Evrenin Karmaşık Yapısını Açıklayan Yeni Matematiksel Model Geliştirildi!
Phys.org
- Basın Bildirisi
- Astrofizik
- Bilim Haberciliği
Queensland Üniversitesi'nden bir araştırmacı, evrenin evrimini açıklamak için yeni bir matematiksel model geliştirdi.[1] Bu model, tarihte ilk kez, maddenin içe çöken bölgeleriyle genişleyen boşlukları bir arada ele alıyor.
Dr. Leonardo Giani ve Queensland Üniversitesi Matematik ve Fizik Okulu'ndaki ekibi, Physical Review Letters dergisinde yayınlanan bu çalışma için evreni 11 milyar ışık yılı derinliğe kadar ölçebilen Karanlık Enerji Spektroskopik Cihazı'ndan (İng: "Dark Energy Spectroscopic Instrument", "DESI") elde edilen verileri kullandı. Dr. Giani çalışmayla ilgili olarak şu ifadeleri kullanıyor:
Bu yeni model, fizikçilerin ve kozmologların evrene bakış açısını değiştirebilir. Büyük Patlama'dan günümüze evreni açıklayan standart model, birbirleriyle etkileşimde bulunmayan eşit büyüklükteki madde parçacıkları üzerine kuruludur.
Tüm Reklamları KapatOysa gerçekte, yıldızlar, kara delikler, galaksi kümeleri ve boşluklar gibi yapılar, standart modelde hesaba katılmayan yerçekimi gibi kuvvetler aracılığıyla sürekli etkileşime girdiğini görebiliriz. Bilim insanları 30 yıldır, bu karmaşık evren genişlerken neler olduğunu açıklamaya çalışıyor ve bu konuda pek çok sıra dışı çözüm denemesi yapıldı.
Boşlukların ve çöken bölgelerin var olduğunu bilsek de, bunların ölçümler üzerindeki etkisini nasıl hesaplayacağımızı tam olarak bilmiyorduk. Bu model, yeni bir fizik teorisi gerektirmeden bu etkiyi hesaplamanın bir yolunu sunuyor. Bu yaklaşım, evrende karmaşık yapıların ortaya çıkmasının kozmolojik ölçümlerimizi nasıl etkilediğini açıklamak için basit matematiksel terimler kullanıyor.
Dr. Giani'nin ekibi, ölçümleri etkileyebilmesi için bir boşluğun sahip olması gereken minimum boyutu ve bir kümenin sahip olması gereken minimum boyutu belirlemek için yola çıktı. DESI verileri de dahil olmak üzere farklı kaynaklardan alınan veriler, ölçümleri etkileyebilen bu çöken ve genişleyen bölgelerin minimum boyutlarını gösteren yatay ve dikey eksenli grafiğe yerleştirildi. Dr. Giani durumu şöyle açıklıyor:
Eğer evrenin standart modeli doğru olsaydı, bu veri setlerinin hepsinin grafiğin sağ üst köşesinde, yani genişleyen ve daralan bölgelerin var olamayacak kadar büyük olduğu bir noktada üst üste binmesi gerekirdi. Ancak veriler bunun yerine farklı bir bölgede üst üste biniyor. Bu da verilerde gözlemlenen anormal davranışın nedeninin uzaydaki büyük boşluklar olabileceğini gösteriyor.
Dr. Giani, yeni modelin modern kozmolojinin en büyük iki sorununu da ele aldığını ve bunların Hubble gerilimi ile dinamik karanlık enerjiye dair kanıtlar olduğunu da belirtiyor. Hubble gerilimi, evrenin genişleme oranını hesaplayan iki yöntem arasındaki bir uyuşmazlık iken, dinamik karanlık enerji ise enerjinin sabit olmadığını, zamanla değiştiğini veya zayıfladığını öne süren bir teoridir. Dr. Giani konuyla ilgili sözlerine şöyle devam ediyor:
Modelimiz bu sorunların ikisini de ele alabilecek zenginliğe sahip. Eğer karanlık enerjinin zayıfladığını varsayıp ardından bu verilerden evrenin ne kadar hızlı genişlediğini çıkarmaya çalışırsanız evrenin genişleme hızına dair daha da düşük bir ölçüm elde edersiniz yani bir sorunu çözmek, başka bir sorunun ortaya çıkmasına neden olabilir.
Modelimizde, enerjinin zayıflaması evrenin şu anki durumunu detaylı bir şekilde açıklıyor. Evren zayıflıyor gibi görünse de aslında enerji kaybetmiyor olabilir. Grafiğimizdeki yeşil kutu ise Hubble geriliminin çözüldüğü bölgedir.
Temelde, evrenin karmaşıklığının DESI verilerinde kendini gösterip göstermediğini sorguladığımızda, sonuç bunun gerçekleştiğini gösterdi ve oluşturduğumuz çerçeve tüm gözlemleri açıklayabiliyor.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ L. Giani, et al. (2025). Novel Approach To Cosmological Nonlinearities As An Effective Fluid. Physical Review Letters. doi: 10.1103/zr92-m7py. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/08/2025 10:46:41 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/21315
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
