Şans, Kader, Nasip Kavramları: Şans Diye Bir Şey Var mı ?

Hayatın karmaşıklığı içinde, insanlık var olduğundan beri sorgulanan üç temel kavram vardır: şans, kader ve nasip. Bu kavramlar, insanın yaşam yolculuğunda karşılaştığı olayları, seçimleri ve sonuçları anlamlandırma çabasında derin bir yer tutar. Şans gerçekten var mıdır? Yoksa her şey kaderimizin bir parçası mıdır? Nasip dediğimiz şey, bizim kontrolümüz dışında mı belirlenir? Bu soruların cevabını ararken, edebi ve felsefi bakış açılarıyla şansın ne olduğunu, nasıl algılandığını ve hayatımızda nasıl yer bulduğunu inceleyeceğiz bu yazımızda.

Şansın Tanımı ve Algısı

Şans, genel olarak bir olayın rastlantısal olarak olumlu veya olumsuz şekilde sonuçlanması olarak tanımlanır. Bu, kontrolümüz dışında gelişen ve hayatımızı etkileyen anlık değişikliklerdir. Örneğin, piyangoyu kazanan bir kişinin durumu şans olarak değerlendirilir; çünkü bu olayda kişinin çabası veya yeteneği değil, rastlantısal bir olay sonucunda bir ödül kazanması söz konusudur.

Edebi eserlerde ve sinemada şans, sıklıkla hayatın beklenmedik dönemeçlerini anlatmak için kullanılır. Charles Dickens'ın "Büyük Umutlar" romanında Pip'in hayatı, şans eseri büyük bir servet kazanmasıyla tamamen değişir. Bu beklenmedik miras, Pip'in sosyal statüsünü, beklentilerini ve hatta kişiliğini dönüştürür. Burada şans, hayatın öngörülemezliğini ve değişkenliğini simgeler.

Kaderin İncelenmesi

Kader ise, hayatımızdaki olayların önceden belirlenmiş olduğuna inanılan bir kavramdır. Kader, insanın doğumundan ölümüne kadar olan süreçte karşılaşacağı tüm olayların önceden yazılmış olduğu düşüncesini içerir. Bu, pek çok kültürde ve dini inançta derin bir yer tutar. İslam kültüründe kader, Allah'ın insanın yaşamındaki tüm olayları önceden belirlemesi anlamına gelir. Yunan mitolojisinde ise Moiralar (Kader Tanrıçaları), her insanın yaşam ipliğini dokur ve keser, bu da kişinin kaderini belirler.

Sinema dünyasında kader kavramı sıklıkla işlenmiştir. Christopher Nolan'ın "Inception" (Başlangıç) filminde, karakterler rüyaların içinde rüya görerek kendi kaderlerini şekillendirmeye çalışırlar. Ancak, film boyunca ortaya çıkan ana tema, kaderin ve bilinçaltının kontrol edilemez olduğu ve her bireyin derinliklerinde kaderine yazılı olanlardan kaçamayacağıdır.

Nasip ve Anlamı

Nasip, İslam kültüründe önemli bir yere sahiptir ve kişinin elde edeceği şeylerin Allah tarafından takdir edildiği inancını içerir. Bu, kişinin ne kadar çaba sarf ederse etsin, sonunda elde edeceği şeyin belirlenmiş olduğu düşüncesine dayanır. Nasip, kaderin bir parçası olarak görülür, ancak aynı zamanda kişinin çabasının ve niyetinin de önemini vurgular.

Örneğin, bir işte başarılı olmak için elinden geleni yapan bir kişinin sonunda başarısız olması nasip olarak değerlendirilir. Bu, kişinin çabalarının boşa gitmediğini, ancak sonuçların Allah'ın takdirine bağlı olduğunu gösterir. İslam düşüncesinde bu, kişinin çaba göstermesi gerektiği, ancak sonuçların kontrolü dışında olduğu ve bu sonuçları kabul etmesi gerektiği şeklinde yorumlanır.

Şans ve Kaderin Çatışması

Şans ve kader arasındaki çatışma, insanın hayatını anlamlandırma çabasındaki temel paradokslardan biridir. Bir yandan, şansın varlığına inanmak, hayatın rastlantısal ve öngörülemez olduğunu kabul etmek demektir. Diğer yandan, kaderin varlığına inanmak, her şeyin önceden belirlenmiş olduğu ve kişinin bu yazgıyı değiştiremeyeceği anlamına gelir.

Bu çatışma, pek çok edebi eserde ve filmde işlenmiştir. Shakespeare'in "Macbeth" oyununda, başkahraman Macbeth'in kaderi, üç cadı tarafından önceden söylenir. Ancak, Macbeth'in bu kehanetleri gerçekleştirmek için gösterdiği çaba ve yaptığı seçimler, kaderin mi yoksa kendi eylemlerinin mi hayatını şekillendirdiği sorusunu gündeme getirir. Bu, kaderin ve kişisel iradenin iç içe geçtiği ve insanın kendi kaderini nasıl etkileyebileceği üzerine derin bir sorgulamadır.

Modern Dünyada Şans ve Kader

Modern dünyada, bilim ve teknolojinin ilerlemesiyle birlikte, şans ve kader kavramlarına bakış açımız da değişmiştir. Deterministik bilim anlayışı, her olayın belirli bir sebebe dayandığını ve bu nedenle öngörülebilir olduğunu savunur. Bu, şansın ve kaderin varlığını sorgulayan bir bakış açısıdır.

Ancak, kuantum fiziği gibi modern bilim dalları, evrenin temel düzeyinde rastlantısallığın var olduğunu gösterir. Bu, şansın gerçekten var olabileceği ve evrenin tamamen öngörülemez olabileceği anlamına gelir. Dolayısıyla, modern bilim bile şans ve kader arasındaki sınırları tam olarak belirleyememiştir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Sonuç

Şans, kader ve nasip, insan hayatının derinliklerinde kök salmış kavramlardır. Şans, hayatın beklenmedik ve rastlantısal yönlerini temsil ederken, kader, her şeyin önceden belirlenmiş olduğu inancını yansıtır. Nasip ise, kişinin çabaları ve niyetlerinin sonuçları üzerinde kontrolü olmadığını, ancak yine de çaba göstermesi gerektiğini vurgular.

Bu kavramlar, insanın yaşamını anlamlandırma çabasında önemli bir yer tutar ve edebiyat, sinema ve felsefe gibi alanlarda sürekli olarak sorgulanır. Hayatın öngörülemezliği, insanların kendi kaderlerini belirleme çabası ve kontrol edemedikleri olaylar karşısında gösterdikleri tepkiler, bu kavramların derinliğini ve önemini gösterir. Şansın varlığı veya yokluğu konusunda kesin bir sonuca varmak zor olabilir, ancak bu kavramlar, insanın hayat yolculuğunda karşılaştığı zorlukları ve bu zorluklar karşısında gösterdiği direnci anlamak için önemli bir araçtır. Şans, kader ve nasip, insanın hayatını anlamlandırma ve bu hayatta yerini bulma çabasında vazgeçilmez bir rol oynar.