Varyete ile varyasyon arasındaki fark nedir?

Öncelikle varyete hakkında konuşalım: Fransızca variété "çeşitleme, çeşitli parçalardan oluşan müzikli gösteri" sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Latince aynı anlama gelen varietas sözcüğünden alıntıdır.^[1]

Biyoloji alanında "varyete," bir tür içinde belirli morfolojik veya genetik farklılıklar gösteren alt grupları tanımlamak için kullanılır. Botanikte, var. kısaltmasıyla gösterilir ve bir bitki türünün doğal varyasyonlarını ifade eder. Zoolojide ise bu terim pek yaygın kullanılmaz; bunun yerine "alt tür" veya "form" gibi kavramlar tercih edilir.^[2][3]

Bir de varyasyon hakkında konuşalım: Fransızca variation “değiştirme, değişim, değişkenlik” sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Latince aynı anlama gelen variatio sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Latince variare “değiştirmek” fiilinden +(t)ion ekiyle türetilmiştir.^[5]

Biyolojide varyasyon, aynı tür içerisindeki bireyler arasında genetik veya çevresel etkenlerden kaynaklanan farklılıklardır. Bu farklılıklar, türlerin adaptasyonu ve evrimi için önemlidir. Varyasyonlar, genetik çeşitlilik (mutasyonlar, gen akışı, çaprazlama) veya çevresel faktörlerle ortaya çıkabilir.^[3][4]

Varyosyon ve varyete arasındaki fark ise özetle; varyasyon, genel farklılıkları ifade ederken, varyete, bu farklılıkların belirli ve sınıflandırılabilir bir alt grubu olarak ele alınır.^[3][4]

Varyete kaba tabirle bir türün veya taksonun bulunduğu habitatın çevresel iklimsel şartlarına uyum sağlayabilmek için dönem dönem fenotipinin (fizyolojisinin) değişmesidir. Örneğin Vaşak türü soğukta kış aylarında vücudunu tüylerle kaplarken sıcak iklimlerdeki aynı tür vaşaklarda bu durum gözlenmez. Alttür teriminden farkı, varyetede geçici gözlemlenen bu iklimsel değişimler alttürde zamanla kalıplaşarak evrimleşir karakter ortaya çıkar. Asıl soru varyetenin varyasyondan farkı: Varyasyon dediğimiz kavram daha geniş skalası olan ve genetik materyallerin de işin içine girdiği değişim değişiklik anlamına gelen ve tür içi çeşitliliğe çok fazla katkısı olan dinamiktir. Mesela bazı yılanların tabiri caizse ergenlikten sonra renk değişimi gözlemlenmesi veya böceklerin kalabalık olduğunda farklı renge yalnız ya da seyrek popülasyonlarında iken farklı renge bürünmeleri. Özetle Arasındaki fark varyasyonun daha geniş skalası olması (ekolojik,toplumsal,genetik,vakitli…) ve dış görüşü değiştirmekle beraber canlının genom dizilişini de değiştirmesidir. Umarım faydası dokunur.