Hücrelerimiz de atomlardan oluştuğuna göre, bizi canlı yapan nedir? Hem canlı hem de cansız varlıklar nasıl atomdan oluşabiliyor?

Doğada "canlı" ya da "cansız" diye bir ayrım bulunmuyor. Bu ayrımı yapan biziz. Cansızlıktan canlılığın oluşumunu yani Abiyogenez sürecini da göz önüne alırsak aslında organizasyonu olan ve entropiye karşı koyacak bir iç aktiviteye sahip cansız maddelerden oluşan varlığa canlı diyoruz. Yani aslında canlılık, bu özelliklere sahip olacak şekilde evrimleşen bir cansız maddeler grubu. Canlılık, aslında cansız maddeler altında kategorize edeceğimiz bir özellik. Cansız maddeler de (daha doğrusu bildiğimiz anlamda maddeler de) atomlardan oluştuğuna göre çok şaşılacak bir durum yok.

Selam. İlk önce atom kavramını anlamak gerek...

"Atom, bilinen evrendeki tüm maddenin kimyasal ve fiziksel niteliklerini taşıyan en küçük yapı taşıdır." İşte bu açıklama aslında atomdan oluşmanın sadece canlı varlıkların değil tüm maddelerin özelliğidir. Dünyada atomdan oluşmayan madde bulamazsın.

Canlı ya da canlılık nedir sorusuna gelirsek buna cevap vermemiz zor. Kaynaklardaki videoda zaten canlılık ve yaşam kavramlarının farklı açıklamaları bulunmakta.

Aynı zamanda canlıların ortak özelliklerinde "hücresel yapı" bulunmaktadır, atomsal yapı değil. Bu konu hakkında 4. kaynakta bir TED Talks konuşması bıraktım. Umarım yardımcı olabilmişimdir. :)

Sorunuzda (gördüğüm kadarıyla) yanlış bir düşünce var. Bir bütün, kendisini oluşturan parçaların özelliğinden başka bir özelliğe sahip olabilir. Bu öbekteki safsatalar (yanılgılar) bütünleme ve indirgeme safsatalarıdır. Bütünleme safsatası, bir bütünün her parçası ya da bazı parçaları için geçerli olanın, bütünün kendisi için de zorunlu olarak geçerli olacağını varsaymaktan oluşan hatadır. Ve bir mantık hatasıdır.

Sorunun cevabı ise: Hiç bir şey.

Modern tanımlamada canlı ile cansızın özünde birbiriyle tamamen aynı olduğu gerçeği yatmaktadır ve bilim insanlarının büyük bir kısmı bu gerçeği kabul ederler. Canlı ve cansızlar arasında, hiçbir fark bulunmaz. Daha fazla bilgiyi Evrim Ağacı'nın şu makalesine giderek öğrenebilirsiniz.

Bildiğimiz ve gördüğümüz dünyadaki, evrendeki bütün maddeler atomlardan oluşur. (karanlık maddeyi biraz ayrı tutacağım, bu olay hakkında benim de çok bilgim yok).

Bu sorunun cevabını verebilmek için öncelikle canlı ve cansız ayrımını yapmak gerekiyor. Canlı varlıklar kendi vücut bütünlüklerini bir süre korumak için enerji üretebilen ve bu enerjinin bir kısmını ise vücut bütünlüklerini korumak için kullanan varlıklardır. Örneğin hücre zarının bütünlüğünü koruyacak kadar enerji üretemeyen paramesyum ölmüştür. Ya da beyin, kalp ve solunum fonksiyonlarını yerine getiremeyen insanlar ölmüştür.

Demir bir plaka demir atomlarından oluşur, kendi yapısını korumak için bir enerji üretmez. Bu nedenle cansızdır.

Bir hücre zarı kabaca iki tabaka fosfolipid ve aralarında bulunan kolesterol ve karbonhidratlardan oluşur. Yani hücre zarının yapısında bulunan maddeler aslında bir moleküller ve atomlardır.

Britannica ansiklopedisi

Learn Biology

Bu görselde gördüğümüz ise fosfolipidin kabaca yapısını gösteriyor.

Yani canlılar hücrelerden oluşur, maddeler atomlardan oluşur şeklinde okullarda kabaca öğretilen bilgi kafa karışıklığına yol açıyor. Biz de atomlardan oluşuyoruz. Sadece canlıyız. Şu an bu yazıyı yazmamı sağlayan şey bir dizi biyokimyasal süreç aslında.

Bir örnekleme yapalım. Örneğin sen bir resim çiziyorsun. Resmi çizerken çizdiğin çizgiler aslında noktalardan oluşuyor. Ama sen bunu algı olarak çizgi olarak görüyorsun. Çünkü senin insan olarak gözün çizgiyi oluşturan noktaları göremiyor ve sen sadece çizgiyi görüyorsun. Bu şekilde resmini tamamlayıp örneğin bir köpek resmi ortaya çıkarıyorsun. Çıkan resim de bütün olarak noktalardan oluşuyor aslında ama ortaya çıkan şey bir köpek resmi bütünsel anlamda. Dolayısıyla canlılıkta da atomların bir araya gelmeleri amino asitleri, amino asitlerin bir araya gelmeleri protetinleri, proteinlerin bir araya gelmeleri hücreleri, hücrelerin bir araya gelmeleri organları ve son olarak da hepsi birleşip seni oluşturuyor. Doğrusu evrimin bütünsel tasarımlar ortaya çıkarıyor olması örneğin bir aslan bir zürafa bir fil veya bir güvercin gerçekten büyüleyici bir durum. Çünkü bir hücre veya bir tek hücreli veya bir başka mikro yaşam unsuru ortaya çıkması tamam ama bunların bir araya gelip organize olup tıpkı senin noktalardan bir köpek resmi çözebilmen gibi bütünsel tasarımı olan bir aslanı ortaya çıkarmış olması (milyonlarca yılda bile olsa ) gerçekten inanılmaz ve büyüleyici bir durum.