ÇİFTÇİDEN DOĞAN TRİYAS DİNOZOR DEVRİ

Dinozoru daha yakından tanımak için "Herrerasaurus Nedir?" sorusu sormamız lazım.

HERRERASAURUS NEDİR?

Herrerasauridae sınıfının en büyüğü olan (diğer türler Staurikosaurus ve Chindesaurus) Herrerasaurus, Triyas Dönemi’nin başlarında (228-219 milyon yıl önce) yaşamış hakiki dinozorlardan biridir. Bulunma hikayesi ve bununla beraber gerçek bir dinozor mu yoksa dinozoromorf mu konusunda çıkan tartışmalarla beraber paleontoloji evreninde önemli bir dinozor olarak her zaman hafızalarımızda kalacaktır. Kısaca Herrerasaurus, Theropod (Grekçe : “canavar ayak”) bir dinozordur dolayısıyla saurischia takımına aittir. Bunu anlayabilmek için dinozorlar nasıl sınıflandırılır bunu bilmek gerekir.

DinoAnimals

DİNOZOR SINIFLANDIRMASI

Dinozor sınıflandırmak öyle kolay bir durum değildir çünkü daha önceki mukayeseli anatomi sayesinde günümüz kuşlarıyla (Aves) akraba oldukları öğrenilen dinozorları tam olarak nereye koyulacağı bir şüphe haline gelmişti. Bugünün bilimi ile bildiğimiz bir şey varsa o da : Dinozorlar kalçalarına göre ikiye ayrıldığıdır. Bunlar :

-Saurischia (Kertenkele Kalçalılar)

-Ornithischia (Kuş Kalçalılar)

Yukarıda da anlatmakta olduğum türün şimdi kalça yapısına göre takımını daha iyi anlamış olduk.

Wikipedia

HERRERASAURUS HAKKINDA

Herrerasaurus tahminlere göre 180 kilograma varan -kimi kaynaklarda 350 kilogram deniliyor- kütlesi ile döneminin kesinlikle en iri canlıları arasında bulunmaktaydı. Bununla beraber 3-6,1 metre boyu ile hakiki dinozorlar (Eoraptor,Eodromaeus,Pisanosaurus vb.) arasında en uzun boylu olanıydı. Keskin dişleri ve pençeleri bulunan bu dinozorun azgın bir yırtıcı olduğu ilk keşfedildiği 1961’deki saha çalışmalarından belliydi. Diğer türlerinde keşfi ile beraber Herrerasaurus’un iki ayak üzerinde yürüyen ilk dinozorlardan biri olduğunu ve bununla kalmayıp zeki, çevik yırtıcılardan meydana gelen bu hanedanın kurucu üyelerinden olduğu keşfedilmiştir. Söz konusu bu hanedan ileride besin zincirinin tepesinde tırmanacak, nihayetinde kuşlara evrimleşecekti.

HERRERASAURUS NASIL KEŞFEDİLDİ?

Bunu anlamak için öncelikle dinozor keşiflerini bilmek lazım. Bu yüzden kısa bir özet geçmekte fayda var.

İlk dinozoromorflar önce Polonya’da bulunmasıyla beraber Arjantin’de de bulunması kimi paleontologların dikkatini çekmişti. Bu bölge Arjantin’in San Juan eyaletinin kuzeydoğu kesimindeki Ischigualasto Eyalet Parkı’dır. (Valle de la Luna –Ay Vadisi- de denir.) Ischigualasto sadece dinozor olma potansiyeline sahip bir bölge değildi. Yüzyıllar boyunca Şili’den Arjantin’e giden besi hayvanlarının önemli bir kavşak noktasıydı. Nitekim günümüz dünyasında da bu bölgede yaşayan dar nüfus, çiftçilikle uğraşıyor. İnsanları hayrete düşüren bu arazi, şüphesiz en yaşlı dinozorları bulmak açısından biçilmiş bir kaftan gibiydi. Çünkü yontulup erozyona uğrayan ve büyülü kırmızı, kahverengi, yeşil kayaçlar Triyas’ta oluşmuştu. Triyas hem yaşam dolu hem de fosillerin muhafaza edilmesinde muazzam bir ortamdı.

Pek çok açıdan bu arazi, Protodactylus’un ve başka dinozoromorfların izlerini saklamış olan Polonya’ya benziyordu. Fakat paleontolologlar tarafından keşfedilmesi ancak 1940’larda gerçekleşti. Nitekim bundan önce sığır çobanları ya da yine yöre insanları ilk keşifleri yapan kişilerdir.

Wikipedia

İlk büyük numune toplama seferleri, 20.yy paleontolojisinin dev isimlerinden, Alfred Sherwood Romer düzenlemiştir. Buradan sonra zaten hikaye tamamen yeniden başlıyor. Romer, bulduğu fosilleri önce Bueonos Aires’e daha sonra ABD’ye göndermeyi planlarken kimi Arjantinliler, Kuzey Amerikalı bir “herifin” kendi ülkelerinden gelip fosil toplayıp memleketlerine götürmesinden rahatsızdı. Bu durum, gelecek vaat eden iki bilim adamının yetiştirilmesine olanak sağladı. Bunlar : Osvaldo Reig – José Bonaparte’ydi. Yerli bilim adamları ekip toplayıp 1959’da Ischigualasto’ya gezi düzenlediler. 1960’ların ilk yarısında da üç sefer yapıldı. 1961’deki saha çalışmaları sırasında yerel bir çiftçi olan Victorino “Herrera” ile tanışan bu ekip, Herrera’nın tonla kemik yerleri bilmesinden dolayı hiç zorlanmadan kazı çalışmalarına başlamışlardı. Bulunan fosiller net bir şekilde dinozor iskeletinin arka ucuna aitti. Reig birkaç yıllık araştırmanın ardından, bu fosilleri yeni bir dinozor türü olarak betimledi. Çiftçi Victorino Herrera’nın adına bu türe Herrerasaurus (Herrera Kertenkelesi) adı verildi. Daha sonra bu dinozor bulunduğu bölgenin de ismini alarak, Herrerasaurus ischigualastensis olarak yerini almış oldu.

Wikipedia