Rosetta Görevi, Philae Aracı ve 67P (Churyumov–Gerasimenko) Kuyrukluyıldızı Hakkında Bildiklerimiz
- Özgün
- Astronomi
- Abiyogenez
12 Kasım 2014 tarihinde türümüz, ilk defa bir kuyrukluyıldıza bir uzay aracını başarıyla indirmeyi başardı. 2 Mart 2004'teki fırlatılışından 10 sene sonra, 6 Ağustos 2014'te, 6.400.000.000 (6.4 milyar) kilometrelik bir yolculuk sonucunda kuyrukluyıldıza ulaşan Rosetta, yaklaşık 511.000.000 kilometre uzaktan takip edildi. Varışından sadece 6 hafta sonra ilk verileri göndermeye başlayan araç, kuyrukluyıldızın 30-100 kilometre uzağından veri göndermekteydi.
Rosetta uzay aracı, saniyede 35.763 metre (saatte 135.000 kilometre) hızla giden, 4 kilometre çapa sahip 67P isimli kuyrukluyıldız üzerine bugün Philae isimli bir araç (prob) indirdi. Bunu yapmadan önce, bir süredir yaklaşık 10 kilometre bir uzaklıktan, ineceği bölgeyi inceliyordu. Araçtan bugün, başarılı iniş sonrasında Almanya'daki Avrupa Uzay Ajansı (ESA) üssüne gönderilen sinyalin Dünya'ya ulaşması 28 dakika sürdü! 3 bacaklı iniş probun, saniyede 1 metrelik bir hızla kuyrukluyıldız yüzeyine iniş yaptı.
Rosetta, Güneş'ten 800 milyon kilometre uzakta bulunuyor. Kıyaslama açısından, Dünya'nın Güneş'ten sadece 150 milyon kilometre uzakta olduğunu söyleyebiliriz.
NASA, 2001 yılında bir asteroid üzerine inmişti; ancak hiçbir zaman bir kuyruklu yıldız üzerine iniş yapılmamıştı. Rosetta, bir kuyrukluyıldızın yörüngesine girebilen ve üzerine başarılı bir iniş gerçekleştirebilen ilk uzay aracımız. Ayrıca Rosetta, bugüne kadar gerçekleştirilen en karmaşık uzay görevlerinden biri. Uzmanlar, görselimizde de vurguladığımız gibi, uzay aracının Dünya'dan ayrılmasından kuyrukluyıldızın üzerine prob indirmesine kadar geçen milyarlarca kilometrelik yolun ve 10 yılı bulan sürenin her bir kilometresini ve anını planladı diyebiliriz. Her bir manevra, hızlanma, yavaşlama, açı, duraklama, vb. önceden hesaplandı. Rosetta, bu karmaşık görevini gerçekleştirmek üzere çıktığı yolda, 2014 Ocak ayında, 31 aylık bir hibernasyon periyodundan sonra, "uyanarak", Dünya'ya şu tweeti ulaştırdı ve iyi olduğunu bildirdi: "Merhaba Dünya!".
Peki Rosetta neden önemli? Amacı ne? Avrupa Uzay Ajansı'nın belirttiğine göre ana amacı, Güneş Sistemi içerisindeki yıldız oluşumu ve evrimini anlamak. Bir kuyrukluyıldızın yapısı, 4.6 milyar yıl önce, Güneş'in oluşumundan bile önce var olan ve Güneş'in oluşumuna neden olan nebulanın yapısını büyük oranda yansıtmaktadır. Dolayısıyla uzun adıyla 67P/Churyumov-Gerasimenko kuyrukluyıldızının analizi, nereden ve nasıl geldiğimize dair önemli bilgiler sunacak.
