Bazılarımız kış günlerinde daha fazla uyku ihtiyacı duyar, daha düşük enerjili ve depresif bir ruh hali içinde olur. Peki bunun duygu durum düzenleyici bir hormon olan “serotonin” ile ilgili olduğunu biliyor muydunuz? “Mutluluk hormonu” olarak da bilinen serotonin uyku durumumuzu düzenler ve ayrıca besinleri sindirmemize yardımcı olur. Dilerseniz, bu hormonun evrimsel geçmişine bakarak kış depresyonunun nereden kaynaklandığını anlamaya çalışalım.
Serotoninin öncüsü niteliğindeki “triptofan”, ilkin tek hücreli canlılarda ve bitki sistemlerinde güneş ışığından enerji elde etmede kullanılan bir amino asittir. İnsan vücudunda triptofan üretilmez, ancak biz onu et ve balık gibi birtakım besinler aracılığıyla alırız. Beynimiz triptofanı serotonin yapımında kullanır. Triptofanın diğer bir türevi olan “melatonin” ise insan beyninde serotonin alıcısını harekete geçirdiği için uyku-uyanıklık döngüsünde aktif rol oynar. Kış aylarında güneş ışığının azalması ile birlikte beyinde serotonin seviyesi düşerken melatonin seviyesi artar. Yani, gün ışığının yeterli olduğu zamanlarda biyolojik saatimiz normal seyrinde olduğu için kendimizi daha iyi ve işlevsel hissederiz, az olduğunda ise artan melatonin seviyesiyle beraber kendimizi uyuşuk ve uykulu hissetmeye eğilim gösteririz. Bu sebeple, kış depresyonu ve benzeri rahatsızlıkların tedavisinde ışık terapisi ya da serotonin seviyesini artırıcı ilaçlar uygulanır.
Sanırız, triptofan ile serotonin arasındaki bu ilişki bazı işlevsel özellikler bakımından insanların bitkilerden çok da farklı olmadığını gösteriyor!
Kaynaklar ve İleri Okuma:
