Gözde Eriyen Kontakt Lens Sahtekarlığı!

İnternette aralıklarla popüler edilen sahte haberlerden birisi, ateşe bakan birinin gözlerindeki kontakt lenslerin kuruması sonucunda kör olması zırvasıdır. Birçok internet sitesi ve sayfa bu yalan haberi fütursuzca ve araştırmaksızın yaymakta, internetin yan ürünü olarak gelen "toplumsal tedirginliğin tetiklenmesi" konusundaki anlamsız çabaya ister istemez katkı sağlamaktadırlar. Haber, genelde hep aynı şekilde verilmektedir ve şuraya tıklayarak bir Google araması sonucu bunu yayan site örnekleri görülebilir.

Haberde, mangal yaparken ateşin hazır hale gelmesi bekleyen birinin, 2-3 dakika sonra acı içerisinde kıvranıp, çığlıklar atıp, "tepinmeye" başlaması anlatılmaktadır. Güya hastaneye gidildiğinde ise öğrenilen, gözün içerisinde ateşin etkisiyle kontaktlensin kurumuş olması ve göze kaynayarak/yapışarak şahsı kör ettiğidir. Bu, elbette açık bir şekilde saçmalıktır. İzah edelim:

Bu haberin ilk versiyonlarına 1960'ların sonlarında rastlamaktayız! Yani uyduruk haber hiç de yeni değil. 1960'lı yıllarda fabrikalarda çalışan kaynak ustalarının, kaynak yapma sırasında gözlerindeki kontakt lenslerin eriyip onları kör ettiğine dair söylentiler ortaya çıkmıştı. Bu haberler, o kadar fazla yayılmıştı ki (ve o kadar yalandı ki), Amerikan Kaynak Cemiyeti yayınladığı bir belgede şunları yazmak zorunda kalmıştı:

1967'den beri Amerikan Kaynak Cemiyeti, gerek ısı arklarından ötürü gerekse de mikrodalga ışımadan ötürü kaynak ustalarının kontakt lenslerinin ısınarak gözlerine kaynadığına dair raporlar almaktadır. Bu raporların bir tanesinin bile gerçekliği ispat edilememiştir ve hem İş Güvenliği ve Sağlık Ofisi, hem Yiyecek ve İlaç Ofisi, hem de Ulusal Sağlık Ofisi bunun herhangi bir şekilde mümkün olmadığına dair raporlar yayınlamışlardır.

Bu kaynak saçmalığı, 2000'lerde şekil değiştirerek "barbekü"ye dönüştü ve barbekü yapan gençlerden birinin lensinin gözüne kaynayarak onu kör ettiği miti olarak yayılmaya başladı. 2006'da bu elektronik posta furyası doruklara ulaştı, şimdiyse yeniden yükselişte. Ülkemize de "barbekü", kültürel öğelerden etkilenerek "mangal" olarak giriş yaptı. Mangal yapan gençlerden biri, güya ateşe baktığı için lensini eriterek kör oluyordu.

Her şeyden önce, dünya üzerindeki hiçbir tıbbi rapora, bu şekilde bir sıcaklığa bağlı lens erimesi sonucu kör olma vakasına rastlanmamıştır. Dolayısıyla sahtekarlık, daha en başından çürümektedir. Ancak yine de, böyle bir şey mümkün olabilir mi?

Bu sahte e-posta furyasını, malzeme bilimleri açısından da kolaylıkla çürütmek mümkündür. Örneğin, bu haberlerin ilk yayıldığı 1960'lardan 1970'lerin başına kadar ve sonrasında daha onlarca yıl kullanılan sağlam lensler (toplamda 120 yıl kadar piyasada kalmıştır ve halen kullanılmaktadır), polimetil metakrilat (PMMA) isimli bir malzemeden üretilmekteydi. Bu malzemenin erime noktası 160 derece civarındadır. Sadece ateşe uzaktan bakarak, hatta kaynağa bakarak bile gözü bu noktaya kadar ısıtmak imkansızdır. Çünkü sıcaklık daha bu düzeylere erişemeden birey ciddi bir rahatsızlık duyacak ve gözünü istemsiz olarak koruyacaktır. Sadece ateşe bakmayı zorlayarak, 2-3 dakikalık bir süre boyunca gözünü ısıtması imkansızdır. Kaldı ki, sadece mangal veya kaynak ateşiyle, yaklaşık bir metrelik bir uzaklıktan bu ısı transferini sağlamak olanaksızdır. Her türlü, bu lenslerin bu şekilde erimesi mümkün değildir.

Günümüzde giderek yaygınlaşan lens türü ise yumuşak lens olarak bilinen ve hem oksijen geçirgenliği bakımından, hem de daha rahat olması bakımından avantajlar sağlayan, polimakon isimli bir hidrojelden yapılmaktadır. Polimakon kimyasalının ise erime noktası 260 santigrat derecedir. Az önce izah ettiğimiz sebeplerle, bu sıcaklığa erişmek de, sert lenslerden bile daha imkansızdır.

Günümüzde Dünya çapında 125 milyondan fazla lens kullanıcısı bulunmaktadır. Bu kadar sık kullanılan bir ürün, ateş gibi sıklıkla karşılaştığımız bir kaynaktan ötürü eriyecek olsa, tıbbi raporlarda bu mutlaka bulunur ve uyarı olarak lensler üzerinde belirtilirdi. Ancak böyle bir vakayla asla karşılaşılmamış olmasından ve böyle bir erimenin mümkün de olmayışından ötürü, lenslerde ve sağlık uyarılarında böyle bir bilgiye rastlanmamaktadır.

Peki ya bu fotoğraflardaki rahatsızlık verici gözler ne ve bu saçma uydurma nereden çıktı? Fotoğrafta gördüğünüz duruma "kornea erimesi" adı veriliyor. Tahmin edebileceğiniz gibi, "lens erimesi" lafı buradan geliyor. Ancak konunun göz lensleriyle bir ilgisi yok. Bu durum, göz ameliyatları sonrasında korneanın tam olarak iyileşememesi ya da enfekte olması sonucunda bgörülebiliyor. Ayrıca herpes simpleks virüsü (HSV) ve gözde kalan lentiküler maddeler bu durumun oluşmasında rol oynuyor. Bağışıklık sistemimizin bazı hücreleri ve kolajenaz enzimi, göz ameliyatı sonrasında açıkta kalan stroma bölgesine hücum ediyorlar ve bu tür bir kornea erimesine neden oluyorlar. Açıkçası, göz ameliyatlarının çok ufak bir kısmında bu tür olumsuz durumlarla karşılaşılıyor ve neredeyse her seferinde göze ciddi bir zarar vermeden önüne geçilebiliyor. Fakat çok şiddetli olması durumunda, görme yetisinin kısmen ya da tamamen yitirilmesine neden olabiliyor.

Uzun lafın kısası bu sahtekarlık, aslında son derece önemli bir tıbbi durumken, saçma sapan bir şekilde insanların duygularını sömürme aracı haline getiriliyor ve gerçekten saptırılıyor. Birçok masum insan da, bu yalan haberlerin kurbanı olmakta ve sahtekarlığın bir parçası haline getirilmektedir.