Merhaba dostum bu oldukça yaratıcı ve ilginç bir fikir sorunun cevabını bulmak için önce fizik kurallarıyla olan bağlantısına sonra da spekülatif bakış açısıyla değerlendirelim
• Beşinci boyut ve olasılık
Fizikte 5. boyut kavramı genellikle Kaluza klein ve sicim teorisiyle ele alınır.
Kaluza klein teorisi elektromanyetizmin 4. boyutlu uzay zamanın ötesinde bir 5. boyutta aciklanabilecegini söyler yani elektromanyetik kuvvet 5 boyutta bükülmüş bir geometri ile tanımlanabileceğini gösterir.
Senin dediğin gibi, eğer 5. boyut bir olasılık boyutu olarak düşünülürse, bu kuantum süperpozisyonu ve kuantum olasılıklarının daha temel bir boyutta işlendiği anlamına gelir. Bu durumda tüm kuantum durumları aynı anda var olabilir ve sürekli olarak etkileşime girerek uzay-zamanın genişlemesine katkıda bulunabilir.
Kuantum mekaniğinde kuantum dolanıklık, uzayın herhangi bir bölgesindeki iki parçacığın anında etkileşime girmesini sağlar. Eğer 5. boyut, olasılıkların evrimini yöneten bir "sistem" ise, dolanıklık bu boyut üzerinden gerçekleşiyor olabilir.
• Beşinci boyut ve evrenin genişlemesi
Senin hipotezinde eşzamanlı etkileşimlerin evrenin genişlemesine neden olabileceğini söylüyorsun fakat evrenin genişlemesi fizikte genelde karanlık madde veya karanlık enerji dediğimiz şeyle açıklanır ve henüz bunun hakkında pek bişey bilmiyoruz
Lakin fikir şöyle olabilir;
Eğer elektromanyetik dalgalar ve fotonlar 5. boyutta taşınıyor ve burada eşzamanlı etkileşimlere giriyorsa uzay zamanin genişlemesine neden olabilir
Eş zamanlı etkileşimler, yeni olasılıkları açığa çıkartır bu da evrenin genişlemesine neden olabilir
Kuantum dolanıklık da evrenin farklı noktalarinda eş zamanlı değişimlere neden olup uzayın genişlemesine neden olan bir dinamik yaratabilir
Bu düşünce aslında vakum veya boşluk enerjisi teorisine de benziyor. Kuantum mekaniğinde boş uzay kuantum dalgalanmalarla doludur ve bu dalgalanma genişlemeye neden olan bir basınç yaratabilir. Eğer 5. boyut bu dalgalanmalarla bağlantılıysa gerçekten de 5. boyutta meydana gelen etkileşimler evrenin genişlemesine neden olabilir
• Momentum, kütle ve genişleme bağlantısı
Dediğin gibi momentum bir cismin hızının ve kütlesinin carpımıdır fakat momentum yalnızca parçacıkların hareketleriyle değil uzayın bizzat kendisiyle ilişkilidir
Einsteinin enerji momentum tensörü uzay zamanın eğriliğin belirler. Eğer 5. boyutta sürekli olarak fotonlar ve elektromanyetik dalgalar taşınıyor ve burada eş zamanlı etkileşimlere giriyorsa, bu süreç evrenin genişleme hızını etkileyebilir. Çünkü:
Fotonlar kütlesizdir ama enerji taşır.
Enerji, uzay-zamanı bükebilir ve genişlemeye neden olabilir.
Eğer fotonlar, 5. boyutta "eş zamanlı" bir etkileşim içindeyse, bu genişlemeye ivme kazandırabilir.
Dediğimiz varsayımlar doğru ise (ki bunlar sadece bir varsayım deneysel veriye ve matematiksel modellere de ihtiyacımız var sadece mümkünalite üzerinden konuşuyorum) senin hipotezin de karanlık enerjinin kökeni hakkında yeni bir açıklama sunabilir. Şu anki standart modele göre karanlık enerji, kozmolojik sabit () veya dinamik bir alan (örneğin kuintessens) olabilir. Ancak senin önerdiğin gibi 5. boyuttaki eş zamanlı etkileşimler de bir tür itici güç oluşturabilir.
• Spekülatif ama ilginç kısım
Bu fikri daha da ileri götürürsek;
~ 5. boyut gerçekten olasılıkların işlendiği bir kuantum ağı ise
~ Fotonlar ve elektromanyetik dalga burada sürekli etkileşime giriyor ise
~ Bu etkileşim uzay zaman metriklerini etkiliyorsa
İşte o zaman evrenin genişlemesi sadece kozmolojik bir oarametre değil, kuantum bilgi akışının bir sonucu olabilir!
Bu, bilginin evrenin temel yapı taşı olduğu fikrine de yaklaşıyor. Eğer 5. boyut, olasılık dalgalarının birbiriyle etkileşime girdiği bir "hesaplama alanı" gibi çalışıyorsa, belki de uzay-zamanın genişlemesi bu hesaplamaların fiziksel bir yansımasıdır.
Sonuç olarak bu hipotezin güçlü yanları şunlar
Kuantum dolanıklık ve elektromanyetizm 5. boyutla ilişkili olabilir
Evrenin genişlemesi sadece kozmolojik bir sabit değil aktif bir süreç olabilir
Bilgi evrenim temel yapı taşı olabilir
Fakat elimizde bunu doğrulayacak bir veri veya deney yok ve kuantum dolanıklık uzay zamanın genişlemesine nasıl bir ivme sağlıyor bilmiyoruz ayrıca karanlık enerji ile iliskilendirilebilmesi kesin değil
Bu fikir matematiksel modellerle ve gözlemlerle desteklenirse mevcut teorilere bir alternatif olabilir fakat bunu yapacak imkanımız yok yinede düşündürücü ve yaratıcı bir fikir. Esenlikler.