İkincil bir amaç ise, kuyrukluyıldızların gezegen ve içeriklerinin oluşumundaki etkisini anlamak. Bugün, elimizde, kuyrukluyıldızların birçok gezegenin erken oluşum evrelerinde büyük bir payı olduğuna dair yığınla kanıt var. Örneğin gezegenimizin suyunun büyük bir kısmı, kuyrukluyıldızlarla taşınmış olabilir. Bu nedenle kuyrukluyıldızları analiz etmek, yaşamın doğal süreçlerle başlangıcını anlamamızı kolaylaştıracak.
Görev Beklendiği Gibi Gitmedi
Avrupa Uzay Ajansı'nın Rosetta Uzay Aracı, Churyumov-Gerasimenko olarak da bilinen 67P Kuyrukluyıldızı'nı Ağustos 2014'ten beri takip ediyor. Hatta Kasım 2015'te Philae isimli bir aracı yüzeyine indirmişti; ancak araç inişten kısa bir süre sonra önce gücünü kaybetmiş, sonra da kaybolmuştu.
Ancak Rosetta'nın ördek şeklindeki kuyrukluyıldız ile dansı bitmiş değil, halen devam ediyor. 67P kuyrukluyıldızı hızla Güneş'e yaklaşırken, Rosetta da Dünya'ya müthiş fotoğraflar göndermeyi sürdürüyor. Burada, onlardan bir kısmına göz atacağız. Ama öncelikle bu devasa gök cisminin neye benzediğini görelim:
Los Angeles 1302 kilometre karelik yüz ölçümü ile çok büyük bir şehir değil; ancak Türkiye'den bazı kıyaslamalar yapacak olursak, o kadar da küçük olmadığını görebiliriz: İstanbul 5343, Ankara 2516, İzmir 855 kilometre karelik yüz ölçümüne sahip... Ancak söz konusu Rosetta'nın incelediği 10 milyar tonluk 67P kuyrukluyıldızı olduğunda, büyüklüğünü anlamak açısından faydalı bir kıyas sunuyor.
Sayısal Bilgiler
67P'ye gönderilen Rosetta ve kuyrukluyıldız ile ilgili bazı sayısal bilgiler şöyle:
- Rosetta görevinin maliyeti yaklaşık 1.1 milyar sterlin (yaklaşık 3.85 milyar TL). Rosetta'yla birlikte gönderilen Philae aracının maliyeti ise 173 milyon sterlin (yaklaşık 605 milyon TL).
- Görev son 10 yıldır devam ediyor.
- Rosetta ve Philae, Dünya'dan yaklaşık 511 milyon kilometre uzaktalar. 67P'ye ulaşmak içinse toplamda 6.4 milyar kilometre yol kat ettiler.
- Rosetta'dan Dünya'ya gönderilen bir sinyal 28 dakika 20 saniyede ulaşıyor. Güneş'ten gelen ışığın Dünya'ya ulaşma süresi ise sadece 8 dakika 20 saniye.
- 67P, 100.000.000.000 ton kütleye sahipken, Philae sadece 100 kilogram.
- Philae'nin ineceği bölge için bugüne kadar 8000 farklı isim tavsiye edildi. Bunlar arasından "Agilkia" seçildi.
- Rosetta görevinde toplamda 14 ülke işbirliği yapıyor. Türkiye bunlar arasında yok.
- Rosetta görevinin başarılı olduğuna dair tweet, ilk saat içinde 28.000 defa, toplamda ise 36.046 defa paylaşıldı. Ellen DeGeneres tarafından Oscar töreninde çekilen ünlülerin fotoğrafı toplamda 3.372.737 defa paylaşıldı.
Rosetta'dan Gelen Fotoğraflardan Seçkiler
Aşağıda Rosetta, 67P'den 72 kilometre uzaklıkta. Kuyrukluyıldızın gaz ve tozdan oluşan "kuyruk" kısmı bir hale gibi fotoğrafta görülüyor. Bu gazlar ve tozlar, kuyrukluyıldızın aktif olan bölgelerinden fışkırıyor ve 67P Güneş'e yaklaştıkça, bu maddenin miktarı da hızla artacak. Aşağıda, diğer açılardan çekilmiş başka fotoğraflar da görülüyor:
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Aşağıdaki Rosetta, 67P'den 83 kilometre uzaktayken çektiği bir fotoğraf... Burası, kuyrukluyıldızın "karın bölgesi" olarak biliniyor; çünkü daha düz. Ortada gördüğünüz daha da düzgün olan, üzerinde kaya blokları gözüken bölgeye Imhotep adı veriliyor.
