani zeka? IQ'nun kalıtılabilirliği yirmili yaşlardaki insanlar için 0,6 civarındadır ve daha sonra Yaş. Grubumuzdaki ortalama IQ 100 civarında olacaktır. Ancak bazılarının IQ'su 110'dur. Dolayısıyla genler farkın %60'ından sorumludur ve rastgele faktörler ve yaklaşık %40'ı için çevre. Başka bir deyişle, 110 IQ'ya sahip olanlar için, ilave 10 puanın 6'sı ortalama olarak olabilir, doğaya ve 4 puan da yetiştirilme tarzına atfedilebilir. Şimdi, yetiştirme büyük bir rol oynasa bile, bu öğretmenlerin veya ebeveynlerin herhangi bir etkisi olduğu anlamına gelmez. Beslenme yoluyla nasıl artıracağımızı bildiğimiz boy uzunluğunun aksine, IQ söz konusu olduğunda nasıl geliştirileceği hakkında pek bir şey bilmiyorum. Rastgele faktörler büyük bir rol oynuyor gibi görünüyor. Çevrenin ne kadar rastgele olduğu, iki çocuğun doğuşuna baktığımızda açıkça ortaya çıkıyor aynı aile. Her ikisi de aynı ortak ortamda yetiştirilir, ancak ilk doğanlar ortalama olarak küçük kardeşlerinden daha zekidir. Ve eğer iki kardeşten biri evlat edinilmişse, ikisi arasında IQ açısından bir miktar korelasyon olacaktır. Ancak yetişkin olduklarında zeka bakımından birbirlerine benzemeleri tamamen yabancılar. Görünüşe göre ebeveynlerin çocuğun IQ'su üzerinde çok sınırlı bir etkisi var.[1]

Tüm Reklamları Kapat

438 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Sprouts. The Effect Of Genes And Environment On Life Outcomes. Alındığı Tarih: 24 Haziran 2023. Alındığı Yer: YouTube | Arşiv Bağlantısı
7
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Hilmi Türker Oğuz
2 Temmuz 2023 Öğrenci

[1][1]Zekânın, sadece genetik olduğunu söylemek konuya eksik bir bakış açısı getirmek olacaktır. Çünkü zekâ hem genetik hem de çevresel faktörlerden etkilenen karmaşık bir yapıdır. Bilim adamlar zekâyı etkileyen genler üzerinde birçok araştırma yapmışlardır. Sonuçlar genetiğin zekâ düzeyi üzerinde etkiliği olduğunu göstermekle birlikte, çevresel faktörlerinde zekâyı geliştirdiğini de gösteriyor. Zekânın genetik kaynağını göz ardı etmek mümkün değildir. Ama yüksek zekânın bir diğer nesile nasıl ve ne zaman geçtiğini de açıklamak her zaman mümkün olmamaktadır.

Zekâ nedir?

Zekânın tanımın belirli bir çerçevesi bulunmuyor. Sözlük anlamında zekâ için, insanın düşünmesinden akıl yürütmeye, nesnel gerçekleri algılamadan kavramaya ve yargılamadan sonuç çıkarmaya kadar olan tüm yetenekleri, şeklinde bir açıklama getirilmektedir. Yani zekâ, içgüdüsel ve otomatik davranışlar yerine düşünerek akıl yürütme ve anlama yeteneğidir şeklinde açıklanabilir.Birçok zekâ tanımı içerisinde, deneyimlerden öğrenme ve değişen ortamlara uyum sağlama yeteneği bilgileri bulunur. Zekâ unsurları arasında akıl yürütme, planlama, soyut düşünme, problem çözme ve karmaşık durumları anlama becerileri vardır.

