İçinde bulunduğumuz sistem hangi kriterlere göre iyi ya da kötü olarak değerlendirilebilir.
Denenmiş ya da bilinen diğer sistemlerle karşılaştırılabilir. Ancak burada üzerinde durmamız gereken şey, insanlık olarak ulaştığımız evrensel etik insani değerlerin sistemdeki yeri kriteri....
Bir çok düşünürün kapitalizmi eleştirerek kötülemesinin en önemli nedenlerinden biri, sistemin merkezinde kapital in oluşu. İnsanın değil. İnsan, kapitale hizmet eden araç konumunda. Temel olan, özne olan kapital, sermaye. Kişiler her an sistemin temel amacı için harcanabilir.
Sosyal yaşam, insanı merkeze alıyorsa toplum ferdi birey olabilir. Fert birey olabilirse sosyal bir toplum olabilir. İnsanlar menfaatleri için bir arada bulunduklarında, gelir miktarı statü farkına neden olduğunda, bireyin değeri meta ile belirlenmeye başladığında sistem sürdürülebilir olmaktan çıkar. Sistemi oluşturan yapılar kendi içine çökmeye başlar.
Kendi zamanının ihtiyaçlarına (insan gücü ihtiyacı vs) cevap veren sistemler de uzun dönemli işledi. Köleliğin yasal olduğu dönemler vardı ve hiçkimse kölelik sisteminin kalkması gerektiği açıktan ifade edilemezdi belki de. Düşünülemezdi bile. Ancak sosyal yapı CANLIDIR. Ve biz istesek de istemesek de değişir. O dönem nasıl değişmesi düşünülemiyor idiyse, şu anki sistem için de bu aynı şekilde geçerli.
Aslında merkezinde insan olmayan hiçbir sistem sürdürülebilir olmayacaktır.
Merkezinde GELİŞİM olmayan hiçbir sistem doğrudan insana hizmet etmeyecektir.
Bunlar ütopik gelebilir, ancak bir zaman aslanlarla savaşıp ölen gladyatörlerin eğlence amacıyla izlendiği sosyal normlardan, hayvan haklarını tartışan norm lara gelebildiysek, daha da ileri gidilecektir.
