Kapitalizmin kötü bir sistem olduğu görüşünü kabul ediyor musunuz?

Bence kapitalizm iyi niyetli bir sistem gibi görünse de aslında çoğu zaman insanları ve dünyayı hiçe sayan bir yapıya dönüşüyor. İnsanların özgür olmasını, kendi hayatlarını kurmasını destekliyormuş gibi duruyor ama gerçekte büyük bir kısmı için adil bir oyun alanı yaratmıyor. Zenginle fakir arasındaki uçurumu daha da büyütüyor, fırsatlar eşit dağıtılmıyor.

Bir yandan “herkes kendi emeğinin karşılığını almalı” diye düşünebilirsin ama diğer yandan bu sistemde çoğu insanın başlamadan yarış dışı kaldığını görmek insanı hüzünlendiriyor. Eğitim, sağlık, temel ihtiyaçlar bile bazen parayla doğru orantılı hale geliyor ve bu da insanları çaresiz bırakıyor.

Ayrıca kapitalizm çoğu zaman doğayı sömürüyor, çevreyi umursamadan kısa vadeli kâr peşinde koşuyor. Çalışanları da çoğunlukla sadece birer üretim aracı gibi görüyor, insani değerlerden uzaklaşılıyor. İnsanlar birer sayıdan ibaret oluyor bazen.

Tabii ki kapitalizmin getirdiği yenilikler, fırsatlar ve özgürlükler var ama bunlar çoğu zaman yalnızca seçkin kesimler için geçerli oluyor. Bu yüzden ben kapitalizmi kötü bir sistem olarak görüyorum; çünkü temel insani değerlerin, eşitlik ve adaletin önüne geçiyor.

İçinde bulunduğumuz sistem hangi kriterlere göre iyi ya da kötü olarak değerlendirilebilir.

Denenmiş ya da bilinen diğer sistemlerle karşılaştırılabilir. Ancak burada üzerinde durmamız gereken şey, insanlık olarak ulaştığımız evrensel etik insani değerlerin sistemdeki yeri kriteri....

Bir çok düşünürün kapitalizmi eleştirerek kötülemesinin en önemli nedenlerinden biri, sistemin merkezinde kapital in oluşu. İnsanın değil. İnsan, kapitale hizmet eden araç konumunda. Temel olan, özne olan kapital, sermaye. Kişiler her an sistemin temel amacı için harcanabilir.

Sosyal yaşam, insanı merkeze alıyorsa toplum ferdi birey olabilir. Fert birey olabilirse sosyal bir toplum olabilir. İnsanlar menfaatleri için bir arada bulunduklarında, gelir miktarı statü farkına neden olduğunda, bireyin değeri meta ile belirlenmeye başladığında sistem sürdürülebilir olmaktan çıkar. Sistemi oluşturan yapılar kendi içine çökmeye başlar.

Kendi zamanının ihtiyaçlarına (insan gücü ihtiyacı vs) cevap veren sistemler de uzun dönemli işledi. Köleliğin yasal olduğu dönemler vardı ve hiçkimse kölelik sisteminin kalkması gerektiği açıktan ifade edilemezdi belki de. Düşünülemezdi bile. Ancak sosyal yapı CANLIDIR. Ve biz istesek de istemesek de değişir. O dönem nasıl değişmesi düşünülemiyor idiyse, şu anki sistem için de bu aynı şekilde geçerli.

Aslında merkezinde insan olmayan hiçbir sistem sürdürülebilir olmayacaktır.

Merkezinde GELİŞİM olmayan hiçbir sistem doğrudan insana hizmet etmeyecektir.

Bunlar ütopik gelebilir, ancak bir zaman aslanlarla savaşıp ölen gladyatörlerin eğlence amacıyla izlendiği sosyal normlardan, hayvan haklarını tartışan norm lara gelebildiysek, daha da ileri gidilecektir.

Evet, kapitalizmin kötü bir sistem olduğunu düşünüyorum. Bunu şöyle açıklayabilirim. Evinizde ailenizle birlikte yaşıyor olduğunuzu ve kaynaklarınızın yenilenemeyecek şekilde sınırlı olduğunuzu düşünün. Ne yaparsınız? Evet, faydalı ve faydasız şeyleri belirler, kaynaklarınızı olabilecek en uzun sürede tükenecek ve sizi en uzun süre idare edecek şekilde bir düzen belirlersiniz. İnsanlık olarak, sınırlı kaynakları olan bir dünyadayız ve eğer sürdürülebilir bir yaşam biçimini meydana getiremezsek, gelecekte daha kötü ve daha kötü şartlar olacak. 150 milyon sene içinde dinazorlar kendilerini yok edecek göktaşını izleyip engelleyebilecek bir şey üretemediler. Biz insanlar da kaynakları sınırlı bir gezegende ve tamamen güçlü'nün sömürünün başında olduğu, bu şartların devam etmesi için savaş ve kitlesel ölümler dahil olmak üzere her şeyi sınırsızca kullandığı bir sistem kapitalizm. Üstelik insanları sadece bu düzene eklemlendirecek bir eğitim sistemi, hukuk sistemi, ekonomi sistemi var. Karşı olanları en kötü ihtimalle savaş ile yok ediyorlar. Bütün bu çekişmeler içinde zaten sınırlı olan ve asimetrik bir şekilde yok oluşa doğru ilerleyen dünyamızda insanlığın varlığından söz edilemez. Doğru olan tüm insanların yatkınlıklarına göre eğitilme, bilimsel gelişmelere katkıda bulunabilme, tüm insanların hür ve insani koşullarda yaşayabilme ve geleceğimizi bu halde otomatik olarak 'kurtarabilme' ihtimaline destek vermeye yönelik bir sistem. Suyu gerektiğinde gerektiği kadar kullanmak, daha fazla para kazanmak için daha çok tüketmeyi engellemek mesela.

Biraz fazla dağıttım evet, fakat kapitalizm de kendinden önceki sistemlerin zamanın şartları ve insanların geldiği noktaya göre güçlü olanın güçsüz kitleleri güçsüz konumda bırakacak şekilde sömürmesinden ibarettir. Ve her zaman olduğu gibi belli süreler içerisinde bu kitleler bu sistemi değiştirecek bir ayaklanma, devrim yahut iç savaş şeklinde bir çatışma ile bir sonraki sömürü sistemine geçilecektir. Krallık, hanlık, ağalık, derebeylik sistemlerinin yıkılıp başka bir üstün kitle dönüşümüne varması gibi.

Şimdi kral, ağa, derebeyi olanlar yani 'soylular' burjuva, aristokrat, asker, bürokrat, siyasi v.b dönüşümüne uğradığı gibi. Fakat en nihayetinde yine kitlelerin sömürü hali ve kendi üstünlüğünü garanti altında tutacak şekilde dizayn edilmesi devam ediyor. Kapitalizm de bu. Ne zaman bu noktaya gelir bilemiyorum, fakat nihayetinde bu noktaya gelinecek. Aklın yolu bir.