Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Bekir Kadak
Bekir Kadak
2,262 UP
Üye
1

Bilim hakkında kararlar neye göre verilir?

185 görüntülenme
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Merve Arıcıbaşı
PhD Veterinary Sciences

Bilimin temelleri felsefenin içinde Aristo ile mantığın, çeşitli eser ve icatlarla Antik Yunan düşünürlerinin çalışmalarıyla atıldı. 18. yy Aydınlanması'na kadar çoğunluğunu teologların oluşturduğu felsefeci ve bilim adamları ve ilk üniversiteler gibi bilim kurumları kurulmuş olsa da bilimin modern zananlarda sahip olduğu saygınlığı henüz yoktu. Insanların asırlardır yaptığı düşünme sayesinde çağımızı her alanda yeniden doğuran; düşünmede Aydınlanma (Rönesans), sosyal ve siyasal davranışlarda Fransız Devrimi ve ekonomide Endüstri Devrimi'yle 18. yy'dan itibaren yeni bir düzen gelişti. Bilim de bu düzen içinde anlam ifade eder ve günümüzde felsefeden ayrılmış olduğu tartışılmaktadır. Bununla birlikte bilim felsefesi yine de bilim kuramlarını tartışmaya devam eder. Ayrıca bilimsel etik, bilim ile yalancı bilimin (pseudoscience)ayrımı da bilim felsefesinin konuları arasındadır.

Bilimde kurumsallaşma devlet güdümlü ve destekli yarı özerk üniversite ve enstitülerle sürdürülür. Uluslararası, bağımsız bir bilim otoritesi kurum olarak yoktur.

Tüm Reklamları Kapat

Bilimsel bilgi araştırma enstitüleri, üniversiteler gibi krumlarda yapılan çalışmalarda ve yayın ilkesine göre değerlendirilir. Düşünce veya hipotez, gözlem ve deneylerle ispatlanarak tartışmaya açılır. Tartışmaya açmak yayın yapmakla mümkündür. Uluslararası hakemli dergiler bu yayınları alır, inceler, bilimsel bilgiye uygunluğunu değerlendirir ve hakemlerin eleştiri ve katkılarıyla yayına uygun hale getirir ve yayınlar. Bu yayını destekleyici veya eleştirici ne kadar çok başka yayın olmuşsa, yani alıntılanmışsa bu yayın o kadar değerli ve ilham verici olarak yükselir, belki yeni fikirlere yol açar.

Bu arada bilimsel bilgini değerlenditilmesinde 3 temel konsept de önemlidir.

Tüm Reklamları Kapat

1) yanlışlanabilirlik

2) 3R kuralına uygunluk

3) "correlation is not causation" olarak bilinen "arasında korelasyon olması ana sebebi olduğu anlamına gelmez" mottosu. Korelasyonun analitik olarak incelenmesi ve 3R kuralına uygun test edilmesi gerekliliği.

Bilimsel bilginin degerlendirilmesinde 3R kuralı:

1. Repeatability (tekrarlanabilirlik): ayni kosullari olusturdugunuzda ayni sonuclari veriyor olmasi.

2. Replicability (çoğaltilabilirlik): ayni kosullari farkli lokasyonlarda ve çok sayida uyguladiginizda ayni sonuclari veriyor olmasi.

3. Reproducibility (yeniden üretilebilirlik): baska olcum sistemleriyle yine farkli lokasyonlarda, cok sayida uygulama mumkun mu ve ayni sonuca ulasilinabiliyor mu?

Rönesans, Sanayi ve Fransız Devrimleri'nin etkisiyle şekillenen günümüzde hukuk, gazetecilik, demokratik siyasi idare gibi kavramlar bilimin değerlendirilmesinde rol oynamaktadır. Günümüzde bilim üreten üniversite ve benzeri kurumların denetimi ve anlaşmazlıkları hukuğun konusudur. Örneğin fikir hırsızlığı, bilimsel makale veya tezde tahrifat, intihal gibi durumlarda hukuki süreç devreye girer. Veya yine mahkemelerde bilirkişi raporlarının üniversite ve araştırma kurumlarından alması; mahkemeye intikal eden pseudoscience benzeri uygulamaların (kırık-çıkıkçı, üfürükçülük gibi) sonucu vakalarda tıp doktorunun bilirkişi görüşünün geçerliliği gibi örnekler bilimin hukukça tanınması ve emsal teşkil etmesine örneklerdir.

Tüm Reklamları Kapat

Gazetecilikte de bilim gazeteciliği gibi branşların gelişmesi, bilimsel tartışmaları okuyuculara ulaştırması yine bilimin meşruiyetinin ve değerinin bir gösyergesidir.

Devletler ve siyasi otoriteler de eğitimde, hukukta ve vatandaşlar arasında bilimin esas alınması ve bilime uygun çalışılmasını sağlamakla yükümlüdür ve bunu altına imza attıkları uluslararası anlaşmalar, şeffaf politikalar ve çağdaş düşünmeyi desteklemekle sağlar.

Bu 200 yıllık tecrübenin gelecekte bilimi ve bilim felsefesini nasıl şekillendireceği ve kurumların ne yönde evrileceği de zamanla ortaya çıkacaktır.

106 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Bilim Felsefesi. (29 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 29 Eylül 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
2
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Sorulara Dön
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Yere Düşen Yemeğe Mikroplar Kaç Saniyede Bulaşır?
Yere Düşen Yemeğe Mikroplar Kaç Saniyede Bulaşır?
Soğukta Kas Tutulur mu?
Soğukta Kas Tutulur mu?
Uzayda Yaşam Dibimizde Olabilir mi?
Uzayda Yaşam Dibimizde Olabilir mi?
Evinizde Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (CERN) İnşa Edin!
Evinizde Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (CERN) İnşa Edin!
Mars, Yaşama Dünya'dan Daha Uygun Olabilir mi?
Mars, Yaşama Dünya'dan Daha Uygun Olabilir mi?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close