Aşağıdaki, kuyrukluyıldızın daha aktif olan bölgelerinin ortada yer aldığı bir zamanda çekilmiş bir fotoğraf. Burada Rosetta 102 kilometre uzakta.
67P'nin 1 günü 12 saat civarındadır. Yani 12 saatte bir kendi ekseni etrafında döner. Fışkıran gaz ve tozların etrafa saçılırken bükülmesinin nedeninin kuyrukluyıldızın kendi etrafında dönüşü ile eşit dağılmamış olan kütlesinin bir sonucu olduğu düşünülüyor.
Aşağıda, kuyrukluyıldızın karnına düşen Güneş, orta kısmın gölgelenmesine neden olmuş. Rosetta 119 kilometre uzakta...
Aşağıda, gazlar ve toz daha da güzel gözüküyor. Arkaplanda da yıldızlar, kamera gürültüsünden kaynaklı noktacıklar arasında görülüyor. Rosetta 197 kilometre uzakta...
14 Şubat 2015 Sevgililer Günü'nde çekilmiş bir fotoğraf... Bu tarih, Rosetta'nın ilk defa 67P'ye bu kadar yaklaştığı tarih... Aralarında sadece 6.5 kilometre kalacak kadar yaklaştı. Burada gördüğümüz, kuyrukluyıldızın baş bölgesindeki çöküntü.
Aşağıdaki, yüzeyden sadece 10 kilometre uzaktan çekilmiş bir fotoğraf. Az önce sözünü ettiğimiz Imhotep isimli düzlüğün yakın görüntüsü...
Aşağıda en soldaki kısım baş, orta kısım boyun, en uzaktaki bölge ise kıç kısmı... Fotoğraf 27 kilometre uzaktan çekilmiş.
Kuyrukluyıldız baş aşağı dururken... Tabii ki baş, karın ve kıç gibi bölgelerini bizler tanımlıyoruz. Uzayda onun için böyle yönler bulunmuyor. Burada Rosetta 104 kilometre uzakta...
Bazı diğer kareler ise şöyle:
Philae, 67P Üzerindeki İlk 60 Saatte Organik Moleküller Tespit Etti!
Science Alert'ten Fiona Macdonald'ın aktardığına göre Avrupa Uzay Ajansı kuyruklu yıldız uzay aracı, kuyruklu yıldız 67P/C-G’de bulunduğu kısa zaman çerçevesinde organik molekülleri tespit etmeyi başardı. Bilim insanları, şimdi bu moleküllerin Dünya’ya yaşamı getiren türlerden olup olmadığını bulmaya çalışıyor. Avrupa Uzay Ajansı (ESA), yaptığı açıklamada şöyle diyor:
Philae’nin güneş ışığı eksikliğinden dolayı pilleri boşalmadan önce Kuyruklu yıldız 67P/C-G’de bilim yapmak için sadece kısa bir süresi vardı fakat 60 saat içinde küçük uzay aracı bazı önemli deneyleri gerçekleştirmeyi ve bir sürü veriyi Dünya’daki bilim adamlarına geri göndermeyi başardı.
ESA, Pazartesi günü The Wall Street Journal gazetesine özel olarak verdiği demeçte, bu verilerde Philae’nin kuyrukluyıldızın atmosferinde organik molekülleri "kokladığına" dair kanıtlar olduğunu doğruladı. Organik bileşenler, karbon atomlarını içeren ve aynı zamanda, yeryüzündeki yaşamın temellerini oluşturan kimyasallardır. Bu, bilim insanlarına bir kuyruklu yıldızın oluşumu ve potansiyel olarak Dünya’daki yaşamın nereden geldiği hakkında daha çok şey anlamalarında yardımcı olacağı için çok heyecan verici bir keşif olabilir.
