Diyemeyiz.
Yeni maddeler, nukleer fabrikalar olan yildizlar icerisinde nukleosentez ile uretilirler, demirden daha agir elementler icin. Daha sonra bu yildizlar omurlerini tamamladiklarinda kutlelerine bagli olarak supernova patlamasiyla urettikleri malzemeleri interstellar ortama firlatirlar. Ornek olarak; karadelikler, nebulalar bu sekilde olusur diyebiliriz. YIne kutlesine bagli olarak beyaz, kahverengi cuce ya da notron yildizina donusur.
Yildizlarin yasam dongusune baktigimiz zaman yine kutlelerine bagli yasam surelerinin oldugunu goruyoruz. Oncelikle gaz bulutlari kendi icine cokerek proto-yildizi olusturur, bebek yildiz diyebiliriz. Burdan baslayarak evrim gecirip buyumeye devam ederler, iclerinde materyalleri yakarak enerji aciga cikarirlar, patlamaya cok yaklastiklarinda ise en son silisyumu sadece 3 gun icerisinde yakarak olurler. Hertzsprung-Russell diagrami omur donguleri ilk kez sistematik olarak semalandirmistir.
Iclerinde malzeme uretimi bottleneck - takilma noktalari adi verilen yerlerde duraksayarak devam eder. Bu su demek, ornek olarak; yeni element olusmasi icin protona ihtiyac var, bu protonun atomla birlesmesi milyonlarca yil alabilir. Cok yavas bir surec. Olusabilecek elementlerin en son cikabilecegi nokta da asagi yukari notron drip cizgisi ile belirlenmis durumda, daha uste cikabilir, bilmiyoruz calismalar devam ediyor.
Sozun ozu, hicbir sey sonsuz degil, her seyin sonu var. Bir de sunu ekleyeyim evrendeki baryon sayisi korunumludur, yani yoktan varedemezsin.
