Neden ve nasıl böyle bir şey gördüm?

Ben bunun bilimsel açıklaması olduğunu şu ana kadar hiç görmedim. Bilimsel açıklaması olmayan durumlara hep kuşkulu yaklaşırım. Bazen o olayı öncesinde rüya olarak gördüğümüzü sanarız ancak olay sırasında Beynimizin iki lobu arasında gecikmeli bir iletişim olur ve olayı aslında iki defa yaşamış gibi hissederiz. Buna da Dejavu deriz. Bu konuda sadece bunu söyleyebilirim. Ama gerçekten uzun süre önce rüyada görüp sonra yaşandıysa bunu açıklayamam. Ama unutmayın dejavu da size bu algıyı sahte olarak deneyimlemenize sebep olur^[1]

Daha önceden okuduğum bir araştırmaya göre Déjà vu deneyimi beynin yeni yaşantıya benzeyen daha önceki bir anısını net olarak hatırlayamamasından kaynaklanıyor.^[1] Bu araştırmada sanal gerçeklik ile katılımcılar çeşitli ortamlarda gezintiye çıkarılıyor. Katılımcılar bir süre normal hayatına devam ettikten sonra sanal gerçeklik kaskları ile yeni bir gezinti yapılıyor. Bu yeni gezilen ortam daha önceki ortamdan farklı. Örneğin birisi ev iken diğeri hastahane ortamı veya bir alışveriş mağazası olabiliyor. Fakat objelerin yerleştirilme şekilleri önceki gezilen yere benzer şekilde yapılıyor. Katılımcılar eğer önceki deneyimlerini bu deneyimden ayırt edecek detayları hatırlayamazlarsa Déjà vu deneyimi yaşıyorlar. Mesela deneyin bir varyasyonunda Déjà vu deneyimleyen katılımcılardan sonraki hareketleri (hangi yöne doğru ilerleneceğini) önceden söylemeleri isteniyor. Bu katılımcılardan bazıları önceki deneyimi tam hatırlamasa da çizdikleri rotayı hatırlıyor. Yeni deneyim farklı bir ortamda aynı rotada ilerleyince de sonraki hareketin hangi yönde olacağını önceden biliyorlar. Bu durum katılımcıların bu anı daha önceden deneyimlediklerine yönelik inançlarını pekiştiriyor.

Benim kişisel yorumum bu deneyin bu konuyu açıklamada oldukça katkıda bulunduğu yönünde. Çünkü yeni deneyimlediğimiz bir olayı, bir önceki benzer olaydan ayırt edecek detayları hatırlayamazsak ayrımı nasıl yapacağız? Peki ya çok zayıf olarak hatırladığımız için kalan eksiklikleri güncel deneyim ile tamamlarsak ne olacak? Bu durumda bir önceki olay ile mevcut olay neredeyse aynı gibi olur.

Rüyalar da çok ileri teknoloji sanal gerçeklik deneyimi gibiler. Bunun ötesinde rüyalar yapısı gereği olması muhtemel durumları da içerebiliyorlar. Mesela geçen bir rüyamda Nevşehir'deki ailemin evindeydim. Gece vaktiydi ve ev bir anda çok şiddetli bir şekilde sallanmaya başladı. Sarsıntı durunca babam hemen televizyonu açtı ve haberlere bakmaya başladı. Ben de o sırada evdekilere böyle bir sarsıntıdan sonra eğer deprem bize uzak bir yerde olduysa eyvah diyordum. Sonra tv de altta kırmızı bantta son dakika yazısı belirdi. İstanbul'da 9.3 büyüklüğünde bir deprem meydana geldiği yazıyordu. Haritada işaretli kısım Silivri üzerindeydi. Allah korusun böyle bir şey çok korkutucu ve büyüklük de gereğinden fazla. Şu an içinde bulunduğumuz şartlar altında gerçekleşme ihtimali olan ve korkulan bir durumu hedef alan bir rüya görmem gayet normal. Fakat görülen rüyanın gerçekleştiğini iddia etmek için istikrarlı bir şekilde rüyaları tutturmak gerekir. Görülen yüzlerce rüya binlerce deneyimden bir tanesinin yeni yaşanan olayla kısmen veya tamamen eşleşmesi tek başına pek bir anlam ifade etmiyor.