Bilim insanları, şimdi bunların ne tür moleküller olduklarının detaylarını araştırıyor. Philae uzay aracı iniş yöneticisi Stephan Ulamec, The Wall Street Journal'a şöyle söyledi:
Araştırma bize, organik moleküllerin erken dünyaya kuyruklu yıldızlar tarafından getirilip getirilmediğini anlamamızda yardımcı olacak.
Dünya’daki yaşamın kuyrukluyıldızlar veya göktaşları tarafından getirildiğine yönelik teoriye Panspermia Teorisi deniyor ve Evren’in geri kalanındaki yaşam için heyecan verici olasılıkların önünü açıyor. Ancak fazla heyecanlanmadan önce, kuyrukluyıldız 67P/C-G’de bulduğumuz moleküllerin türü hakkında hala hiçbir fikrimiz olmadığını hatırlamamız da önemli. Evet, yaşam inşa edici türden yapılar olabilirler, fakat metan veya metanol gibi basit şeyler de olabilirler.
Gerçekten de, Rosetta zaten kuyrukluyıldızın atmosferinde yaşam inşa edici özelliği olmayan 2 organik gazın, metan ve metanolün izlerini tespit etmişti. Bu yüzden Philae’nin sadece bunların ilave kanıtlarını bulmuş olması da muhtemel. Bilim insanlarının ayrıca kuyruklu yıldızdaki moleküllerin solak veya sağlak olup olmadığını çözmesi gerek. Rachel Feltman The Washington Post'a şöyle yazdı:
Yani her ne kadar hala Rosetta’nın verilerinin tercümesinden yaşamın kökeni ve güneş sistemimizin doğası hakkında tonlarca şey öğrenmeyi umuyor olsak da, henüz atak yargılara varmamamız gerekiyor. Philae’nin araçları bu molekülleri koklayabilecek kadar çalıştığı için heyecanlanmalıyız, fakat şimdilik söylenebilecek tek şey bu.
Bütün bu keşif hakkında belki de en çok heyecan verici kısım Philae’nin donanımının bazı ciddi bilimsel analizleri yapmak için yeterince iyi çalıştığının kanıtlandığı gerçeğidir. Philae, 15-16 Kasım'dan sonra, normalde umulan günlük 7 saat Güneş ışığı almak yerine, sadece 1,5 saat ışık aldığı için kapandı. Fakat şimdilik küçük uzay aracı sessizliğe gömülse de, kuyrukluyıldız Güneş’e yakınlaştığı zaman daha fazla güneş ışığı alma şansı var ve güneş enerjili pilleri en azından birkaç saat için daha kendisini tekrar açabilir.
Ve kim bilir bir sonraki o küçük zaman çerçevesinde bize daha neler öğretir. The Wall Street Journal’a konuşan Ulamec sözlerini şöyle bitiriyor:
Sessizliğe gömülmeden önce, uzay aracı İlk Bilim Dizisi boyunca elde ettiği tüm bilimsel veriyi iletmeyi başardı. Bu makine sert koşullar altında olağanüstü çalıştı ve şimdi Philae’nin ulaştırdığı inanılmaz bilimsel başarı ile tümden gurur duyabiliriz.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
6
-
5
-
4
-
1
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- J. Corum. Rosetta Follows A Comet Through Perihelion. (13 Ağustos 2015). Alındığı Tarih: 29 Ağustos 2019. Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
- ITV. Philae Probe Finds 'Organic Molecules' On Comet. (13 Aralık 2014). Alındığı Tarih: 29 Ağustos 2019. Alındığı Yer: ITV | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/11/2024 10:07:02 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2993
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
