Kuzey Kutbu'ndaki Buz Kaybı Geçici Olarak Yavaşlıyor!

Son 20 yıldır, insan kaynaklı küresel ısınmaya rağmen, Kuzey Kutbu buzları daha yavaş bir hızda eriyor. Bu durum, sıcaklık rekorları bir bir kırılırken ve küresel ısınmanın hızlanıp hızlanmadığına dair tartışmalar yapılırken ilginç bir fenomeni gözler önüne seriyor.

İklim modellemesine dayanan veriler, bu bulgunun insan kaynaklı deniz buzu kaybını dengeleyen "doğal iklim çeşitliliğinin" bir sonucu olduğunu öne sürüyor.

Bilim insanları, bu durumun geçici bir yavaşlama olduğunu ve beş ila on yıl daha devam edebileceğini, ancak azalma süreci sona erdiğinde ortalamadan daha hızlı bir şekilde deniz buzu kaybının yaşanmasının muhtemel olduğunu belirtiyor.

Araştırmacılar, yeni bir çalışmada 1979'dan günümüze kadar uydu ölçümleriyle toplanan iki veri setini kullanarak Kuzey Kutbu deniz buzlarındaki değişiklikleri inceledi. Çalışma, Geophysical Research Letters dergisinde yayınlandı.^[1]

Araştırmacılar, buz örtüsünün yıllık en düşük seviyeye ulaştığı Eylül ayını inceleyerek 2005 ile 2024 yılları arasında deniz buzunun her on yılda sırasıyla 0,35 ve 0,29 milyon km² azaldığını belirledi.

1979–2024 döneminin uzun vadeli kayıp oranı ise kullanılan veri setine bağlı olarak her on yılda 0,78 ve 0,79 milyon km² idi. Bu da yavaşlamanın %55 ve %63 oranında bir azalmaya karşılık geldiğini ortaya koyuyor.

Bu, 1979'da uydu kayıtlarının tutulmaya başlamasından bu yana herhangi bir 20 yıllık dönem için en yavaş kayıp oranı olarak tarihe geçiyor. Ekip ayrıca 1993-2012 arasındaki en yoğun döneme kıyasla bu dönemin dört-beş kat daha yavaş olduğunu belirtiyor.

Araştırmacılar, benzer bir durumun kaybedilen buz hacmi ölçüldüğünde de görüldüğünü söylüyor. 2010–2024 yılları arasında bu kayıp on yılda 0,4 milyon km³ idi. Bu da bu da 1979–2024 arasında on yıl bazında kaybedilen hacmin 2,9 milyon km³ olduğu düşünülecek olursa yedi kat daha az kayıp anlamına geliyor.

Deniz buzu kaybındaki yavaşlama yılın her ayında gözlemlendi, yani sadece yaz ya da kış aylarına özgü değildi. Bu durumun nadir görülüp görülmediğini araştırmak için bilim insanları CMIP5 ve CMIP6 arşivlerini tarayarak buz kaybında yavaşlamalar eğilimleri görülen iklim modellerini bulmaya çalıştı.

Neredeyse tüm modeller, Kuzey Kutbu'nda Eylül ayındaki buz örtüsünün erimesindeki bu duraklamaları simüle edebiliyordu. Bu da Kuzey Kutbu'ndaki yavaşlamanın nadir bir olay olmadığını ortaya koyuyor.

Araştırmacılar, mevcut yavaşlamanın beş yıl daha devam etme olasılığının yüzde 50, on yıl daha devam etme olasılığının ise yüzde 25 olduğunu tahmin ediyor. Ancak bu yavaşlama sonsuza kadar sürmeyecek. İklim modelleri, mevcut yavaşlama sona erdiğinde Kuzey Kutbu deniz buzu kaybı hızının uzun vadeli düşüş trendinden on yıllık bazda 0,6 milyon km² daha hızlı olabileceğini öngörüyor.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Modelleme verileri, insan faaliyetlerinin bu yavaşlamanın nedeni olup olmadığını kesin olarak ortaya koymuyor. Ancak, uzmanlar, içsel iklim çeşitliliği dedikleri "Dünya sistemi bileşenleri arasındaki etkileşimlerden kaynaklanan ve doğal olarak ortaya çıkan iklim dalgalanmalarının" bu süreçte önemli bir rol oynamış olmasının olası olduğunu söylüyor. Exeter Üniversitesi'nde çalışmayı yürüten ve şu anda Kaliforniya Üniversitesi Irvine'de görev yapan Dr. Mark England şunları söylüyor:

Kuzey Kutbu'nda yaz dönemindeki deniz buzları, yaklaşık 50 yıl önce uydu kayıtlarının başladığı zamana göre en az %33 daha düşük seviyede. Bu durum ve insan kaynaklı iklim değişimi gerçeği göz önüne alındığında, Kuzey Kutbu deniz buzu kaybında geçici bir yavaşlama bulmak şaşırtıcı görünebilir.

Ancak England, bu durumun iklim modeli simülasyonlarıyla tamamen uyumlu olduğunu ve geçici yavaşlamanın büyük olasılıkla insan kaynaklı uzun vadeli eğilimin üzerine eklenen doğal iklim çeşitliliğinden kaynaklandığını belirtiyor. Uzmanlar, bunun sadece geçici bir mola olduğunu, çok geçmeden deniz buzu kaybı oranının uzun vadeli kayıp oranıyla yeniden aynı seviyeye ulaşacağını vurguluyor. England, insanların kolay anlaması için top örneğinin yararlı olduğunu düşünüyor:

Profesör Ed Hawkins, olayı daha kolay anlatmak için yokuş aşağı yuvarlanan bir top benzetmesini kullanıyor. Yokuş, yani iklim değişimi sabittir, top aşağı doğru yuvarlanmaya devam eder. Ancak yoluna çıkan engellerle karşılaştığında top bir süreliğine yukarı veya yana doğru fırlayabilir. Topu sadece o an izleyen biri için top sanki hiç aşağıya inmiyormuş gibi görünebilir. Yön her zaman aşağı olmasa da eninde sonunda topun aşağı doğru hızlanacağını biliyoruz.