Güzel soru. Odun yandığında ayrışan şey moleküllerdir, yani atomların yaptığı bağlardır. Atomun parçalanması ise o kadar kolay değil. Tabi mollekül parçalanması ile birlikte atomun yaklaşık son yörüngelerindeki elektronlar da ayrılır. Zaten enerji çıkışı, ateş yayılması daha çok bundan olur.
Bu konuyu anlamak için evrendeki etkileşimleri araştırmanı öneririm. Çünkü atomun çekirdeğini parçalayacak kudretteki etkileşime güçlü nükleer kuvvet denilir. Evrendeki en kuvvetli kuvvettir. Öyle odunu yakmakla atom çekirdeği parçalanmaz. Evrende kuvvet dediğimiz bu etkileşimler 4 tanedir.
1. Kütleçekim kuvveti: gezegenleri yıldıza çekilmesi, elmanın yere düşmesi gibi kútlesi olan en az iki cismin birbirine yaklaşmaya olan meyilidir.
2. Elektromanyetik kuvvet: Elektrik ve manyetizma (mıknatıslanma) birbirinin farklı formlarıdır. Bu kuvvet sayesinde elektrik verip manyetik alan, manyetik alan verip elektrik alabiliyoruz.
3. Zayıf nükleer kuvvet: Daha çok kararsız olan çekirdekler üzerinde etkilidir.
4. Güçlü nükleer kuvvet: Atomun çekirdeği proton gibi parçacıklardan oluşur. İşte o çekirdeğin parçacıklarının birarada durabilmesini sağlayan kuvvettir.
Einstein e=m.c² demişti. Bu formül bize enerji=kütle x ışık hızının karesi der. Anlamı; Kütle olarak ağır bir elementin çekirdeğini parçalayabilirsen enerji açığa çıkar. Ama öyle odun yakarak nükleer bir kuvvet açığa çıkaramazsın. O çekirdekleri görece daha kararsız atomlardan seçmelisin. Kararsız çekirdekler dokunsak dağılmaya meyillidir. Sonra bu kararsız çekirdeklere parçacık fırlatılır. Zaten dağılmaya meyilli oldukları için, dağılırken onların birarada durmasını sağlayan enerji de açığa çıkar. Tabii ki ben böyle kolay gibi anlattım ama kolay değil.
Peki moleküllere ayrılma nedir? Örneğin odun yanınca karbonmonoksit çıkar. Karbonmonoksit, 1 atom karbon ve 1 atom oksijenin yaptığı bir bağ çeşididir. Ama özünde yine karbon ve oksijen atomu vardır. Yani atom değil, atomların oluşturduğu moleküller odundan ayrılır.[1]
Kaynaklar
- H. Bilim. Karbonmonoksit Nedir? Neden Zehirlidir? – Kayıp Rıhtım. (24 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 8 Kasım 2022. Alındığı Yer: Kayıp Rıhtım | Arşiv Bağlantısı