Diş macunlarındaki flörürün uzun dönem zeka geriliği yarattığı doğru mu ?

Her şey zehirdir; önemli olan dozdur diyerek başlamak isterim.

Flörürün 2 formda alımı mevcut: Sistemik ve Topikal. Sistemik flörür içme suyundan ya da flörür tabletlerle vücuda alınan flörür tipi. Topikal flörür ise diş macunları, flor vernikleri gibi dışarıdan alınan sistemik dolaşıma girmeden lokal olarak uygulanan flörür tipi. Ama tabi diş macununu ya da flor verniği direkt yutarsanız sistemik tip flor almış olursunuz o başka.

Şimdi gelelim dişe neden flor uygulamak istiyoruz. Amelogenezis sırasında sistemik flor veya sürme sonrası maturasyonunu tamamlamamış mineye topikal flor uygulaması ile hidroksilapatit kristalindeki bütün hidroksil grupları yerine flor geçip florapatit [Ca10(PO4)6F2] oluşabilir. Ama doğada genellikle hidroksil gruplarının bazıları ile florun yer değiştirmesi ile florhidroksilapatit [Ca10(PO4)6 (F,OH)2] oluşmaktadır. Florapatit ve florhidroksilapatit oluşumu kristalin iç stresini düşürür ve kristalin asit ataklarında çözünme direncini arttırır. Bu da çürük oluşum hızını düşürür.^[1] Fazla doz flor ise dental florozis ve IQ düşüklüğüne sebep olabilirliği üzerine bir çok çalışma var. İçlerinden bazıları; Özellikle Çin ve Hindistan gibi içme sularında yüksek flor bulunan ülkelerde sistemik flor ve IQ ile ilgili çeşitli çalışmalar yürütülmüştür. İnsanlar üzerinde yapılan bu epidemiyolojik çalışmalar değerlendirildiğinde, Hindistan’da yaşadıkları bölgelere göre, 10-12 yaşlarındaki çocukların düşük (0,5 ppm’den az) , normal (0,5-1,5 ppm) ve yüksek (1,5 ppm’den fazla) flor içeren su tüketimleri sonrası florozis ve IQ seviyeleri değerlendirilmiştir. Yüksek flor grubunda dental florozis ve düşük IQ görülme sıklığı daha fazla bulunmuştur. Düşük ve normal flor seviyesinde su tüketenlerin IQ seviyesi arasında anlamlı fark bulunmamıştır^[2]. Hindistan’ın başka bir bölgesinde yürütülen çalışmada düşük flor seviyesi ve yüksek flor seviyesi bulunan suların tüketimi sonrası 8-12 yaş çocukların dental florozis bulunma durumu, IQ seviyeleri, beden kitle indeksleri değerlendirilmiştir. Yüksek flor seviyesi bulunan bölgedeki çocukların IQ seviyeleri daha düşüktür. Yüksek flor seviyesinde hafif, orta ve şiddetli dental florozis görülürken düşük flor seviyesinde florozis hiç bulunmamaktadır. Florun yanı sıra annenin hamileliği süresince beslenmesi, ebeveynlerin eğitim seviyesi, mesleği ve çocuğun Ergin & Eden 2017 beslenme şeklinin IQ seviyesinin gelişiminde önemli yer tuttuğu bilinmektedir.^[3]

Varner ve arkadaşları, alüminyum florür (0,5 ppm) ve sodyum florürün (2,1 ppm) içme sularında kronik kullanımının beyinde belirgin morfolojik değişimlere sebep olduğunu göstermişlerdir .^[4] Zeka seviyesi ve içme suları ile idrarda saptanan flor seviyesi arasında ters bir ilişki mevcuttur. Bu nedenle, içme sularında bulunan yüksek florun çocukların zekasında gerileme ile ilişkisinin olabileceği üzerinde durulmaktadır. ^[5]

Yüksek doz sistemik flor alımının düşük IQ ile ilişkisini gösteren çalışmalar mevcut ^[4] olmasına rağmen bu çalışmalar genellikle doğal içme sularında kabul edilen optimum seviyeden daha fazla seviyede flor bulunan Çin, Moğolistan ve İran gibi ülkelerin fakir ve kırsal topluluklarında yapılmıştır ve ayrıca bu çalışmalarda ebeveynlerin eğitim düzeyleri, sosyoekonomik durumları, hava-su kirliliği gibi etkileyici diğer faktörler değerlendirilmemiştir. Bu çerçevede IQ seviyesi ve içme suyundaki flor seviyesi arasında ilişkinin bu çalışma sonuçlarına göre kurulması şüphe uyandırmaktadır. Dolayısıyla böyle bir ilişkinin mevcut olduğunu göstermek için flor konsantrasyonunun yanı sıra IQ üzerine etkili diğer faktörlerin de değerlendirildiği daha detaylı yeni çalışmalara ihtiyaç vardır.

Sonuç olarak, dişhekimliği uygulamaları açısından değerlendirdiğimizde, diş çürüğünden korunmada flor, doğru teknik ve doz ile uygulandığında bireyler ve toplumlar için yarar sağlayacağı bilinen en etkin ve güvenilir ajandır.

Ayrıca toksisiteye ulaşmak için tüm tüp diş macununu yutman gerekir. Günlük kullanılan diş macunları topikal olarak kullanılıp tükürükle atılır. Ha dersen ki diş macunlarının tatları çok güzel hele ki çocuklar için üretilenlerin. Çocukların bu macunları yememesi hususunda evebeynler dikkatli olmalıdır. Aksi taktirde overdose florür alımı gündeme gelebilir.

Kısacası günlük diş macunlarından topikal alınan florür IQ düşürmez. Dişleri florürlü macunla temizlemek çürük riskini azaltır. Her gün iki defa fırçalayın diyor ve yazıma son veriyorum. Mutlu gülüşler!