Tüm Reklamları Kapat

Çevre ve Beyin İlişkisi

Çevrenin beyin gelişimi üzerine yapılan araştırmalar farklılık gösteriyor. Yani bir araştırmaya göre zekânın genetik etkisi % 75 iken çevrenin etkisi ise % 25 olarak açıklanırken başka bir araştırma da bunun yaşa göre değiştiğini vurguluyor. Yani küçük yaşlarda genetik etki % 20’lerde gençlerde % 40 olurken orta yaşlarda ise % 60 olarak değişiyor.Ancak çevre zekâ üzerinde etkin bir faktördür. Doğru eğitim, beslenme ve iyi bir ortamda yetişme çocukların IQ seviyelerini 10 puan civarında arttırdığını gösteren çalışmalar bulunuyor. Aslında çevrenin, zekâ üzerinde görülmeyen ve bilinmeyen büyük bir etkisi olduğu söylenebilir.

291 görüntülenme

Kaynaklar

  1. npistanbul. Zeka. Alındığı Tarih: 2 Temmuz 2023. Alındığı Yer: npistanbul | Arşiv Bağlantısı
6
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Silinmiş Üye
Silinmiş Üye 20 Haziran 2023 Araştırma yapan biriyimdir

Zeka, genellikle bir bireyin veya organizmanın, bilgiyi anlama, işleme, analiz etme, sonuç çıkarma, problem çözme, öğrenme, hafıza kullanımı, mantıksal düşünme, yaratıcılık ve akıl yürütme gibi bilişsel yeteneklerin bir kombinasyonu olarak tanımlanır.

İnsan davranışının ve bilişinin çoğu yönü gibi zeka da hem genetik hem de çevresel faktörlerden etkilenen karmaşık bir özelliktir.

Zeka, kısmen farklı şekillerde tanımlanıp ölçülebildiği için çalışılması zordur.

Tüm Reklamları Kapat

Araştırmacılar zekayı etkileyen genleri araştırmak için birçok çalışma yürüttüler. Bu çalışmaların çoğu, özellikle evlat edinilmiş çocuklara ve ikizlere bakarak, ailelerdeki IQ'daki benzerlikler ve farklılıklar üzerine odaklanmıştır. Diğer araştırmalar, genomun belirli alanlarının IQ ile ilişkili olup olmadığını belirlemek için birçok insanın tüm genomundaki varyasyonları inceledi (genom çapında ilişkilendirme çalışmaları veya GWAS adı verilen bir yaklaşım). Çalışmalar, zeka farklılıkları üzerinde önemli rolleri olan herhangi bir geni kesin olarak tanımlamamıştır. Her biri bir kişinin zekasına yalnızca küçük bir katkı sağlayan çok sayıda genin dahil olması muhtemeldir. Hafıza ve sözel yetenek gibi zekaya katkıda bulunan diğer alanlar, ek genetik faktörleri içerir.

Zeka, çevreden de güçlü bir şekilde etkilenir. Bir çocuğun gelişimi sırasında zekaya katkıda bulunan faktörler arasında ev ortamı ve ebeveynlik, eğitim ve öğrenme kaynaklarının mevcudiyeti ve sağlık ve beslenme yer alır. Bir kişinin çevresi ve genleri birbirini etkiler ve çevrenin etkilerini genetiğin etkilerinden ayırmak zor olabilir. Örneğin, bir kişinin zeka düzeyi ebeveynlerininkine benzerse, bu benzerlik ebeveynden çocuğa geçen genetik faktörlerden mi, paylaşılan çevresel faktörlerden mi yoksa (büyük olasılıkla) her ikisinin bir kombinasyonundan mı? Zekanın belirlenmesinde hem çevresel hem de genetik faktörlerin rol oynadığı açıktır.[1]

Örnek araştırma

https://www.researchgate.net/publication/7062073_Genetics_of_intelligence

201 görüntülenme

Kaynaklar

  1. MedlinePlus. Is Intelligence Determined By Genetics?: Medlineplus Genetics. Alındığı Tarih: 20 Haziran 2023. Alındığı Yer: MedlinePlus | Arşiv Bağlantısı
3
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Poyraz Sıngın
17 Temmuz 2023 bilimsever

zeka belli bir oranda genetik ve belli bir oranda çevreseldir. bu oranlar kişiden kişiye değişebileceğinden dolayı kesin bir oran vermek çok zordur. örneğin tek yumurta ikizlerinde yapılan bir deneyde ikizler farklı çevrelerde büyütüldüğünde zeka gelişimlerinin farklı olduğu görülmüştür. ancak zeka genlerinin genellikle anneden geldiği söylenir.

