Evren sizce tasarlanmış mıdır yoksa rastgele mi olmuştur ?

Her hangi bir şeyin tasarım mı, kendiliğinden mi olduğuna karar verebilmek, öncelikle yeterli bir kavrayış, analiz, tanımlama gerektiriyor. Evreni anlama, kavrama, analiz edebilme konusunda net olarak tasarımdır, ya da değildir diyebileceğimiz seviyede değiliz malesef. Bazılarımız bilebildiğimiz, elde edebildiğimiz bulgular üzerine yorum yapıyor, kimilerimiz de bilmediklerimiz üzerine yorum yapıyor. Yani yüzde 4ünden haberimiz olduğu, halen anlamaya uzak olduğumuz madde evreni, ve geri kalan da kara enerji ve kara maddeyi düşünürsek, bütünsel net bir çıkarımda bulunmanın uzaklığını anlayabiliriz. Bilindik deterministik işleyiş bile, henüz neden arka planını tam olarak anlamaya uzak bir karmaşıklığa sahip. Bu bir. İkincisi de, kuantum mekaniğinin anlaşılamaz yapısı. Burada bizim klasik bakış açımız bir duvara çarpıyor. İşte olasılıklar okyanusunu tanımlama çabası üzerinden, rastgeleliği merkeze koyarak evren rastgele oluşmuştur diyen bilim insanları var. Ancak biliyoruz ki, bu öznel bir çıkarım. Anlamaya uzaklık açısından en çaresiz kaldığımız alan da parçacık düzeyinde karşımıza çıkıyor. Biyolojinin oluşumu, beyin gibi veri işleme aracının, zihin gibi biyoloji üstü sonuçların varlığına dayanarak, maddeyle tam olarak açıklanamayan fenomenler merkezinde, tasarım olamaz diyen görüşler de var. Burada da açıklayabiliyor olduğumuz, tam olarak anladığımız bulgular üzerine yapılmış bir tanım görmüyoruz. Şimdilik biyoloji üstü. Şimdilik açıklanamaz. Bir de her açıklanamazlık üzerine tasarım argümanı kurarsak, her açıklamada tekrar tekrar geçersizleşecektir.

Anlıyoruz ki, tasarım ya da değildir demek, öznel bir çıkarım, hatta yargıya yaklaşan bir çıkarım olacaktır. Her yönüyle anlamış, kavramış olsaydık, evren için tasarım mı değil mi diye tartışmıyor olurduk.

Bilmediklerimizin farkındalığı, bilecek olduklarımızın basamağı galiba her durumda.