Bir bitkiyi yerken diğer bitkiyi süs olarak kullanmak türcülük değil mi?

Hayır. Bir bitkiyi yemek, diğerini süs olarak kullanmak türcülük değil. Türcülük, ahlaki değerlendirmede sırf tür aidiyeti yüzünden, hissedebilen canlıların çıkarlarını sistematik olarak daha az değerli saymak demek. Bitkilerdeyse acı deneyimi, yani öznel bir zarar görme kapasitesi yok; dolayısıyla bitkiler arası tercih, tür temelli bir haksız ayrımcılık kategorisi değil.

Şunu netleştirerek devam edeyim: Ahlaki tartışmanın merkezinde deneyimleyebilen bir özne var mı sorusu duruyor. Sinir sistemi, nöral bütünleşme ve nosisepsiyon olmadığı için bitkilerde bilinçli acı çekme kapasitesi bulunmuyor. Yani, zarar kavramını öznel bir ıstırap olarak tanımladığımız düzeydeyse, bitkilere doğrudan ahlaki zarar vermekten söz edemiyoruz. Bu noktada, "Bitkiler de canlı, o hâlde onları yemek de 'etik dışı'" iddiası kulağa dengeli gelse de, sinirsel alt yapının yokluğuyla birlikte dayanağını kaybediyor.

İnsan-merkezci önyargı meselesindeyse… Hissedebilir hayvanların çıkarlarını, yalnızca "insan değil" oldukları için geri plana atmak açık türcülük. Keza, iki bitki türü arasında "şunu susuz bırakayım, çünkü türü hoşuma gitmiyor" demek bile, teknik anlamda türcülük değil; çünkü ortada deneyimleyen bir öznenin çıkarları yok. Burada asıl ahlaki eksen, ekolojik etkiler, kaynak kullanımı, karbon ve arazi ayak izi, biyoçeşitlilik üzerindeki sonuçlar. Yani, bir bitkiyi yemek ve diğerini süs yapmak, türcülük kategorisi yerine çevresel israf, sürdürülebilirlik ve gıda adaleti başlıkları altında tartışılmalı.

Sonuç olarak da, bitkilerle ilgili seçimlerinizde ahlaki değerlendirme, acı çekebilen canlıların çıkarlarıyla doğrudan kesişmediği için türcülük kavramına girmiyor. Haliyle, etik odağı doğru yere çevirmek daha tutarlı: Hissedebilir hayvanlardan kaçınmak, bitkisel gıdaları çevresel açıdan daha verimli üretmek ve süs amaçlı tüketimi israfı artırmayacak biçimde sınırlamak, gerçek dünyada fark yaratan yaklaşım.