Kara delikler kaç boyutludur?

Bu konuda daha önce de paylaştım kara delikler iki boyutlu olabilir. Nedeni kara deliklerle ilgili entropi hesabı. Ama önce şunu ifade edelim. Kara delikler kütle çekimi belli bir eşiği aşınca çöken evren bölgeleridir diyebiliriz.

İki boyut meselesine gelirsek neden iki boyutlu olabilir kara delikler. Stephen Hawkingin keşfettiği şekilde kara deliklerin entropisinin hesaplanırken entropi oranı kara deliklerin (üç boyutlu) hacmi ile değil (iki boyutlu) yüzey alanı ile orantılı çıktığı belirtiliyor. Bu nedenle kara deliklerin çökmüş evren bölgeleri olarak iki boyutlu olma olasılıkları ortaya çıkıyor.

Kara delikleri görmek mümkün değildir. Çünkü içine yansıtılan ışık bile güçlü kütle çekim etkisi nedeniyle geri dönemez. Yani ışığı bile hapsederler. Bu nedenle kara delikler simsiyah alanlardır ve arkasını da görmek gibi bir şey de söz konusu değildir. Kara deliklerde zaman da çöker ve işlemez.

Burada insanları yanıltan nokta şurası. Normalde biz bir cisme ışık tutunca onu ışığın aydınlattığını ve böylece gördüğümüzü sanırız. Ama bu doğru değildir. Görmek için ışığın bir cisme ulaşıp bize geri dönmesi yansıması gerek. Bu olmazsa görme eylemi gerçekleşemez yani o cismi göremeyiz.

Karadelik aslında birden fazla kısımdan oluşur bu anlamda neredeyse yıldız gibidir ancak bizim "zamanı durdurur", "ışığı geri yansıtmaz" dediğimiz kısım karadleiğin olay ufku denilen kısmıdır ve bu kısım iki boyutludur: Eğer bu kısım 3 boyutlu olsaydı hacmi olurdu hacmi olsaydı tekillik olmazdı, kütlenin sıfır hacimde hapsolması yoğunluğunun sonsuz olmasına neden olur ve bu da denklemlerini çözemeyeceğimiz bir yapıya yani tekilliğe bizi götürür. Tekillikte bildiğimiz kanunların nasıl çalıştığını tam bilmiyoruz ancak Hawking'e göre termodinamik yasaları tekillikte bile çalışıyorlar bu nedenle Hawking, kardeliklerin de entropi yasaına tabi olduklarını ileri sürmüş ve zamanla yok olduklarını ifade eden bir denklem türetmeyi başarmıştır, bu denklemin CERN'de doğrulandığını söyleyebiliriz^[1]. İKi boyutlu olsa bile karadeliğin bir momentumu var kendi ekseni etrafında dönebilir o zaman da çekimi 3 boyuta yayılır.