Öncelikle şunu söylemeliyim almak istedğin teleskoplar arasında çok fark var, fiyat açısından olmasa da kullanım alanları ve şekli farklıdır.
Herkese söylediğim bir şey var bu konuda; eğer yeni başlayan biriysen ve spesifik bir gözlem aramıyorsan, ilk olarak refraktörlü (mercekli) teleskop seçeneğini denemelisin. Teleskop ile gözlem işi kolay değildir, çabuk sıkar insanı, istediğin görüntüyü yakalamak için bazen saatlerce uğraşırsın, sonuçta istediğin de olmaz, başlarım bu işe dersin ve camın önünde kurulu bir şekilde ev eşyasına dönüşür zamanla.
Peki neden refraktörlü teleskop? Bu tip teleskopların sonunda bir mercek bulunur, ışığı toplayıp göze iletir. Tüp şeklinde kapalı bir silindir gibidir. Mercek içeride sabit olduğu için, oynamaz, bakım gerektirmez, omzunuza atıp, dağ bayır bile gezebilirsiniz. Uzmanlar tarafından mükemmel bir şekilde ayarlanıp, yerleştirildiği için görüntü kalitesi (göreceli) çok iyidir.
İyi güzelmiş o zaman bundan alayım diyorsan, bilmen gereken bazı noktalar da yok değil. Ne kadar çok ışık girerse teleskopa, o kadar uzaktaki cisimleri görme şansın artar. Açıklık büyük olsun diye, merceği büyük alayım diyorsan; örneğin 4" veya 6" yapayım dersen, bankadan kredi çekmen, evi de ipoteklemen gerekir. Yani 4" altı refraktörlü teleskop alıp, nebula, galaksi falan gözlemlemeye çalışmak, mikroskop ile Ay'a bakmaya çalışmak gibi olur. Bu tip teleskoplarla, kendi güneş sistemimizin içinden rahatlıkla geçebilirsiniz. Madem konuyu açtık, bir kusura da değinmek isterim, o da ışık merceğin içinden geçerken farklı renklere kırılabiliyor. Yani gezegenlerin kenarlarını yeşil veya sarı renkte görebilirsiniz. Bana sorarsanız, bir amatör için çok da büyük bir kusur değil. (Apakromat ile bu iş çözülür ama, girmeyelim şimdi o konuya)
Gelelim reflektörlü (aynalı-yansıtmalı) teleskoplara. Yeni başlayanlar için puzzle gibidir. Düzgün bir kılavuzu yoksa kumazsınız bile. Forumlara, teleskop aldım bir şey göremiyorum diye yazan çok gördüm çünkü. Ben de ilk seferinde elime yüzüme bulaştırdım, yalan yok.
İyi taraflarından başlayalım, reflektörlüler ucuz. Çünkü ışığı yansıtan nesne bildiğimiz ayna. Mercek maaliyeti yanında devede kulak olduğu için, devasa boyutlarını rahatlıkla karşılayabilirsiniz. 3-4" refraktörlü teleskop parasına, 12-14" reflektörlü (aynalı) teleskobu eve götürebilirsiniz. Uzak cisimler için aynalı teleskop şart tabiki.
Sıkıntılı tarafları; birincisi, kurmak zordur, yeni başlayanlar için işkenceye dönüşebilir. Aynada toz birikmesi olur, temizlik şart ama aynayı silmeyi bi kenara bırak dokunmaman gerekir. Kendi başına yapmaya kalkmak, saatli bombanın yanlış telini kesmeye eşdeğer olur ki, bir de iyi para verdiysen vay haline. İkincisi, dipteki aynayı ayarlaman gerekir, bunda sıkıntı yok "kolimasyon" ayarı yapacaksın. Sıkıntı, teleskopu her taşıdığında bu ayna hareket edebilir. Ayarlaman gerek ama %100 başarı sağlaman imkansız. %97 ulaşabileceğin en iyi değer olur.
Sonuç: Maksimum 3" refraktörlü (mercekli) teleskop al. İlerde ben şuraya da bakmak istiyorum aga, dersen ve hoşuna giderse gözlem yapmak, reflektörlü (aynalı-yansıtmalı) teleskoplara geçersin. Benim nacizane görüşüm bu şekildedir.
