Eski insanlar güneşin, ayın yuvarlak olduğunu göre göre, bile bile neden dünyanın düz olduğunu düşündüler?

Günümüzde yaşayan ve sayıca hala büyük bir nüfusa sahip insanlar nasıl bazı dini metinlerdeki bilgilere dayanarak "deve sidiğinin faydalı olduğuna" "acve hurması yiyene fare zehiri etki etmez" gibi bilgilere inanıyorlarsa ve hatta bunları yaparak hayatlarını tehlikeye atabiliyorlarsa bahsettiğiniz konu da aynı şekilde. Sonuç olarak bilimin ışığının değmediği her yer karanlıktır. Geçmiş veya gelecek fark etmez.

Eski insanlar ayın ve güneşin yuvarlak olduğunu doğrudan görebiliyorlardı. Yani doğrudan görebildikleri şeylere inanma konusunda daha iyilerdi. Ay ve güneş çok parlak ve ayak basılamayacak bir yerdi. Bu nedenle dünyanın da onlar gibi olduğunu düşünemediler. Zira ne ay ne de güneş üzerinde benzer bir canlılık izi görünmüyordu.

Aslında insanlar için daha zor olan yuvarlak bir dünyada nasıl oluyor da kimse aşağı düşmüyor sorusunun bir cevabının olmamasıydı. O zamanlar için mekanik bilimi yeterince gelişmemişti ve yer çekimi için bir teori kimsede bulunmuyordu.

Havada duran yıldızlar, güneş ve ay'ın da sadece melekler tarafından bizi aydınlatması için taşındığı fikri vardı. Bu fikir 16. YY'a kadar güncelliğini korumuştur.

Eski kitaplardan Erzurumlu İbrahim Hakkı'nın eserlerine bakarsanız, daha yeni olmasına rağmen gökyüzündeki cisimler hakkında benzer şeyleri söylediğini görebilirsiniz.

Orta Afrika çöllerinde yaşayan kabileler üzerinde yapılan araştırmalarda ilk defa tam mavi rengi gören kabileler bu renge yeşil demişlerdir. Çünkü gerçekten maviyi gördükleri tek yer gökyüzüdür ve gökyüzü mavisi ile yeşil rengi birbirine karıştırmış durumdadırlar. Onlar için ikisi de aynı renktir. Tam deniz mavisini gördükleri zaman ise ona da yeşil demişlerdir. Bunun sebebi kendileri için doğrulanacak tam bir referans kaynağı olmamasıdır.

Bir diğer örnek olan araba örneğinde, ilk benzinli arabayı ve buharlı treni gören insanlar bunun olamayacağını ve atsız hareket eden bu araçların ancak bir sihir veya göz aldatması ile hareket ettiğini düşünmüşlerdir. Ankara Tren Garı'na ilk kez buharlı tren geldiğinde insanlar treni beslemek için saman ve ot getirmişlerdir.

Şimdi bile dünyanın düz olduğuna inanan milyonlarca insan vardır. İnsanlardaki bu "cognitive bias" olarak bilinen muhakeme ön kabullerini kırmak oldukça zordur.

İnsanların bu billişsel sınırlama problemlerini tanımlayan listeye ekte ulaşabilirsiniz.