202 görüntülenme
4
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ferhat Gürel
Ferhat Gürel
51K UP
18 Temmuz 2023 Öğrenci

Zeka nedir? Sorusunun herkes tarafından kabul gören, belirlenmiş kesin bir cevabı yoktur.

Belirgin bir tanım olmamasının yanı sıra yapılan tanımlamalarda da mutlaka eksik bir yan

görülmektedir. Zekanın ne olduğuna ilişkin tartışmalar yıllarca yapılmış ve hala da yapılmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

1976’da Robinson ve Robinson zekayla ilgili birçok kuramı analiz etmişler ve bu kuramlarda yer

alan bilgilere dayanarak zekanın en fazla kullanılan üç özelliğini saptamışlardır (Patton, Panna,

Beirne-Smith, 1986; akt, Gürel ve Tat, 2010).

1. Öğrenme kapasitesi: Kişinin verilen eğitimden yararlanabilme kapasitesi.

Tüm Reklamları Kapat

2. Öğrenilmiş bilginin toplamı: Kişinin kendi yetenekleri içinde öğrendiği tüm kavram ve

bilgiler.

3. Çevrenin istemlerine uyabilme: Kişinin kendisini çevresine ve çevresinde görülen

değişikliklere başarılı bir şekilde uyum gösterebilmesi becerisi.

Görüldüğü gibi bu özellikler oldukça genel özellikler olup zekanın ne olduğuna ilişkin

açıklamayı yapamamaktadır. Buna karşın bireyler arasındaki farkların önemli olduğu İsa’dan önceki

dönemlerden bu yana bilinmekte ve bu amaçla bireysel eleme sınavları yapılmaktaydı (Öner, 1997,

sf. 26).

Zeka insanın öğrenme sürecinde, anlama, kavrama, parçaları veya bilgileri ilişkilendirme,

bütünleştirme, değerlendirme ve yorumlamalar yapma aşamalarında yönlendirici plan, bilişsel ve

Tüm Reklamları Kapat

duyuşsal özellikleriyle yakından ilişkili olan davranışların bir özelliğidir (Güney, 2000, s.225;

akt.Gürel ve Tat, 2010).

Zeka yaşam için gerekli olan, uyumda kolaylık sağlayan bir yönelebilme ve sorunlara çözüm

Tüm Reklamları Kapat

bulabilme yeteneği olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla zeka tüm canlı organizmaların bir işlevi olarak

kabul edilebilir. Zeka yeni karşılaşılan, alışılmamış durumlara uyum sağlama yeteneği olup, somut,

soyut veya sözel biçimde sunulan problemleri çözebilme yeteneğidir (Koptagel-İlal, 1984, s.213; akt.

Gürel ve Tat,2010).

Tüm Reklamları Kapat

Piaget’e göre zeka çevreye uyum yapabilme yeteneğidir. Burada uyum yapabilmeyi başa

çıkabilme olarak ta ele almak mümkündür. Çünkü, insan çevresine uyum yaparken aynı zamanda

onunla başa çıkmaktadır. Yine Piaget’e göre; zeka, bütün canlılarda varolan iki biyolojik niteliğe

dayanır. Biri temeldeki yapı, diğeri ise, uyum yeteneğidir. Yapı, çevreye uyabilmeyi sağlayan

davranış ve düşünce kalıpları, uyum da çevreyle etkileşim anlamındadır. Zeka, psikologların

üzerinde uzlaşmakta zorluk çektikleri konulardan biridir.[1]

119 görüntülenme
1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close