Neandertalleri İnsanlar Yok Etmemiş Olabilir!

Neandertaller modern insanlarla bir milenyum boyunca kültürel ve seksüel olarak beraber var oldular ve 40.000 yıl önce soyları tükendi. Bilim insanları aynı zamanda bu araştırmanın, bazı bilim insanlarının düşündüğünün aksine, modern insanların neandertallerin yok olmasını hızlandırmadığını öne sürdüğünü ekliyor. 

Neandertallerin modern insanın soyu tükenmiş en yakın akrabası olduğu ve Avrupa ve Asya'da yaşadıkları biliniyordu. Yakın zamandaki araştırmalar neandertallerin modern insanlarla çiftleşebilecek kadar ilişkili olduğunu öne sürüyor. Ayrıca Afrika dışındaki herhangi birinin DNA'sının %1,5'i ile %2,1’i arasında değişen bir oranla neandertal kökenli olduğu biliniyor.

Neandertallerin ne zaman yok oldukları uzun zamandır belirsizdi ve modern insanın yok oluşlarını yokuşa sürüp sürmediği çok tartışma yaratan bir konuydu. Neandertaller Avrupa'ya modern insandan önce girdi ve önceki araştırmalar son neandertallerin İber Yarmadası'nda 35.000 yıl önceye kadar yaşadıklarını gösteriyordu ki bu Neandertallerin muhtemel olarak bir milenyum boyunca bölgeyi modern insanlarla paylaştığı anlamına geliyordu. Ancak, daha güncel araştırmalar bazı neandertal fosillerinin düşünülenden binlerce yıl daha eski olabileceğini gösteriyor. Bu, neandertallerin modern insanın yaklaşık 42.000 yıl önce Avrupa'ya varışından daha önce yok olmuş olma olasılığını artırıyor.

Bilim insanları neandertallerin ne zaman yok oldukları gizemini çözmeye yardımcı olmak için Rusya'dan İspanya'ya 40 arkeolojik siteden kemik, kömür ve kabuk örneği inceledi. Daha kesin bir tarih belirleyebilmek için örnekleri olduğundan daha genç gösterebilen organikleri çıkarma ve kemik örneklerinden gelen molekülleri süzme gibi ileri düzey yöntemleri benimsediler. Yeni sonuçlar neandertallerin 41.000-39.000 yıl önce Avrupa'dan silindiklerini gösteriyor. İngiltere'nin Oxford Üniversitesi'nde bir radyokarbon bilimcisi olan, araştırma yazarı Tom Higham şöyle söylüyor:

Bence, ilk defa, neandertallerin yok oluşuna dair güvenilir bir tarih verebiliyoruz. Bu yıllardır elimizde olmayan bir şey.

Neandertallerin yok oluşu, Karadeniz'den Avrupa'nın Atlantik kıyılarına kadar olan bölgelerde gerçekleşti. Zamanlama ve coğrafya, modern insanlarla neandertallerin 2.600 ila 5.400 yıl boyunca birlikte yaşamış olabileceklerini işaret ediyor. Bu zaman dilimi iki grubun genetik ve kültürel olarak etkileşime girmesini sağlamış olabilir. Bu bulgular modern insanların hızlıca –diyelim ki şiddet yoluyla– Neandertallerin yerine geçmediğini gösteriyor. Bunun yerine neandertallerin yok oluşunun "düşünülenden çok daha karmaşık ve uzun bir süreç" olabileceğini Live Science’a söyleyen Higham sözlerine şöyle devam ediyor:

Neandertaller ilk modern insanların kıtaya gelişiyle inişe geçen bir genetik çeşitlilik durumu yaşamış olabileceklerine dair bazı genetik kanıtlar bulunuyor. Bu onların bir süredir yavaşça yok olduğu anlamına gelebilir ancak tabi ki, kanıtlarımız bu olurken modern insanlarla neandertaller arasında uzun süreli bir çakışma olduğu yönünde.

Neandertaller tamamen yok olmamış bile olabilir, bunun yerine modern insan popülasyonları içine asimile olmuş olabilirler. Higham sözlerine ekliyor: “Neandertallerden kalma yüzde 1-2 civarında bir genetik mirasımız olduğunu biliyoruz, yani türler arası üreme söz konusu.”

Neandertaller ve modern insanlar arasında seks konusunda bir gizem de iki soyun çiftleşmesinin tepe noktasının 77.000 ila 114.000 yıl önce olduğunun düşünülmesi ki bu Avrupa'daki potansiyel türler arası üreme zamanının çok öncesinde. Ancak Higham'ın fırından yeni çıkmış bulguları gösteriyor ki türler arası üreme 55.000-60.000 yıl öncesinde gerçekleşti. Bu bilgi Avrupa'daki türler arası üreme senaryolarıyla çok daha uyumlu. Higham sözlerini şöyle tamamlıyor:

İhtiyaç duyulan şey Avrupa'daki geçiş dönemine ait insan kemiğinin geniş genetik analizi. Gelecekte bilim insanları çalışmalarını Doğu Avrupa ve Avrasya yönünde genişleterek neandertal yok oluşuna ve modern insanın dağılışı üzerine daha fazla bilgi ve örnek bulmayı hedefliyor.

Bilim insanları, bulgularını 21 Ağustos 2014 tarihli Nature dergisinin sayısında detaylandırdılar.

Teşekkür: Bu çeviri için Gizem Şentürk'e teşekkür ederiz.