Bebekliğimde yaşadığım bazı olayları gerçekten hatırlıyor muyum yoksa beynimin bana bir oyunu mu?

Hipokampus bölgesi genel anlamda hafızayla, yön bulmayla alakalı bir bölge. Ancak "bütün hafızanın" tam olarak yerini bilmiyoruz. Beynimiz (özellikle sol lobu), "sahte anılarla" boşlukları doldurmaya bayılır. Yani hiç yaşanmamış anılar tarafından bizi kandırabilir. Temel olarak hafıza mekanizmasının %100'ünden haberdar olmadığımız için ihtimaller üzerinde duruyoruz ancak bazı deneyler sahte anıların oluşumunu gözler önüne seriyor:

"1974’te Elizabeth Loftus ve John Palmer dilin sahte anı üzerindeki gelişimini araştırmak için bir çalışma yürüttüler. Deney iki ayrı çalışmadan oluşmuştur.

İlk testte, 45 katılımcı bir araba kazasının yer aldığı farklı videolar izlemek için rastgele atandılar. Bu videolarda çarpışma saatte 20 mil, 30 mil ve 40 mil hızla gerçekleşiyordu. Daha sonra, katılımcılar bir anket doldurdular. Ankette ‘Arabalar birbirlerine şiddetle çarptıklarında ne kadar hızlılardı?’ sorusu soruldu. Soru her zaman aynı şeyi sormasına rağmen araştırmacılar çarpışma için kullanıldıkları fiili değiştirdiler. ‘Şiddetle çarpmak’ yerine ‘çarpmak’, ‘kafa kafaya çarpışmak’, ‘darbe almak’ ya da ‘sürtünmek’ kelimelerinden biri kullanıldı. Katılımcılar çarpışma hızını ortalama 35 mil ve 40 mil arasında tahmin ettiler. Eğer gerçek hız hesaplamadaki asıl faktör olsaydı, katılımcıların düşük hızdaki çarpışmalar için düşük hız tahmini yapmaları gerekirdi. Ama katılımcılar onun yerine, çarpışmayı tanımlamak için kullanılan kelimeye göre hız tahmini yaptılar. İkinci deneyde de katılımcılara bir araba kazası videosu gösterildi ancak kritik bir manipülasyon yapıldı: Anketlerdeki laf kalabalığı. 150 katılımcı üç farklı duruma rastgele atandı. Birinci durumdakilere aynı soru ilk deneydeki gibi ‘şiddetle çarpışmak’ fiili ile soruldu. İkinci durumdakilere aynı soru ‘şiddetle çarpışmak’ fiili ‘vurmak’ fiili ile değiştirilerek soruldu. Son gruba çarpışan arabaların hızı sorulmadı. Videoda kırık cam olmamasına rağmen, katılımcılara videoda kırık cam görüp görmedikleri soruldu. Bu soruya verilen cevaplar, gösterdi ki kırık camı hatırlama durumu kuvvetli bir şekilde kullanılan fiile bağlı değil. ‘Şiddetle çarpışmak’ fiilinin kullanıldığı gruptaki katılımcıların büyük bir bölümü kırık cam görmediklerini belirttiler."

Yine farklı alanlarda sahte anı oluşumunu tetikleyen durumlar araştırılmıştır. Ancak sahte anıları "gözlemleyerek" bulabiliriz. Senin çocukluk anının sahte olduğu sonucuna varamayız. Belirsiz bir durumdur. (Bu hepimizin anıları için geçerli)

Konuyla ilgili Prof Dr. Sinan Canan'ın videosunu izleyebilirsiniz, çok güzel açıklamış.