Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Son Saçılma Yüzeyi Nedir? Foton Ayrışması Nasıl Gerçekleşir?

2 dakika
616
Son Saçılma Yüzeyi Nedir? Foton Ayrışması Nasıl Gerçekleşir?
Evrim Ağacı Akademi: Kozmoloji (Evrenbilim) Yazı Dizisi

Bu yazı, Kozmoloji (Evrenbilim) yazı dizisinin 9. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Kozmoloji Nedir? Evrenbilim Neleri Araştırır?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Eğer evren şu anda genişliyorsa, geçmişte daha küçük bir hacimde toplanmış olmalıdır. Bu sebeple, eğer zamanda yeterince geriye gidecek olursak çok yoğun ve çok sıcak bir ortamla karşılaşırız. Büyük Patlama modeline göre, evrenin hangi anında, hangi tür parçacık etkileşimlerinin gerçekleştiğini bilebiliyoruz. Şimdilik bir saniyeden bile daha kısa sürede gerçekleşen bu süreçleri bir kenara bırakalım ve evrenin birkaç yüz bin yıllık yaşına odaklanalım.

Başlangıçtaki Sert Şartlar

Evren 300.000 yıl yaşındayken, hâlâ oldukça sıcak bir durumdadır. Böyle bir ortamda fotonlar serbest bir şekilde hareket edemezler. Yani sürekli bir etkileşim halinde olduklarından ötürü, taşıdıkları bilgiyi sürekli olarak kaybederler. Bu şu demek: Eğer fotonlar serbest bir şekilde hareket edemiyorsa, buradan fotonlar yoluyla bir bilgi alamazsınız. Yani evrenin fotonlar için opak olduğu dönemini, fotonlar aracılığıyla göremiyoruz. Dolayısıyla Büyük Patlama anını görmek mümkün değildir. Çünkü bu andan itibaren ortaya çıkan fotonlar, aşırı yoğun ve sıcak ortamda çeşitli etkileşimlere girmişlerdir.

Bunun bir diğer örneğini yıldızlarda görebiliriz. Yıldızların çekirdeğinde üretilen bir foton, bize ulaşamaz. Çünkü çekirdek bölgesi çok yoğun olduğundan fotonlar için ortalama serbest yol çok kısadır. Bir kere etkileşime girdikten sonra artık o foton, başlangıcındaki bilgiyi taşımaz. Dolayısıyla çekirdekten foton yoluyla bilgi edinemeyiz. Fakat nötrino adını verdiğimiz ve Güneş'in merkezinde gerçekleşen füzyon reaksiyonları sonucunda ortaya çıkan bir parçacık, madde ile oldukça ender etkileşime girer. Yani Güneş'in merkez bölgelerinden yola çıkan bir fotonu yakalayamazken, nötrinoyu yakalayabiliriz.

Tüm Reklamları Kapat

Son Saçılma Yüzeyi ve Foton Ayrışması

Zaman geçtikçe evrenin genişlemesiyle birlikte buna eşlik eden soğuma, ortamı fotonlar için opak bir halden saydam bir hale getirir. Böylelikle bir noktada artık fotonlar uzayda hiçbir engelle karşılaşmadan serbest bir şekilde hareket etmeye başlarlar. Bu anın gerçekleştiği hayali yüzeye, son saçılma yüzeyi denir. İşte bu andan itibaren gelen fotonlar, kozmik mikrodalga arkaplanını (CMB'yi) oluşturmaktadır. Yani bugün CMB'ye baktığımızda gördüğümüz şey, evrenin fotonlar için saydam bir hale gelmeye başladığı anın bir görüntüsüdür.

Elbette bu süreç bir anda gerçekleşmemiştir. Kabaca 300.000 yıl ile 400.000 yıllık bir süreç arasında opaktan saydama doğru bir geçiş olmuştur. Evrenin fotonlar için saydam hale geldiği bu ortam, fotonlar için ayrışma (İng: "decoupling") dönemi olarak adlandırılır ve WMAP 2012 verilerine göre evren kabaca 375.000 yıl yaşındayken gerçekleşmiştir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Kozmoloji (Evrenbilim) Yazı Dizisi

Bu yazı, Kozmoloji (Evrenbilim) yazı dizisinin 9. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Kozmoloji Nedir? Evrenbilim Neleri Araştırır?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
30
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 7
  • Tebrikler! 4
  • Umut Verici! 3
  • Muhteşem! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • A. Liddle. An Introduction To Modern Cosmology. ISBN: 9780470848357.
  • P. Coles. Cosmology: The Origin And Evolution Of Cosmic Structure. ISBN: 9780471954736.
  • C. L. Bennett, et al. (2013). Nine-Year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe ( Wmap ) Observations: Final Maps And Results. American Astronomical Society, sf: 20. doi: 10.1088/0067-0049/208/2/20. | Arşiv Bağlantısı
  • edX. Anux: Astrophysics: Cosmology. Alındığı Tarih: 22 Ocak 2024. Alındığı Yer: edX | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/11/2024 19:34:27 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12616

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Göz
Fil
Mitler
Hominid
Sinirbilim
İklim Değişikliği
Karar Verme
Veri Bilimi
Charles Darwin
Hayvan Davranışları
Kanıt
Maske Takmak
Entomoloji
Kimya
Kırmızı
Kurt
Kelebek
Astronomi
Etimoloji
Yılan
Protein
Geometri
Arkeoloji
Pandemik
Atom
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ö. Kayalı. Son Saçılma Yüzeyi Nedir? Foton Ayrışması Nasıl Gerçekleşir?. (22 Ocak 2024). Alındığı Tarih: 5 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12616
Kayalı, Ö. (2024, January 22). Son Saçılma Yüzeyi Nedir? Foton Ayrışması Nasıl Gerçekleşir?. Evrim Ağacı. Retrieved November 05, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12616
Ö. Kayalı. “Son Saçılma Yüzeyi Nedir? Foton Ayrışması Nasıl Gerçekleşir?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, 22 Jan. 2024, https://evrimagaci.org/s/12616.
Kayalı, Ögetay. “Son Saçılma Yüzeyi Nedir? Foton Ayrışması Nasıl Gerçekleşir?.” Edited by Ögetay Kayalı. Evrim Ağacı, January 22, 2024. https://evrimagaci.org/s/12616.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close